12.9.2016
Zespół
e-prawnik.pl
W jakich przypadkach Policja ma obowiązek ścigania każdego przestępstwa?
Policja ma obowiązek ścigania każdego przestępstwa, jeśli uzyska wiarygodną wiadomość o jego popełnieniu. Niektóre z przestępstw są ścigane wyłącznie na wniosek pokrzywdzonego, a niektóre tylko jeśli wystąpi on z oskarżeniem przeciw sprawcy.
Przykład:
-
Jeśli Jan Kowalski będzie publicznie, np. na forum w Internecie, że Paweł Nowak jest "wrednym złodziejem i oszustem", to może popełnić przestępstwo pomówienia, ale Policja nie ma obowiązku prowadzenia w tej sprawie postępowania z własnej inicjatywy. Jest to bowiem przestępstwo ścigane z oskarżenia prywatnego.
Podobnie jest w przypadku, gdy przestępstwo jest ścigane na wniosek pokrzywdzonego. Wtedy Policja lub prokurator podejmują działania po złożeniu wniosku o ściganie, którego cofnięcie jest możliwe tylko za zgodą sadu lub prokuratora.
Zgłoszenie przestępstwa powoduje, że Policja (lub prokurator) ma obowiązek wydać postanowienie:
-
o wszczęciu postępowania (śledztwa lub dochodzenia) albo
-
o odmowie jego wszczęcia.
Takie postanowienie powinno być wydane "niezwłocznie", tj. bez nieuzasadnionej zwłoki (co nie jest równoznaczne z "natychmiast"). Niekiedy zajdzie potrzeba przeprowadzenia postępowania sprawdzającego (np. rozpytania przez Policję). W tym wypadku postanowienie o wszczęciu śledztwa albo o odmowie wszczęcia powinno być wydane najpóźniej w terminie 30 dni od otrzymania zawiadomienia.
Pokrzywdzony i osoba, która złożyła zawiadomienie o przestępstwie są zawiadamiani o tym, jakie postanowienie zostało wydane. Jeśli jednak w ciągu 6 tygodni od zgłoszenia nie dostaną żadnej informacji, mogą złożyć skargę na brak reakcji ze strony organów ścigania (tzw. skarga na bezczynność). Składa się ją do prokuratora nadzorującego postępowanie (gdy prowadzi je Policja) lub do prokuratora nadrzędnego w przypadku postępowania, które prowadzi prokurator.
Po wszczęciu postępowania może się okazać, że jego dalsze prowadzenie jest bezpodstawne, np. gdy przestępstwa nie było, bo okazało się, że Kowalski, który zgłosił kradzież piły elektrycznej zapomniał, że pożyczył ją parę dni temu sąsiadowi, który właśnie ją oddał. W takiej sytuacji Policja umarza postępowanie, które zostało wprawdzie wszczęte, ale nie ma sensu dalsze jego prowadzenie.
Nie we wszystkich przypadkach jest oczywiste, jakie postanowienie trzeba wydać. Pokrzywdzony albo osoba zgłaszająca popełnienie przestępstwa często nie zgadzają się z decyzją prokuratora lub Policji o odmowie lub umorzeniu postępowania przygotowawczego. W takim przypadku mogą tą decyzję zaskarżyć, a nawet doprowadzić do wszczęcia postępowania w sądzie bez udziału oskarżyciela publicznego.
Kto i w jaki sposób może wnieść zażalenie na postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania lub umorzeniu postępowania?
Przyczyny, dla których Policja lub prokurator może odmówić wszczęcia postępowania, albo je umorzyć, są wskazane w ustawie i tylko na nie można się powołać w postanowieniu. Przyczyny te zachodzą m.in. gdy:
-
okaże się, że danego czynu w ogóle nie popełniono albo że nie ma uzasadnionego podejrzenia jego popełnienia;
-
zostanie stwierdzone, że dane zdarzenie nie ma cech przestępstwa;
-
czyn ma znikoma społeczną szkodliwość.
Środkiem, który zmierza do uchylenia postanowienia o odmowie wszczęcia lub umorzeniu postępowania jest zażalenie. W zażaleniu tym należy wskazać, dlaczego naszym zdaniem wydanie postanowienia jest nieuzasadnione. Można podnosić, że nie istnieje przyczyna umorzenia lub odmowy wszczęcia podana w postanowieniu albo, że Policja błędnie ustaliła fakty lub pominęła istotne dla sprawy dowody. Jeżeli umorzenie nastąpiło z powodu znikomej społecznej szkodliwości czynu, należy wskazać okoliczności, które przemawiają za tym, że czyn jest społecznie szkodliwy w większym stopniu.
Pokrzywdzony może wnieść zarówno zażalenie na odmowę wszczęcia, jak i na umorzenie postępowania.
