W zwiÄ…zku z dziaÅ‚aniem i celem Unii Europejskiej, paÅ„stwa czÅ‚onkowskie zmierzajÄ… do utworzenia m.in. rozwoju gospodarczego Wspólnoty, jak i do ujednolicenia systemu prawnego w tym zakresie. Wyrazem tego może być uregulowanie w prawie europejskim swoistych form paneuropejskich prowadzenia dziaÅ‚alnoÅ›ci, do których zalicza siÄ™:
europejskie zgrupowanie interesów gospodarczych,
spóÅ‚dzielniÄ™ europejskÄ….
W ramach przedmiotowego artykuÅ‚u zajmiemy siÄ™ wyłącznie jednÄ… z ww. form paneuropejskich - spóÅ‚kÄ… europejskÄ… (zwanÄ… również europejskÄ… spóÅ‚kÄ… akcyjnÄ…). SpóÅ‚ka ta może posÅ‚ugiwać siÄ™ oficjalnym skrótem obowiÄ…zujÄ…cym na terenie caÅ‚ej Unii Europejskie - SE.
Rejestracji takiej spóÅ‚ki dokonuje siÄ™ w paÅ„stwie czÅ‚onkowskim, w którym znajduje siÄ™ siedziba statutowa spóÅ‚ki. Zgodnie z przepisami prawa polskiego, rejestracji spóÅ‚ki europejskiej należy dokonywać w rejestrze przedsiÄ™biorców. Czynność dokonania rejestracji należy ogÅ‚osić w Dzienniku UrzÄ™dowym Unii Europejskiej, po uprzednim opublikowaniu ogÅ‚oszenia w publikatorze krajowym danego paÅ„stwa. W przypadku Polski bÄ™dzie to Monitor SÄ…dowy i Gospodarczy. KapitaÅ‚ zakÅ‚adowy spóÅ‚ki europejskiej musi wynosić co najmniej 120.000 euro.
W jaki sposób można zaÅ‚ożyć spóÅ‚kÄ™ europejskÄ…?
Można wyróżnić dwa sposoby zaÅ‚ożenia spóÅ‚ki europejskiej:
1. pierwotny, na podstawie którego można utworzyć spóÅ‚kÄ™ poprzez:
transgraniczne połączenie (fuzjÄ™) co najmniej dwóch spóÅ‚ek akcyjnych (podlegajÄ…cych prawu różnych paÅ„stwa czÅ‚onkowskich) majÄ…cych siedzibÄ™ na obszarze Unii Europejskiej;
utworzenie grupy kapitaÅ‚owej spóÅ‚ek europejskich przez spóÅ‚ki akcyjne i spóÅ‚ki z ograniczonÄ… odpowiedzialnoÅ›ciÄ… (holdingowej spóÅ‚ki europejskiej);
utworzenia na podstawie art. 48 ust. 2 TWE, przez co najmniej dwie spóÅ‚ki - spóÅ‚ki zależnej;
- przeksztaÅ‚cenie krajowej spóÅ‚ki akcyjnej w spóÅ‚kÄ™ europejskÄ…
2. wtórny, na podstawie którego można utworzyć spóÅ‚kÄ™ poprzez utworzenie jednoosobowej spóÅ‚ki europejskiej przez innÄ… (istniejÄ…cÄ… już) spóÅ‚kÄ™ europejskÄ….
Powyższe wyliczenie jest katalogiem zamkniÄ™tym, oznacza to, że nie można w inny sposób (niż wskazany powyżej) utworzyć spóÅ‚ki europejskiej. Należy zaznaczyć, że nie jest możliwe utworzenie spóÅ‚ki europejskiej na podstawie podziaÅ‚u krajowej spóÅ‚ki akcyjnej. Jest jednak dopuszczalne utworzenie spóÅ‚ki europejskiej na podstawie podziaÅ‚u już istniejÄ…cej spóÅ‚ki europejskiej.
Kto może zaÅ‚ożyć spóÅ‚kÄ™ europejskÄ…?
