Jak wszczyna się postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku i kto może je zainicjować?
Postanowienie stwierdzające nabycie spadku przez spadkobierców sąd wydaje tylko na wniosek. Właściwy będzie zatem tryb postępowania nieprocesowego. Wniosek może zgłosić każda osoba, która ma w tym interes prawny. Do kręgu tych osób będą w pierwszej kolejności należeli spadkobiercy (zarówno testamentowi jak i ustawowi). Ponadto interes prawny mają wierzyciele spadkodawcy, uprawnieni do zachowku, zapisobiorcy, a także wierzyciele spadkobiercy. Do kręgu zainteresowanych mogą także należeć osoby, które wprawdzie nie są spadkobiercami, ale np. chcą w ten sposób wykazać, że nie ponoszą odpowiedzialności za długi spadkowe. Osobą uprawnioną do złożenia wniosku może być także wykonawca testamentu, na którym ciąży obowiązek wydania majątku spadkowego spadkobiercom i który chce mieć pewność, że dokonuje tego na ręce odpowiednich osób.
Jaki sąd jest właściwy do przeprowadzenia postępowania stwierdzającego nabycie spadku?
W sprawach o stwierdzenie nabycia spadku wyłącznie właściwy jest sąd ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy, a jeżeli tego miejsca nie da się ustalić w Polsce, to właściwy będzie sąd miejsca, w którym znajduje się majątek spadkowy lub jego część. Jeżeli i tego nie uda się ustalić to właściwy będzie sąd rejonowy dla m.st. Warszawy.
A co umieszczamy we wniosku o stwierdzenie nabycia spadku?
Wniosek o wszczęcie postępowania powinien spełniać wymagania przewidziane dla pozwu z jedną istotną różnicą. Zamiast pozwanego należy wymienić zainteresowanych w sprawie czyli tzw. uczestników postępowania. Zarówno pozew jak i wniosek są pismami procesowymi, w których treści muszą być następujące elementy:
- oznaczenie sądu, do którego wniosek jest skierowany, imię i nazwisko uczestników, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników,
- oznaczenie rodzaju pisma,
- osnowa wniosku lub oświadczenia oraz dowody na poparcie przytoczonych okoliczności,
- podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika,
- wymienienie załączników.
Jak wygląda przebieg postępowania o stwierdzenie nabycia spadku?
Jak już wyżej wspomnieliśmy postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku toczy się w trybie nieprocesowym. Uczestnikami postępowania powinny być wszystkie osoby mogące wchodzić w rachubę jako spadkobiercy ustawowi i testamentowi. Ale udział, w każdym stadium postępowania może wziąć osoba, której praw dotyczy wynik postępowania. Sąd bada z urzędu kto jest spadkobiercą oraz czy spadkodawca pozostawił po sobie testament oraz wzywa osobę, u której testament się znajduje do jego okazania. Z powyższego wynika, że sąd może stwierdzić nabycie spadku przez spadkobierców, choćby były nimi inne osoby niż wskazane przez uczestników. Sąd zasadniczo nie bada jakie składniki wchodzą w skład majątku spadkowego. Dowodem uprawnień spadkobierców ustawowych są odpisy aktów stanu cywilnego. W razie istotnej niezgodności między treścią aktu stanu cywilnego a rzeczywistym stanem rzeczy sąd spadku nie może ustalić pokrewieństwa uczestnika postępowania ze spadkodawcą. Jeżeli spadkodawca pozostawił po sobie testament, to on jest dowodem uprawnień spadkobiercy. Sąd rozpoznaje w toku postępowania wszelkie kwestie sporne mogące mieć wpływ na wynik postępowania jak np. dokonuje wykładni testamentu, bada ważność umowy o zrzeczenie się dziedziczenia. Nie może jednak orzec o niegodności spadkobiercy oraz o wyłączeniu małżonka od dziedziczenia z tego powodu, że spadkodawca wystąpił o orzeczenie rozwodu lub separacji z winy małżonka.
Co sąd zamieszcza w postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku?
Postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku kończy się wydaniem przez sąd postanowienia. Sąd jest obowiązany wymienić w tym postanowieniu spadkodawcę oraz wszystkich sapdkobierców, którym spadek przypadł, jak również wysokość ich udziałów. Sąd nie może wydać postanowienia stwierdzającego nabycie spadku tylko przez niektórych spadkobierców albo tylko w odniesieniu do części majątku spadkowego. Zasadniczo nie może określać jakie składniki spadku przypadają spadkobiercom (tylko może określić wielkość ich udziałów).
Czy istnieje możliwość dokonania stwierdzenia nabycia spadku w innym postępowaniu?
Stwierdzenie nabycia spadku może nastąpić również w postępowaniu o dział spadku. Także w tym postępowaniu sąd nie może działać z urzędu i niezbędny jest wniosek osoby zainteresowanej. Powszechnie przyjmuje się jednak, iż wniosek o dokonanie działu spadku obejmuje z istoty swej także żądanie stwierdzenia jego nabycia.
Czy postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku może zostać zmienione?
