Jak zdobyć kwalifikacje poza szkołą?

Pozaszkolne formy kształcenia dla dorosłych

Uzyskiwanie i uzupełnianie przez osoby dorosłe wiedzy ogólnej, umiejętności i kwalifikacji zawodowych odbywa się w następujących pozaszkolnych formach kształcenia: 

1. kurs; 

2. kurs zawodowy; 

3. seminarium; 

4. praktyka zawodowa. 

Kurs jest pozaszkolną formą kształcenia o czasie trwania nie krótszym niż 30 godzin zajęć edukacyjnych, której ukończenie umożliwia uzyskanie lub uzupełnienie wiedzy ogólnej, umiejętności lub kwalifikacji zawodowych, realizowaną zgodnie z programem nauczania przyjętym przez organizatora kształcenia. 

Kurs zawodowy jest kursem, którego program nauczania obejmuje usystematyzowane treści nauczania wybrane z programu nauczania dla zawodu, dopuszczonego do użytku szkolnego przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania. Wyniki kursu zawodowego są zaliczane przy podejmowaniu nauki w szkole dla dorosłych prowadzącej kształcenie zawodowe. 

Seminarium jest pozaszkolną formą kształcenia o czasie trwania nie krótszym niż 5 godzin zajęć edukacyjnych, której ukończenie umożliwia uzyskanie lub uzupełnienie wiedzy na określony temat, realizowaną zgodnie z programem nauczania przyjętym przez organizatora kształcenia. 

Praktyka zawodowa jest pozaszkolną formą kształcenia o czasie trwania uzależnionym od złożoności umiejętności niezbędnych do wykonywania zadań zawodowych, nie krótszym jednak niż 80 godzin zajęć, której ukończenie umożliwia uzyskanie lub uzupełnienie praktycznych umiejętności zawodowych z wykorzystaniem wiedzy i doświadczenia zawodowego uczestników. 

Co musi zapewnić organizator kształcenia?

Organizatorem kształcenia może być publiczna i niepubliczna:

• placówka kształcenia ustawicznego, placówka kształcenia praktycznego oraz ośrodek dokształcania i doskonalenia zawodowego, prowadzące kształcenie ustawiczne w formach pozaszkolnych,

• a także osoba prawna i fizyczna prowadząca działalność oświatową nieobejmującą prowadzenia szkoły, placówki lub zespołu szkół, podejmowaną na zasadach określonych w ustawie z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, obejmującą prowadzenie kształcenia ustawicznego w formach pozaszkolnych, dla której uzyskała akredytację kuratora oświaty, stanowiącą potwierdzenie spełniania określonych wymogów i zapewniania wysokiej jakości prowadzonego kształcenia.

Organizator kształcenia powinien zapewnić:

1. programy nauczania; 

2. kadrę dydaktyczną posiadającą kwalifikacje zawodowe odpowiednie do prowadzonego kształcenia; 

3. odpowiednie pomieszczenia wyposażone w sprzęt i pomoce dydaktyczne umożliwiające prawidłową realizację kształcenia, zapewniające bezpieczne i higieniczne warunki pracy i nauki; 

4. nadzór wewnętrzny służący podnoszeniu jakości prowadzonego kształcenia; 

5. warunki organizacyjne i techniczne umożliwiające udział w kształceniu osób niepełnosprawnych. 

Organizator kształcenia prowadzi dokumentację przebiegu kształcenia dla każdej prowadzonej formy kształcenia. 

A co na koniec kształcenia?

Osoba, która ukończyła określoną formę kształcenia, otrzymuje zaświadczenie (zob. Zaświadczenie o ukończeniu określonej formy kształcenia).

Kurs lub praktyka zawodowa mogą zakończyć się egzaminem umożliwiającym ocenę poziomu opanowania wybranych kwalifikacji zawodowych w zawodach określonych w klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego lub klasyfikacji zawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy.

Egzamin przeprowadza komisja powołana przez organizatora kształcenia. W skład komisji wchodzą: przewodniczący oraz dwóch członków. Przewodniczący komisji kieruje jej pracą, ustala zakres i tryb przeprowadzania egzaminu oraz zatwierdza teoretyczne i praktyczne zadania egzaminacyjne przygotowane przez członków komisji. 

Przewodniczącym komisji może być osoba posiadająca wykształcenie wyższe odpowiednie dla zakresu kształcenia, z którego jest przeprowadzany egzamin. W przypadku braku możliwości powołania na przewodniczącego komisji osoby spełniającej ww. warunek przewodniczącym komisji może być osoba posiadająca wykształcenie średnie i kwalifikacje zawodowe odpowiednie dla zakresu kształcenia, z którego jest przeprowadzany egzamin. 

