Nowe zasady kształtowania stosunków kapitałowych w spółkach akcyjnych

Projekt nowelizacji Kodeksu spółek handlowych, który obecnie znajduje się w Sejmie, zakłada przede wszystkim ułatwienie i przyspieszenie dokonywania czynności, których przedmiotem są stosunki kapitałowe w spółkach akcyjnych, tj. wnoszenie wkładów niepieniężnych, nabywanie własnych akcji, finansowanie nabywania akcji, obniżanie kapitału zakładowego oraz umarzanie akcji. Przewiduje on również zmniejszenie kosztów prowadzenia działalności przez spółki, bez jednoczesnego uszczerbku dla sytuacji wierzycieli i akcjonariuszy.

Projektowane przepisy dotyczące spółki akcyjnej zakładają przede wszystkim:

1. możliwość badania tylko niektórych wkładów niepieniężnych przez biegłego rewidenta;

2. wprowadzenie zasad nabywania przez spółkę własnych akcji;

3. zakaz finansowania przez spółkę nabycia emitowanych przez nią akcji;

4. możliwość obniżenia kapitału zakładowego.

Na czym ma polegać zwolnienie z obowiązku badania niektórych wkładów niepieniężnych przez biegłego rewidenta?

Zwolnienie z obowiązku badania przez biegłego rewidenta ma obejmować wkład w postaci zbywalnych papierów wartościowych będących przedmiotem obrotu na rynku regulowanym, ponieważ punktem odniesienia dla ich wyceny jest cena rynkowa (np. cena giełdowa), ustalana i publicznie ogłaszana zgodnie z zasadami obowiązującymi na rynku regulowanym (np. na rynku giełdowym).

W przypadku innych wkładów niepieniężnych niż zbywalne papiery wartościowe, zamiast dokonywania odrębnej wyceny przez biegłego rewidenta, możliwe ma być ustalenie wartości wkładu niepieniężnego na podstawie uprzednio przeprowadzonej wyceny przez biegłego rewidenta, jeżeli wycena taka zostanie dokonana zgodnie z przyjętymi standardami i zasadami wyceny obowiązującymi dla aktywów danego rodzaju w państwie członkowskim oraz będzie wystarczająco aktualna (zostanie dokonana na dzień przypadający nie wcześniej niż 6 miesięcy przed datą faktycznego wniesienia wkładu). Zwolnienie z obowiązku wyceny będzie dopuszczalne także w przypadku, gdy wartość wnoszonego wkładu niepieniężnego będzie wynikała ze sprawozdania finansowego za ostatni rok obrotowy, o ile zostanie ono należycie zbadane przez biegłego rewidenta.

Na podstawie projektowanego art. 312[1] k.s.h. odstąpienie od badania wkładów niepieniężnych ma wymagać podjęcia przez zarząd uchwały. Obowiązek podjęcia uchwały nie będzie wymagał wyraźnego wskazania w treści art. 312[1] k.s.h. także dlatego, że w każdym przypadku, w którym przepis wiąże podjęcie decyzji w oznaczonej sprawie przez zarząd, rozumie się przez to działanie zarządu jako organu kolegialnego osoby prawnej, uzewnętrzniającego swoją wolę w formie uchwał. Jak wskazują projektodawcy, nie wydaje się konieczne zastrzeżenie kwalifikowanej formy dla uchwały zarządu, jak jest to m.in. w przypadku kapitału docelowego (art. 446 § 3 k.s.h.), ponieważ nie jest to uchwała w sprawie podwyższenia kapitału zakładowego i związanej z tym zmiany statutu. Uchwała zarządu w sprawie odstąpienia od obowiązku badania wkładów niepieniężnych nie będzie stanowić funkcjonalnego odpowiednika uchwały walnego zgromadzenia i nie będzie podstawą dokonania wpisu do rejestru. Podstawą podjęcia takiej uchwały nie będzie także upoważnienie walnego zgromadzenia wynikające ze statutu spółki.

Do art. 312[1] k.s.h. w projekcie planuje się wprowadzenie pojęcia "wartości godziwej wkładów niepieniężnych", co wiąże się z art. 312 k.s.h. Zasada badania wartości wkładów niepieniężnych przez biegłego rewidenta, wyrażona w art. 312 k.s.h., stanowi bowiem punkt odniesienia dla wyjątków określonych w proponowanym art. 312[1] k.s.h. Wprowadzenie powyższego pojęcia służy realizacji podstawowego założenia ustawodawcy o potrzebie realnego pokrycia kapitału zakładowego.

Co ma stanowić "wartość godziwą wkładów niepieniężnych"?

Wartość godziwa wkładów niepieniężnych będzie to wartość zapewniająca pokrycie kapitału zakładowego, która uwzględnia przypisywaną instytucji kapitału zakładowego funkcję ochronną realizowaną na rzecz wierzycieli. Przy ustalaniu wartości godziwej trzeba będzie również uwzględniać zasadę jednakowego traktowania akcjonariuszy (art. 20 k.s.h.). Na podstawie powyższego wartość godziwa jest miernikiem istotnym z punktu widzenia urzeczywistnienia zasady wynikającej z art. 20 k.s.h.

Jak ma wyglądać liberalizacja zasad nabywania przez spółkę własnych akcji?