Jak wynika z powyższego, spóÅ‚kÄ™ europejskÄ… mogÄ… zaÅ‚ożyć wyłącznie przedsiÄ™biorcy, którzy już prowadzÄ… dziaÅ‚alność gospodarczÄ… w okreÅ›lonej formie. Poprzez zaÅ‚ożenie spóÅ‚ki europejskiej przedsiÄ™biorcy nie podejmujÄ… nowej dziaÅ‚alnoÅ›ci gospodarczej; doprowadzajÄ… oni jedynie do reorganizacji organizacyjno-strukturalnej tej dziaÅ‚alnoÅ›ci. Podmiot (przedsiÄ™biorca) zakÅ‚adajÄ…cy spóÅ‚kÄ™ europejskÄ… musi speÅ‚niać 3 podstawowe warunki:
podmiot taki musi powstać (istnieć) zgodnie z prawem jednego z paÅ„stw czÅ‚onkowskich UE - warunek ten wyklucza możliwość uczestnictwa w tworzeniu spóÅ‚ki europejskiej, która powstaÅ‚a zgodnie z prawem paÅ„stwa nie należącego do Wspólnoty.
podmiot zaÅ‚ożycielski powinien posiadać swÄ… siedzibÄ™ statutowÄ… (okreÅ›lonÄ… w statucie) oraz siedzibÄ™ zarzÄ…du (miejsce faktycznej dziaÅ‚alnoÅ›ci zarzÄ…du) na obszarze Wspólnoty;
podmiot założycielski musi spełniać zasady wielopaństwowości.
W zwiÄ…zku z ww. warunkami, spóÅ‚ka paÅ„stwa trzeciego - spoza Unii Europejskiej - aby mogÅ‚a zaÅ‚ożyć spóÅ‚kÄ™ europejskÄ…, w pierwszej kolejnoÅ›ci bÄ™dzie musiaÅ‚a zaÅ‚ożyć jednÄ… (lub wiÄ™cej) spóÅ‚ek na podstawie przepisów jednego z paÅ„stw czÅ‚onkowskich UE, dopiero wówczas bÄ™dzie możliwe utworzenie spóÅ‚ki europejskiej.
Nie jest konieczne, aby siedziba podmiotu zaÅ‚ożycielskiego znajdowaÅ‚a siÄ™ w tym samym paÅ„stwie, w którym znajduje siÄ™ siedziba zarzÄ…du (siedziby te mogÄ… znajdować siÄ™ w dwóch różnych paÅ„stwach czÅ‚onkowskich).
Przepisy prawa wspólnotowego przewidujÄ… wyjÄ…tek od powyższej zasady, zgodnie z którym paÅ„stwo czÅ‚onkowskie może postanowić, iż spóÅ‚ka, której siedziba zarzÄ…du znajduje siÄ™ poza WspólnotÄ…, ma prawo uczestniczyć w tworzeniu spóÅ‚ki europejskiej, ale pod warunkiem, że spóÅ‚ka ta (której siedziba zarzÄ…du znajduje siÄ™ poza WspólnotÄ…) jest utworzona zgodnie z prawem paÅ„stwa czÅ‚onkowskiego, a wiÄ™c ma swojÄ… statutowÄ… siedzibÄ™ w paÅ„stwie czÅ‚onkowskim oraz rzeczywisty i ciÄ…gÅ‚y zwiÄ…zek z gospodarkÄ… paÅ„stwa czÅ‚onkowskiego UE. Jak wiÄ™c wynika z powyższego, spóÅ‚ka posiadajÄ…ca siedzibÄ™ zarzÄ…du w innym paÅ„stwie niż paÅ„stwo czÅ‚onkowskie, w celu uczestniczenia w zaÅ‚ożeniu spóÅ‚ki europejskiej, musi speÅ‚nić łącznie nastÄ™pujÄ…ce warunki:
utworzenie spóÅ‚ki zgodnie z prawem paÅ„stwa czÅ‚onkowskiego,
posiadanie przez spóÅ‚kÄ™ statutowej siedziby w paÅ„stwie czÅ‚onkowskim,
posiadanie przez spóÅ‚kÄ™ rzeczywistego i ciÄ…gÅ‚ego zwiÄ…zku z gospodarkÄ… paÅ„stwa czÅ‚onkowskiego.
Rzeczywisty i ciÄ…gÅ‚y zwiÄ…zek z gospodarkÄ… paÅ„stwa czÅ‚onkowskiego istnieje w przypadku powiÄ…zaÅ„ z gospodarkÄ… zgodnie z zasadami ustalonymi w Programie Ogólnym w sprawie zniesienia ograniczeÅ„ dotyczÄ…cych swobody przedsiÄ™biorczoÅ›ci z 1962 r. ZwiÄ…zek taki istnieje w szczególnoÅ›ci, w przypadku gdy spóÅ‚ka ma swój oddziaÅ‚ w tym paÅ„stwie czÅ‚onkowskim i prowadzi tam dziaÅ‚alność. Nie musi wiÄ™c zachodzić tożsamość miÄ™dzy paÅ„stwem czÅ‚onkowskim, w którym dana spóÅ‚ka ma swÄ… statutowÄ… siedzibÄ™ (oraz zgodnie z prawem którego powstaÅ‚a) a paÅ„stwem czÅ‚onkowskim, z którego gospodarkÄ… ma rzeczywisty i ciÄ…gÅ‚y zwiÄ…zek.