Członkami komisji mogą być osoby posiadające wykształcenie co najmniej średnie i kwalifikacje zawodowe odpowiednie dla zakresu kształcenia, z którego jest przeprowadzany egzamin. 

Zadania egzaminacyjne są przygotowywane i przechowywane w warunkach uniemożliwiających ich nieuprawnione ujawnienie. 

Przewodniczący komisji sporządza specjalny protokół z przebiegu egzaminu, który podpisują wszyscy członkowie komisji.  

Osoba, która zdała wspomniany egzamin, otrzymuje zaświadczenie potwierdzające posiadanie kwalifikacji zawodowych. Zaświadczenie takie wydaje organizator kształcenia (zob. Zaświadczenie potwierdzające posiadanie kwalifikacji zawodowych).  

Jak ma przebiegać kurs zawodowy?

Kursy zawodowe mogą prowadzić:

• publiczne i niepubliczne placówki kształcenia ustawicznego, placówki kształcenia praktycznego oraz ośrodki dokształcania i doskonalenia zawodowego, prowadzące kształcenie ustawiczne w formach pozaszkolnych, posiadające wspomnianą wyżej akredytację kuratora oświaty, 

• osoby prawne i fizyczne, prowadzące działalność oświatową nieobejmującą prowadzenia szkoły, placówki lub zespołu szkół, podejmowaną na zasadach określonych w ustawie z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, obejmującą prowadzenie kształcenia ustawicznego w formach pozaszkolnych, dla której uzyskała taką akredytację kuratora oświaty,

jeżeli zakres kursu zawodowego jest zgodny z zakresem kształcenia, dla którego została przyznana akredytacja. 

Uczestnikami kursu zawodowego mogą być osoby posiadające świadectwo ukończenia co najmniej gimnazjum albo ośmioletniej szkoły podstawowej.

Kurs zawodowy kończy się egzaminami sprawdzającymi wiadomości i umiejętności z poszczególnych zajęć edukacyjnych przewidzianych w programie nauczania tego kursu. Egzamin przeprowadza komisja powołana przez organizatora kształcenia. W skład komisji wchodzą: przewodniczący oraz dwóch członków. Osoby wchodzące w skład komisji powinny posiadać wykształcenie wyższe odpowiednie dla zakresu kursu zawodowego. Zadania egzaminacyjne są przygotowywane i przechowywane w warunkach uniemożliwiających ich nieuprawnione ujawnienie. 

Oceny z egzaminów z poszczególnych zajęć edukacyjnych ustala się w stopniach, według następującej skali: 

• stopień celujący - 6; 

• stopień bardzo dobry - 5; 

• stopień dobry - 4; 

• stopień dostateczny - 3; 

• stopień dopuszczający - 2; 

• stopień niedostateczny - 1. 

Przewodniczący komisji sporządza protokół z przebiegu egzaminu, który podpisują wszyscy członkowie komisji. 

Osoba, która uzyskała z ww. egzaminów oceny wyższe od oceny niedostatecznej, otrzymuje od organizatora kształcenia zaświadczenie o ukończeniu kursu zawodowego (zob. Zaświadczenie o ukończeniu kursu zawodowego). Osoba ta może również otrzymać wspomniane wyżej zaświadczenie potwierdzające posiadanie kwalifikacji zawodowych. 

Dyrektor szkoły dla dorosłych prowadzącej kształcenie zawodowe, na podstawie zaświadczenia o ukończeniu kursu zawodowego, przedłożonego przez osobę podejmującą naukę w tej szkole, zalicza wyniki kursu zawodowego w zakresie odpowiadającym całości lub części zajęć edukacyjnych wynikających z realizowanego przez szkołę programu nauczania dla danego zawodu.

 Zaliczenie jest równoznaczne z uzyskaniem z całości lub części danych zajęć edukacyjnych oceny zgodnej z oceną uzyskaną z egzaminu, którą wpisuje się w dokumentacji przebiegu nauczania. Dyrektor szkoły zwalnia osobę, której zaliczył wyniki kursu zawodowego, z zajęć edukacyjnych odpowiednio w całości lub w części.  

Kształcenie na odległość 

Kurs i kurs zawodowy mogą być prowadzone w trybie kształcenia na odległość, tzn. kształcenia ustawicznego w formach pozaszkolnych, w którym przekazywanie treści kształcenia oraz sprawdzanie przebiegu i efektów tego kształcenia odbywa się z zastosowaniem dostępnych technik komunikacyjnych, np.: poczty, poczty głosowej, poczty elektronicznej, telewizji lub Internetu, bez stałego i bezpośredniego kontaktu nauczającego i uczącego się. 