Postanowienie stwierdzające nabycie spadku może zostać zmienione, gdy osoba, która uzyskała takie postanowienie, nie jest spadkobiercą lub jej udział w spadku jest inny niż stwierdzony. Może to nastąpić w odrębnym postępowaniu o uchylenie lub zmianę stwierdzenia nabycia spadku. Jednakże ten, kto był uczestnikiem postępowania o stwierdzenie nabycia spadku, może tylko wówczas żądać zmiany postanowienia stwierdzającego nabycie spadku, gdy żądanie opiera na podstawie, której nie mógł powołać w tym postępowaniu, a wniosek o zmianę składa przed upływem roku od dnia, w którym uzyskał tę możność. W określonych przypadkach zmiana postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku następuje z urzędu. Dotyczy to sytuacji, gdy stwierdzone zostało nabycie spadku albo zarejestrowany został akt poświadczenia dziedziczenia po osobie uzanej za zmarłą lub której zgon został stwierdzony postanowieniem sądu, a postanowienie o stwierdzeniu jej zgonu zostało uchylone, sąd spadku z urzędu uchyli postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku albo akt poświadczenia dziedzieczenia.
Pamiętaj, że:
- Do uzyskania postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku niezbędny jest wniosek osoby zainteresowanej uzyskaniem takiego postanowienia; sąd nie przeprowadzi takiego postępowania z urzędu,
- Postanowienie nie ma charakteru bezwzględnego i może zostać zmienione; takie sytuacje zdarzają się stosunkowo często np. został znaleziony testament sporządzony przez spadkodawcę, a stwierdzono nabycie spadku w oparciu o ustawę w przeświadczeniu, że żaden testament nie istnieje; albo w sytuacji gdy odnalazł się spadkobierca, który został uznany za zmarłego,
- Stwierdzenie nabycia spadku nie może nastąpić przed upływem sześciu miesięcy od otwarcia spadku, chyba, że wszyscy znani spadkobiercy złożyli już oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku.
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. 1964 r., Nr 16, poz. 93 ze zmianami),
- Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. 1964 r., Nr 43, poz. 296 ze zmianami).
Potrzebujesz porady prawnej?
Co przewiduje ustawa o zarządzie sukcesyjnym w firmach jednoosobowych? Nowe przepisy wychodzą naprzeciw potrzebom tzw. firm jednoosobowych, które stanowią ogromną większość polskich przedsiębiorstw. Dzięki tym rozwiązaniom, w przypadku śmierci przedsiębiorcy, jego firma będzie mogła (...)
Jak szybko ustalić kto jest spadkobiercą?
Potrzeba zmian Rozwiązania przyjęte w nowelizacji ustawy prawo o notariacie, kodeksu cywilnego oraz kodeksu postępowania cywilnego mają osiągnąć dwa zasadnicze cele. Z jednej strony zamierzeniem ustawodawcy było odciążenie, i tak już nadmiernie obciążonych sądów, od spraw, (...)
Notarialne poświadczenie dziedziczenia
Na czym będzie polegało notarialne poświadczenie dziedziczenia? W dniu 2 października 2008 roku wejdzie w życie nowelizacja ustawy prawo o notariacie oraz niektórych innych ustaw, w tym Kodeksu cywilnego i Kodeksu postępowania cywilnego. Ustawa ta wprowadza do polskiego systemu prawa (...)
Nowe koszty sądowe w rozmaitych sprawach cywilnych!
Jakie przepisy należy stosować? Celem obszernej ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych jest generalna obniżka opłat sądowych. Niektóre jednak sprawy podrożeją. Nowe przepisy zaczną obowiązywać od 2 marca 2006 r. Warto sprawdzić, na wszczynanie jakich (...)
Sądowe stwierdzenie nabycia spadku - początek drogi prawnej w postępowaniu spadkowym
W jakim celu przeprowadza się stwierdzenie nabycia spadku przez sąd? Postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku ma bardzo duże znaczenie. Śmierć spadkodawcy oznacza, że nastąpiło przejście praw i obowiązków na jakieś inne osoby, czyli tzw. otwarcie spadku. Może się jednak okazać, (...)
Jakie sądy orzekają o nabyciu spadku zagranicznego?
Jakie sprawy spadkowe mogą prowadzić polskie sądy? Co się dzieje, jeśli dojdzie do śmierci obywatela polskiego, który posiada miejsce zamieszkania za granicą? Czy w sprawach o stwierdzenie nabycia spadku istnieje w powyższym przypadku tzw. jurysdykcja krajowa, która oznacza (...)
Jak skutecznie nabyć swoją część odziedziczonego spadku - opinia prawna
Stan faktyczny Urodziłam się w roku 1955. Podziały pozostałych niewielkich dóbr materialnych w rodzinie odbywały się zwykle ustnie bez żadnych postępowań prawnych. Po śmierci kolejnych członków rodziny ich dobra trafiały do żyjących członków rodziny z następnego pokolenia, (...)