Oprócz niego, postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania może zaskarżyć także instytucja państwowa, samorządowa lub społeczna, która złożyła zawiadomienie o przestępstwie. W przypadku umorzenia postępowania prawo to przysługuje również podejrzanemu. Przed złożeniem zażalenia mogą się oni zapoznać z aktami zgromadzonymi przez Policję lub prokuraturę.
Zażalenie składa się do sądu, który byłby właściwy do rozpoznania sprawy. Wnosi się je w ciągu 7 dni od doręczenia zaskarżanego postanowienia. Istnieją jednak wyjątki. Zgodnie z art. 465 § 2a KPK w sprawach z oskarżenia prywatnego zażalenie na postanowienie prokuratora o odmowie wszczęcia lub o umorzeniu postępowania przygotowawczego rozpoznaje prokurator nadrzędny, jeżeli postanowienie zapadło z uwagi na brak interesu społecznego w ściganiu z urzędu sprawcy,
Sąd może uznać odmowę lub umorzenie postępowania za nieuzasadnione i wtedy uchyla postanowienie prokuratora. Wskazuje też, jakie okoliczności należy wziąć pod uwagę lub jakie czynności w postępowaniu przeprowadzić. Prokurator jest zobowiązany do ich przeprowadzenia, ale jeśli w dalszym ciągu nie widzi podstaw do wniesienia aktu oskarżenia, wydaje drugie postanowienie o odmowie lub umorzeniu postępowania. Pokrzywdzony ma wtedy prawo do wniesienia własnego aktu oskarżenia do sądu - w terminie miesiąca od doręczenia mu zawiadomienia o postanowienia, dołączając po jednym odpisie dla każdego oskarżonego oraz dla prokuratora.Pamiętaj, że:
-
Postanowienie o umorzeniu lub odmowie wszczęcia postępowania, które jest prawomocne (tj. takie, na które nie przysługuje zażalenie) może być uchylone, a postępowanie podjęte na nowo postanowieniem prokuratora.
Podstawa prawna:
-
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego (Dz. U. 1997 r., Nr 89, poz. 555 ze zmianami)
Potrzebujesz porady prawnej?
Pomoc dla osób dotkniętych przemocą w rodzinie
Sprawdź, z jakiej pomocy mogą skorzystać osoby doświadczające przemocy w rodzinie. Czym jest przemoc w rodzinie? Przemoc w rodzinie to każde celowe działanie lub brak działania, na przykład zaniedbywanie, które powodują krzywdę i cierpienie fizyczne albo psychiczne członka rodziny. Sprawca (...)
Czego można żądać od Policji, czyli zatargi z sąsiadem - opinia prawna
Stan faktyczny Mój brat przechodząc przez drogę publiczną, która przebiega między gospodarstwem a domem mieszkalnym został napadnięty i uderzony kijem przez sąsiada. Wybiegliśmy z domu na pomoc, była przepychanka, w końcu jakoś dało się wyrwać sąsiadowi kij, który (...)
Jeśli dana osoba jest świadkiem albo ofiarą przestępstwa, np. ktoś ukradł jej samochód albo rower ktoś ją oszukał, to może ona zgłosić takie zdarzenie na policji albo w prokuraturze. Sprawdź, jak to zrobić. Wezwanie policji Kiedy wezwać policję? Jeżeli ktoś kradnie samochód, (...)
Państwo ma obowiązek zapewnienia osobom pozbawionym wolności odpowiedniej odstraszającej ochrony przed torturami. Aby było to skuteczne, należy wprowadzić do kodeksu karnego przestępstwo tortur. Przykładem tortur jest rażenie zatrzymanego paralizatorem. Ważny wyrok sądu: rażenie (...)
Jakie prawa i obowiązki ma zatrzymany w postępowaniu karnym?
Kto ma status zatrzymanego w postępowaniu karnym? Zatrzymany to osoba podejrzana o popełnienie przestępstwa, wobec której zastosowano środek przymusu w postaci pozbawienia wolności. Do czasu wydania prawomocnego wyroku jest on uznawany za niewinnego! Nie ma obowiązku dowodzić swojej niewinności! (...)
Kto ma prawo Cię przeszukać lub wylegitymować?
Jak są chronione nasze dane osobowe? Konstytucja każdemu daje uprawnienie do żądania sprostowania oraz usunięcia informacji nieprawdziwych, niepełnych lub zebranych w sposób sprzeczny z prawem. Za dane osobowe uważa się wszelkie informacje, które pozwalają zidentyfikować (...)
Jak może bronić się ofiara przemocy?
Niestety, ale przemoc w rodzinie nie jest już tylko opisem z norm prawnych, ale także polską rzeczywistością. Ofiary czują się bezsilne, ale czy słusznie, czy prawo rzeczywiście ich nie wspiera? Przede wszystkim należy pamiętać, iż przemoc w rodzinie jest przestępstwem ściganym (...)