Liberalizacja zasad nabywania przez spółkę własnych akcji ma przejawiać się przede wszystkim w:

1. zniesieniu ograniczenia podmiotowego - dotychczas nabywanie własnych akcji było możliwe wyłącznie przez instytucje finansowe;

2. wydłużeniu okresu upoważnienia udzielanego przez walne zgromadzenie z jednego roku do 5 lat;

3. zniesieniu wskazania celu nabycia - projektowana zmiana dopuszcza każdy cel określony przez walne zgromadzenie (walne zgromadzenie będzie moglo przy tym nawet upoważnić zarząd do określania celu nabycia);

4. podwyższeniu maksymalnego progu nabycia własnych akcji z 5% do 20% kapitału zakładowego spółki.

W jaki sposób ma przejawiać się liberalizacja zakazu finansowania przez spółkę nabycia emitowanych przez nią akcji?

Wedle proponowanych przepisow spółka będzie mogła, bezpośrednio lub pośrednio, finansować nabycie lub objęcie emitowanych przez nią akcji w szczególności przez udzielenie pożyczki, dokonanie zaliczkowej wypłaty, ustanowienie zabezpieczenia.

Finansowanie następować ma na warunkach rynkowych, w szczególności w odniesieniu do odsetek otrzymywanych przez spółkę oraz zabezpieczeń ustanowionych na rzecz spółki z tytułu udzielonych pożyczek lub wypłaconych zaliczek, a także po zbadaniu wypłacalności dłużnika.

Jeżeli spółka sfinansuje nabycie lub objęcie emitowanych przez nią akcji, nabycie bądź objęcie następować ma w zamian za godziwą cenę.

Spółka będzie mogła finansować nabycie lub objęcie emitowanych przez nią akcji, o ile uprzednio utworzy na ten cel kapitał rezerwowy z kwoty, która zgodnie z art. 348 § 1 k.s.h. może być przeznaczona do podziału.

Zgodnie z projektowanym art. 345 § 5 k.s.h., finansowanie przez spółkę nabycia lub objęcia emitowanych przez nią akcji ma następować na podstawie i w granicach określonych w uprzednio podjętej uchwale walnego zgromadzenia. Przepis art. 17 § 2 k.s.h. (zezwalającego na następcze zatwierdzenie oświadczenia woli złożonego przez spółkę, w terminie 2 miesięcy) nie znajdzie tu zastosowania. Podstawą uchwały walnego zgromadzenia w sprawie finansowania ma być pisemne sprawozdanie zarządu, określające:

1. przyczyny lub cel finansowania,

2. interes spółki w finansowaniu,

3. warunki finansowania, w tym w zakresie zabezpieczenia interesów spółki,

4. wpływ finansowania na ryzyko w zakresie płynności finansowej i wypłacalności spółki,

5. cenę nabycia lub objęcia akcji spółki z uzasadnieniem, że jest to cena godziwa.

Ułatwienie przeprowadzenia obniżenia kapitału zakładowego

O uchwalonym obniżeniu kapitału zakładowego zarząd będzie niezwłocznie ogłaszał, wzywając wierzycieli do zgłoszenia roszczeń wobec spółki w terminie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia. Spółka zaspokoi roszczenia wymagalne, zgłoszone w terminie określonym powyżej. Wierzyciele będą mogli ponadto żądać zabezpieczenia roszczeń niewymagalnych, powstałych przed dniem ogłoszenia uchwały o obniżeniu kapitału zakładowego i zgłoszonych w powyższym terminie, jeżeli uprawdopodobnią, że obniżenie zagraża zaspokojeniu tych roszczeń oraz że nie otrzymali od spółki zabezpieczenia. Zabezpieczenie będzie następowało przez złożenie stosownej sumy pieniężnej do depozytu sądowego, a z ważnych powodów także w inny sposób. Roszczenia przysługujące akcjonariuszom z tytułu obniżenia kapitału zakładowego będą mogły być zaspokojone przez spółkę najwcześniej po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia wpisu obniżenia kapitału zakładowego do rejestru.

Nowelizacja utrzymuje prawo wierzycieli żądania zaspokojenia roszczeń wymagalnych. Z kolei prawo żądania zabezpieczenia powstanie tylko wtedy, jeżeli kumulatywnie zostaną spełnione przesłanki:

• zagrożenia zaspokojenia roszczenia w następstwie obniżenia kapitału;

• braku stosownych zabezpieczeń.

Obowiązek zabezpieczenia ma dotyczyć wyłącznie roszczeń powstałych przed dniem ogłoszenia uchwały o obniżeniu kapitału zakładowego.

Jeśli dojdzie do rejestracji obniżenia wbrew powyższym zasadom, wierzyciele będą mogli alternatywnie żądać:

1. udzielenia zabezpieczenia przez sąd ogólnie właściwy dla spółki (dopiero wtedy zyskają bowiem definitywnie roszczenie, które może być dochodzone przed sądem) albo

2. wszczęcia przez sąd rejestrowy postępowania naprawczego, powołując się na swój interes prawny (art. 327 w związku z art. 430 § 4 k.s.h.). Sanacja polega na zadośćuczynieniu przez spółkę obowiązkowi zabezpieczenia i zaspokojenia roszczeń bądź na cofnięciu obniżenia (przywróceniu kwoty kapitału sprzed obniżenia i zwrocie świadczeń bezprawnie wypłaconych na rzecz akcjonariuszy).

Podstawa prawwna:

• Rządowy projekt o zmianie ustawy - Kodeks spółek handlowych (sejmowy druk nr 224)

Zespół
e-prawnik.pl