Organizator kształcenia prowadzący kształcenie na odległość winien określić:

• miejsca prowadzenia kształcenia na odległość; 

• warunki rekrutacji i rejestracji uczestników; 

• procedury sprawdzania przebiegu i efektów kształcenia uczestników; 

• sposób udostępniania uczestnikom materiałów dydaktycznych; 

• zasady ustalania opłat ponoszonych przez uczestników. 

Organizator kształcenia, w zależności od liczby osób, które zgłoszą chęć podjęcia kształcenia na odległość, może tworzyć terenowe punkty konsultacyjne. W przypadku publicznego centrum kształcenia ustawicznego lub centrum kształcenia praktycznego terenowe punkty konsultacyjne są tworzone w formie filii. Zadania i organizację terenowego punktu konsultacyjnego oraz zakres obowiązków osoby kierującej tym punktem określa organizator kształcenia. 

Materiały dydaktyczne udostępniane uczestnikom kształcenia na odległość powinny:

• zawierać usystematyzowane treści kształcenia; 

• wyjaśniać pojęcia kluczowe dla danego zakresu kształcenia; 

• wskazywać materiały źródłowe; 

• zawierać instrukcje i komentarze wspomagające kształcenie na poszczególnych jego etapach; 

• zawierać pytania i ćwiczenia pozwalające uczącemu się ocenić postępy w opanowaniu wiedzy i umiejętności; 

• wskazywać odpowiednie techniki komunikacyjne i wspomagać posługiwanie się nimi. 

Osoba, która podejmuje kształcenie na odległość, otrzymuje od organizatora kształcenia szczegółowe informacje dotyczące:

1. programu nauczania, który będzie realizowany w ramach danej formy kształcenia; 

2. warunków korzystania z technik komunikacyjnych; 

3. terminów konsultacji indywidualnych i zbiorowych oraz sesji egzaminacyjnych; 

4. terminów ćwiczeń praktycznych, w tym laboratoryjnych, jeżeli ich realizacja wynika z programu nauczania; 

5. sposobu kontaktowania się z konsultantem; 

6. terminów, warunków i form sprawdzania efektów kształcenia po zakończeniu określonego etapu lub całego okresu kształcenia; 

7. warunków udostępniania do wglądu ocenionych prac sprawdzających postępy w nauce;

8. konieczności spełnienia przez uczestnika kształcenia dodatkowych warunków, jeżeli kształcenie wymagać będzie: 

• przygotowania specjalistycznego wynikającego z celu i zakresu danego kształcenia, 

• poziomu wykształcenia innego niż ukończone gimnazjum albo ośmioletnia szkoła podstawowa, ze względu na podbudowę konieczną do zrealizowania danego programu nauczania.  

Kształceniem na odległość uczestników kierują konsultanci. Do zadań konsultanta należy: 

• udzielanie uczestnikom kształcenia pomocy w realizacji programu nauczania, z uwzględnieniem ich indywidualnych potrzeb i możliwości; 

• wspomaganie uczestników kształcenia w stosowaniu technik komunikacyjnych oraz zapewnienie dostępu do odpowiednich materiałów i środków dydaktycznych, w tym pakietów multimedialnych; 

• prowadzenie, w miarę potrzeby, konsultacji zbiorowych i indywidualnych, w tym udzielanie porad przy użyciu technik komunikacyjnych określonych w programie nauczania danej formy kształcenia; 

• systematyczne sprawdzanie i ocenianie postępów w nauce; 

• prowadzenie dokumentacji dotyczącej bieżącej pracy uczestników kształcenia. 

Konsultantem może być osoba posiadająca wykształcenie wyższe odpowiednie do prowadzonego kształcenia, umiejętność posługiwania się technikami i środkami komunikacyjnymi oraz organizowania pracy z uczestnikami kształcenia na odległość. Szczegółowy zakres obowiązków konsultantów określa organizator kształcenia. 

Organizator kształcenia prowadzi dla każdego uczestnika określoną dokumentację przebiegu kształcenia na odległość. 

Jak ma być przeprowadzany egzamin kwalifikacyjny na tytuł zawodowy oraz na tytuł zawodowy mistrza?