Przestępstwo oszustwa popełnione przez funkcjonariusza publicznego - opinia prawna
Stan faktyczny Zostałem wprowadzony w błąd, a raczej oszukano mnie, doprowadzając do niekorzystnego rozporządzania mieniem. Chcę złożyć zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa. To, że zostałem oszukany nie ulega wątpliwości, obawiam się jednak konsekwencji prawnych, które (...)
Oszukańcze firmy będą zwalczane
Koniec bezradności państwa Państwo polskie nie może być dłużej bezradne wobec firm, którzy dopuszczają się nadużyć, łapówkarstwa albo masowo oszukują klientów. Dlatego w Ministerstwie Sprawiedliwości powstał projekt nowej ustawy o odpowiedzialności podmiotów (...)
Kiedy prowadzi się śledztwo, a kiedy dochodzenie w sprawie karnej?
W jakich sprawach prowadzi się dochodzenie? Dochodzenie jest uproszczoną formą prowadzenia postępowania przygotowawczego (przedsądowego) w sprawie karnej. Generalnie można powiedzieć, iż jest ono prowadzone w drobniejszych sprawach. Zgodnie z art. 325b § 1 K.p.k., dochodzenie prowadzi (...)
Skuteczniejsze dochodzenie odpowiedzialności podmiotów zbiorowych
Firmy poniosą odpowiedzialność za przestępstwa i szkody Skuteczne pociągnięcie do odpowiedzialności karnej firm, które np. - jak to stało się niedawno w Gdańsku - spowodowały skażenie środowiska, oraz dotkliwe kary finansowe dla wielkich korporacji, jeśli te ukrywają istotne (...)
Kiedy lekarz jest obowiązany wezwać Policję w związku z wykonywanymi czynnościami zawodowymi?
Jak powinien zachować się lekarz, gdy ma do czynienia z pacjentem co do którego zachodzi podejrzenie, że popełnił przestępstwo lub padł ofiarą przestępstwa. W jakich przypadkach ciąży na nim prawny obowiązek zawiadomienia Policji? Czy grozi mu jakakolwiek odpowiedzialność karna w (...)
Bezpieczne wakacje dzieci i młodzieży
Bezpieczeństwo dzieci i młodzieży na wakacjach - pod okiem rodziców Wakacyjna beztroska sprzyja różnego rodzaju zagrożeniom, na które narażone są dzieci i młodzież. Pamiętajmy, że urlop nie zwalnia rodziców i opiekunów z odpowiedzialności za bezpieczeństwo (...)
Kiedy potrzebny jest wniosek o ściganie sprawcy przestępstwa?
Jakie przestępstwa ścigane są na wniosek pokrzywdzonego? Niektóre przestępstwa ścigane są na wniosek pokrzywdzonego. Są to tzw. przestępstwa wnioskowe. Należy do nich m.in. groźba bezprawna lub kradzież popełniona na rzecz osoby najbliższej, np. kradzież rzeczy rodzicom (...)
Już działają tzw. sądy 24-godzinne. 12 marca br. weszła w życie ustawa z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw, a także rozporządzenia wykonawcze. Wskutek nowelizacji w Kodeksie postępowania karnego pojawił się nowy rozdział 54a (...)
Uporczywe nękanie - stalking, czyli co grozi stalkerowi?
Wraz z rozwojem techniki coraz więcej osób staje się ofiarami uporczywego nękania. Jak się bronić przed stalkerem? Stalking – czyli co? "Stalking" to określenie pochodzące z języka angielskiego i oznacza „skradanie się” lub „podchody”. Pod koniec lat (...)
Uznanie spadkobiercy za osobę niegodną dziedziczenia
Kto może być uznany za spadkobiercę niegodnego dziedziczenia? Niegodnym może być uznany każdy spadkobierca - czy to powołany na mocy testamentu, czy ustawy. Często bowiem zdarza się, że sam spadkodawca nie zdaje sobie sprawy z określonych zdarzeń, które powinny eliminować daną (...)
Jeden czyn a przestępstw kilka, czyli obawy byłego agenta przed konsekwencjami – opinia prawna
Stan faktyczny W roku 1999 podjęłam pracę w firmie X jako agent udzielający pożyczek. W tym czasie wystawiłam cztery pożyczki w wysokości 1100 zł na fikcyjne osoby, chcąc pokryć w ten sposób zadłużenie wobec firmy, które powstało w wyniku skradzenia mi tej kwoty. Faktu (...)
Rozdział 1 działu II Kodeksu postępowania karnego (dalej: k.p.k.) określa właściwość i skład sądu karnego. W których sprawach orzeka sąd rejonowy? Właściwość sądów jest wyznaczana przez przedmiot orzekania, a nie przez ilość wysiłku organizacyjnego czy intelektualnego, (...)
Jesteś świadkiem albo ofiarą przestępstwa? Ktoś ukradł ci samochód albo rower? A może ktoś cię oszukał? Zgłoś takie zdarzenie na policji albo w prokuraturze. Sprawdź, jak to zrobić. ##baner## Kto może zgłosić? Każdy, kto: ma informację o przestępstwie lub jest (...)