W tym momencie należy zaznaczyć, że powyższa zasada (siedziba zarzÄ…du spóÅ‚ki nie musi znajdować siÄ™ w tym samym paÅ„stwie czÅ‚onkowskim, w którym znajduje siÄ™ siedziba statutowa spóÅ‚ki) nie ma zastosowania do już zaÅ‚ożonej spóÅ‚ki europejskiej, której siedziba zarzÄ…du powinna znajdować siÄ™ w tym samym paÅ„stwie, gdzie znajduje siÄ™ siedziba spóÅ‚ki okreÅ›lona w statucie.
Warunek wielopaÅ„stwowoÅ›ci, zostanie speÅ‚niony w przypadku, gdy co najmniej dwie spóÅ‚ki (zakÅ‚adajÄ…ce spóÅ‚kÄ™ europejskÄ…) bÄ™dÄ… podlegaÅ‚y prawu dwóch różnych paÅ„stw czÅ‚onkowskich UE.
Jak wynika z powyższych informacji, nie jest możliwe zaÅ‚ożenie spóÅ‚ki europejskiej przez osoby fizyczne; zakaz ten dotyczy również osób prowadzÄ…cych dziaÅ‚alność gospodarczÄ… we wÅ‚asnym imieniu i na wÅ‚asny rachunek, posiadajÄ…cych status przedsiÄ™biorcy. Jeżeli osoba fizyczna prowadzÄ…ca dziaÅ‚alność gospodarczÄ… chciaÅ‚aby uczestniczyć (wedle ww. zasad) w zaÅ‚ożeniu spóÅ‚ki europejskiej, wówczas w pierwszej kolejnoÅ›ci musiaÅ‚aby utworzyć (na podstawie przepisów prawa krajowego) osobÄ™ prawnÄ… - spóÅ‚kÄ™ prawa handlowego (najczęściej jest to spóÅ‚ka akcyjna lub spóÅ‚ka z ograniczonÄ… odpowiedzialnoÅ›ciÄ…).
Nie jest jednak możliwe zaÅ‚ożenie spóÅ‚ki europejskiej przez jednÄ… osobÄ™ prawnÄ…. Jedna osoba prawna może stać siÄ™ spóÅ‚kÄ… europejskÄ… wyłącznie w procesie przeksztaÅ‚cenia. Wówczas przeksztaÅ‚cana osoba prawna przestaje istnieć i powstaje nowa osoba prawna - spóÅ‚ka europejska.
Jakie przepisy należy stosować przy zakÅ‚adaniu spóÅ‚ki europejskiej?
W wspólnotowym rozporzÄ…dzeniu 2157/2001 z dnia 8 października 2001 r. w sprawie statutu spóÅ‚ki europejskiej zostaÅ‚y uregulowane jedynie ogólne sposoby, warunki i zasady, jakie powinny obowiÄ…zywać przy tworzeniu spóÅ‚ki europejskiej. W pozostaÅ‚ym zakresie (nieuregulowanym w powyższym rozporzÄ…dzeniu) należy stosować przepisy prawa krajowego, czyli przepisy paÅ„stwa czÅ‚onkowskiego UE, w którym tworzona spóÅ‚ka europejska bÄ™dzie miaÅ‚a swojÄ… siedzibÄ™ statutowÄ…. Jak wiÄ™c wynika z powyższego, przepisy prawa paÅ„stwa czÅ‚onkowskiego (w którym bÄ™dzie siÄ™ znajdować siedziba tworzonej spóÅ‚ki europejskiej) bÄ™dÄ… miaÅ‚y zastosowanie do spraw, które nie zostaÅ‚y uregulowane w rozporzÄ…dzeniu, bÄ…dź zostaÅ‚y tam uregulowane tylko częściowo (jest to tzw. subsydiarne stosowanie prawa krajowego). Należy wskazać, że prawo paÅ„stwa czÅ‚onkowskiego nie może wprowadzać surowszych warunków zaÅ‚ożenia spóÅ‚ki europejskiej niż te zawarte w rozporzÄ…dzeniu z dnia 8 października 2001 r.