Obowiązek podatkowy po dziale spadku - opinia prawna
Stan faktyczny Na podstawie postanowienia Sądu podział spadku po Ojcu dał mi prawo do 1/3 spadku, matce także 1/3, zaś wnukom po nieżyjącym bracie po 1/6. Jako spadek należy rozumieć mieszkanie (własnościowe spółdzielcze). W mieszkaniu tym mieszkam wraz z matką ponad 40 lat, mieszkanie (...)
Podział masy spadkowej będącej przedmiotem współwłasności – opinia prawna
Stan faktyczny Osoba będąca współwłaścicielem nieruchomości (moja matka) nabyła ją z tytułu spadku po swoich rodzicach. Posiadam postanowienie Sądu Rejonowego stwierdzające nabycie spadku w 1/8 części. Postanowienie określa udział procentowy pozostałych spadkobierców - poza (...)
Jakie przepisy należy stosować? Celem obszernej ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych jest generalna obniżka opłat sądowych. Wspomniana ustawa zastąpiła dotychczasową ustawę z dnia 13 czerwca 1967 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Koszty (...)
Wykup nieruchomości należącej do spadku przez jednego spadkobiercę - opinia prawna
Stan faktyczny Jestem jednym ze spadkobierców (1/6 udziałów), zajmującym mieszkanie w budynku należącym do spadku, od 4 lat pełnię funkcję administratora nieruchomości. W skład spadku wchodzi również działka o pow. 780 m2. W związku z tym, że jestem osobiście (...)
Notarialny akt poświadczenia dziedziczenia
Akt poświadczenia dziedziczenia - czyli co? Notariusz m.in. może sporządzać akty poświadczenia dziedziczenia. Akt poświadczenia dziedziczenia to dokument sporządzony przez notariusza stanowiący wskazanie spadkobierców danego spadkodawcy i przysługujących (...)
Postępowanie nieprocesowe - kiedy jest przeprowadzane?
Postępowanie nieprocesowe jest to jeden z rodzajów trybów, w jakim toczy się cywilne postępowanie sądowe. Nazwa "postępowanie nieprocesowe" pojawiła się stosunkowo późno. Początkowo postępowanie to nazywało się postępowaniem niespornym. Wynikało to z faktu, że u źródeł (...)
Śmierć posiadacza rachunku bankowego
Czy śmierć posiadacza rachunku bankowego powoduje rozwiązanie umowy o prowadzenie rachunku? Zgodnie z treścią art. 59a ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (dalej: „ustawa – prawo bankowe) umowa prowadzenia rachunku bankowego co do zasady ulega (...)
Mam postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku, co dalej – opinia prawna
Stan faktyczny Na podstawie postanowienia Sądu podział spadku po Ojcu dał mi prawo do 1/3 spadku, matce także 1/3, zaś wnukom po nieżyjącym bracie po 1/6. Jako spadek należy rozumieć mieszkanie (własnościowe spółdzielcze). W mieszkaniu tym mieszkam wraz z matką ponad 40 lat, mieszkanie (...)
Kiedy wiadomo, że osoba podająca się za spadkobiercę, jest nim naprawdę - opinia prawna
Stan faktyczny Jesteśmy z małżonką współwłaścicielami domu jednorodzinnego i posiadamy osobno po 25% udziału. W 1998 r. zmarła współwłaścicielka 50% udziału, a po jej śmierci zgłosił się do nas mężczyzna podający się za jej spadkobiercę. Do dnia dzisiejszego nie dokonał odpowiednich (...)
Kto może złożyć wniosek o stwierdzenie nabycia spadku?
Zgodnie z prawem nabycie spadku następuje z chwilą śmierci spadkodawcy. Jednakże by móc się legitymować tytułem spadkobiercy, musimy uzyskać określone dokumenty tj. akt poświadczenia dziedziczenia albo postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku. Pierwszy z wymienionych dokumentów (...)
Czy dziecko dziedziczy po rodzicach z rodziny zastępczej - opinia prawna
Stan faktyczny Przez 30 lat wychowywałam się w rodzinie zastępczej (rodzina siostry mojej biologicznej matki). Po śmierci mojej mamy/ciotki otrzymałam w spadku po niej prawo do połowy domu, działki itd. jednym słowem do wszystkiego co do niej należało. Przeprowadziłam postępowanie spadkowe (...)
Dziedziczenie po osobach zamieszkujących za granicą
Właściwość sądów polskich Śmierć obywatela polskiego, mającego miejsce zamieszkania za granicą, może nastąpić w Polsce albo za granicą. W takim przypadku należy rozważyć, czy w sprawach o stwierdzenie nabycia spadku istnieje tzw. jurysdykcja krajowa. Pojęcie to oznacza (...)
Dowód na bycie spadkobiercą – opinia prawna
Stan faktyczny Moja babcia wykupiła od Gminy mieszkanie na raty. Przed śmiercią zdążyła spłacić połowę należności. To mieszkanie przeszło w spadku na jej dwóch synów: mojego ojca i mojego wujka, którzy nie spłacali zaległości. W mieszkaniu tym mieszkał i był zameldowany tylko mój (...)