RozporzÄ…dzenie powyższe nie reguluje podstawowych kwestii zwiÄ…zanych z trybem tworzenia spóÅ‚ki europejskiej, takich jak:
sprawy dotyczÄ…ce statutu spóÅ‚ki;
sprawy zwiÄ…zane z wnoszeniem wkÅ‚adów na pokrycie kapitaÅ‚u zakÅ‚adowego tworzonej spóÅ‚ki europejskiej;
wymogi dotyczÄ…ce zaÅ‚ożycieli (ich liczby), reguÅ‚y wpisu spóÅ‚ki do rejestru;
reguÅ‚y i zakres kontroli przez wÅ‚aÅ›ciwy organ przesÅ‚anek wymaganych do zaÅ‚ożenia spóÅ‚ki.
W przypadku spóÅ‚ki europejskiej, która bÄ™dzie miaÅ‚a siedzibÄ™ statutowÄ… na terenie Polski, bÄ™dÄ… miaÅ‚y zastosowanie, w powyższym zakresie, przepisy prawa polskiego. Taka spóÅ‚ka europejska powinna zostać zarejestrowana w terminie 6 miesiÄ™cy od daty sporzÄ…dzenia statutu (art. 325 § 1 k.s.h.). Statut spóÅ‚ki europejskiej powinien zostać sporzÄ…dzony w planie utworzenia tej spóÅ‚ki. Bezskuteczny upÅ‚yw powyższego terminu (6 miesiÄ™cy) - przy jednoczesnym braku możliwoÅ›ci niezwÅ‚ocznego dokonania zwrotu wszystkich wniesionych wkÅ‚adów lub pokrycia w peÅ‚ni wierzytelnoÅ›ci osób trzecich - bÄ™dzie skutkowaÅ‚ powstaniem obowiÄ…zku zarzÄ…du spóÅ‚ki (jej organu administrujÄ…cego) dokonania likwidacji spóÅ‚ki europejskiej (art. 326 §1 ksh). Likwidacja takiej spóÅ‚ki europejskiej (zarejestrowanej w Polsce) bÄ™dzie siÄ™ odbywaÅ‚a na podstawie art. 459 i nastÄ™pne k.s.h.
Sytuacja prawna spóÅ‚ki europejskiej przed rejestracjÄ… w odpowiednim rejestrze
KwestiÄ… nieuregulowanÄ… w rozporzÄ…dzaniu jest również sytuacja prawna spóÅ‚ki europejskiej przed jej rejestracjÄ…. Sytuacja prawna spóÅ‚ki europejskiej przed datÄ… rejestracji uzależniona jest od sposobu jej utworzenia. W przypadku gdy spóÅ‚ka europejska powstaje w drodze fuzji spóÅ‚ek akcyjnych przez przejÄ™cie lub w drodze przeksztaÅ‚cenia spóÅ‚ki akcyjnej, bÄ™dziemy mieli do czynienia ze swoistym rodzajem kontynuacji stosunków prawnych przeksztaÅ‚cajÄ…cego siÄ™ podmiotu lub łączÄ…cych siÄ™ podmiotów przez powstałą spóÅ‚kÄ™ europejskÄ….
W przypadku tworzenia holdingowej spóÅ‚ki europejskiej czy zależnej spóÅ‚ki europejskiej nie bÄ™dzie wystÄ™powaÅ‚ podmiot, którego można traktować jako poprzednika prawnego. SpóÅ‚ka europejska, która powstaÅ‚a w jeden z wyżej podanych sposobów, nie jest nastÄ™pcÄ… prawnym jej zaÅ‚ożycieli - jest to nowo utworzony podmiot prawny.
W tej sytuacji można przyjąć, że jest to tzw. spóÅ‚ka europejska w organizacji, która powstaje z momentem sporzÄ…dzenia jej statutu. PodkreÅ›lenia wymaga fakt, iż wyrażenie "spóÅ‚ka europejska w organizacji" nie jest pojÄ™ciem normatywnym (nie posÅ‚ugujÄ… siÄ™ nim przepisy prawa wspólnotowego ani przepisy prawa krajowego). W zwiÄ…zku z powyższym charakter prawny spóÅ‚ki europejskiej w organizacji powinny okreÅ›lać przepisy obowiÄ…zujÄ…ce w paÅ„stwie czÅ‚onkowskim, w którym znajduje siÄ™ siedziba statutowa spóÅ‚ki.
Organy spóÅ‚ki europejskiej
Z uwagi na to, iż w paÅ„stwach czÅ‚onkowskich Unii Europejskiej obowiÄ…zujÄ… różne sposoby administrowania spóÅ‚kami akcyjnymi, akcjonariusze spóÅ‚ki europejskiej majÄ… możliwość wyboru pomiÄ™dzy systemem monistycznym i dualistycznym. W zwiÄ…zku z powyższym przyjmuje siÄ™, że organami spóÅ‚ki sÄ…:
walne zgromadzenie oraz:
w przypadku przyjęcia systemu dualistycznego: organ nadzorujący (rada nadzorcza) i organ zarządzający (zarząd) albo
wobec przyjÄ™cia systemu monistycznego: organ administrujÄ…cy stosownie do formy wybranej w statucie spóÅ‚ki (rada administrujÄ…ca).
W ustawie o europejskim zgrupowaniu interesów gospodarczych i spóÅ‚ce europejskiej - z uwagi na to, że przepisy Kodeksu spóÅ‚ek handlowych o spóÅ‚ce akcyjnej oparte sÄ… na modelu dualistycznym - zostaÅ‚ szczegóÅ‚owo uregulowany model monistyczny dla SE. Należy wskazać, że ustawa wprowadza do polskiego prawa spóÅ‚ek nowÄ… kategoriÄ™ funkcjonariusza spóÅ‚ki (wÅ‚aÅ›ciwego wyłącznie dla spóÅ‚ki europejskiej, w której statucie przyjÄ™to system monistyczny), zwanego dyrektorem wykonawczym, który - nie bÄ™dÄ…c czÅ‚onkiem organu osoby prawnej ani też kolegialnie nie tworzÄ…c takiego organu - pozostaje przedstawicielem spóÅ‚ki.
Pamiętaj, że:
KapitaÅ‚ zakÅ‚adowy spóÅ‚ki europejskiej musi wynosić co najmniej 120.000 euro;
SpóÅ‚ka europejska może posÅ‚ugiwać siÄ™ oficjalnym skrótem obowiÄ…zujÄ…cym na terenie caÅ‚ej Unii Europejskie - SE;
Rejestracji spóÅ‚ki europejskiej dokonuje siÄ™ w paÅ„stwie czÅ‚onkowskim, w którym znajduje siÄ™ siedziba statutowa spóÅ‚ki;
RejestracjÄ™ spóÅ‚ki europejskiej należy ogÅ‚osić w Dzienniku UrzÄ™dowym Unii Europejskiej, po uprzednim opublikowaniu ogÅ‚oszenia w publikatorze krajowym danego paÅ„stwa;
SpóÅ‚kÄ™ europejskÄ… mogÄ… zaÅ‚ożyć wyłącznie przedsiÄ™biorcy, którzy już prowadzÄ… dziaÅ‚alność gospodarczÄ… w okreÅ›lonej formie;
Nie jest możliwe zaÅ‚ożenie spóÅ‚ki europejskiej przez jednÄ… osobÄ™ prawnÄ…;
Sytuacja prawna spóÅ‚ki europejskiej przed datÄ… rejestracji uzależniona jest od sposobu jej utworzenia.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 4 marca 2005 r. o europejskim zgrupowaniu interesów gospodarczych i spóÅ‚ce europejskiej (Dz.U. 2005 r. Nr 62, poz. 551 ze zm.);
Ustawa z dnia 15 wrzeÅ›nia 2000 r. - Kodeks spóÅ‚ek handlowych (Dz.U. 2000 r. Nr 94 poz. 1037 ze zm.);
RozporzÄ…dzenie Nr 2157/2001/WE z dnia 8 października 2001 r. w sprawie statutu spóÅ‚ki europejskiej (SE) (Dz. Urz. WE L 294 z 10.11.2001);
dyrektywa 2001/86/WE z dnia 8 października 2001 r. uzupeÅ‚niajÄ…ca statut spóÅ‚ki europejskiej w odniesieniu do zaangażowania pracowników (Dz. Urz. WE L 294 z 10.11.2001);
Traktat UstanawiajÄ…cy WspólnotÄ™ EuropejskÄ… (Dz. U. 2004 r., Nr 90, poz. 864/2)