Egzamin kwalifikacyjny to egzamin umożliwiający ocenę poziomu opanowania wiadomości i umiejętności z zakresu zawodu występującego w klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego, przewidzianego do kształcenia w zasadniczej szkole zawodowej, którego zdanie umożliwia uzyskanie tytułu zawodowego. 

Egzamin kwalifikacyjny przeprowadza się na tytuł zawodowy odpowiadający nazwie zawodu występującego w klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego oraz na tytuł zawodowy mistrza w tym zawodzie.

Egzamin kwalifikacyjny przeprowadza państwowa komisja egzaminacyjna powołana przez właściwego kuratora oświaty: 

1. przy szkole publicznej lub niepublicznej o uprawnieniach szkoły publicznej, prowadzących kształcenie zawodowe; 

2. przy placówce kształcenia ustawicznego; 

3. przy placówce kształcenia praktycznego. 

Ww. szkoła lub placówka musi posiadać warunki do przeprowadzania egzaminów kwalifikacyjnych. Z wnioskiem o powołanie komisji egzaminacyjnej występuje dyrektor szkoły albo placówki kształcenia ustawicznego lub placówki kształcenia praktycznego, w porozumieniu z organem prowadzącym szkołę lub placówkę. Komisję egzaminacyjną powołuje się na okres 5 lat. W uzasadnionych przypadkach kurator oświaty może powołać komisję egzaminacyjną dla jednorazowego przeprowadzenia egzaminu kwalifikacyjnego. 

W skład komisji egzaminacyjnej wchodzi przewodniczący komisji oraz: 

• w przypadku egzaminu kwalifikacyjnego na tytuł zawodowy - co najmniej dwóch członków komisji jako egzaminatorzy; 

• zaś w przypadku egzaminu kwalifikacyjnego na tytuł mistrza - co najmniej trzech członków komisji jako egzaminatorzy. 

Przewodniczącym komisji egzaminacyjnej może być osoba posiadająca wykształcenie wyższe oraz co najmniej trzyletni staż pracy w zawodzie, którego dotyczy egzamin kwalifikacyjny, albo co najmniej trzyletni staż pracy na stanowisku nauczyciela lub instruktora praktycznej nauki zawodu w tym zawodzie. Natomiast członkiem komisji może być osoba posiadająca: 

1. wykształcenie co najmniej średnie oraz tytuł technika i co najmniej trzyletni staż pracy w zawodzie, którego dotyczy egzamin kwalifikacyjny, lub 

2. wykształcenie zasadnicze zawodowe i tytuł mistrza w zawodzie, którego dotyczy egzamin kwalifikacyjny, oraz po uzyskaniu tytułu mistrza co najmniej czteroletni staż pracy w tym zawodzie, lub 

3. tytuł mistrza w zawodzie wchodzącym w zakres zawodu, którego dotyczy egzamin kwalifikacyjny, oraz po uzyskaniu tytułu mistrza co najmniej sześcioletni staż pracy w zawodzie, którego dotyczy egzamin, lub 

4. co najmniej trzyletni staż pracy na stanowisku nauczyciela lub instruktora praktycznej nauki zawodu w zawodzie, którego dotyczy egzamin kwalifikacyjny. 

Obsługę administracyjną komisji egzaminacyjnej zapewnia dyrektor szkoły lub placówki. 

W skład komisji egzaminacyjnej nie może wchodzić osoba pozostająca ze zdającym w takim stosunku prawnym lub faktycznym, który może budzić uzasadnione wątpliwości co do jej bezstronności. Osoba wchodząca w skład komisji egzaminacyjnej ma obowiązek poinformowania na piśmie przewodniczącego komisji egzaminacyjnej o zaistnieniu ww. przesłanki. Wówczas przewodniczący komisji egzaminacyjnej, na wniosek zdającego, członka komisji albo z urzędu, wyłącza taką osobę ze składu komisji. Jeżeli ww. przesłanki dotyczą przewodniczącego komisji, o jego wyłączeniu decyduje kurator oświaty, który w takim przypadku wyznacza innego członka komisji zastępującego przewodniczącego. 

Obserwatorami egzaminu kwalifikacyjnego mogą być:

• pracownicy urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania, delegowani przez tego ministra; 

• pracownicy właściwego kuratorium oświaty, delegowani przez kuratora oświaty; 

• pracownicy okręgowej komisji egzaminacyjnej, delegowani przez dyrektora tej komisji; 

• przedstawiciele organizacji pracodawców właściwej dla zawodu, którego dotyczy egzamin. 

Do egzaminu kwalifikacyjnego na tytuł zawodowy dopuszcza się osobę, która spełnia jeden z następujących warunków: 

1. posiada świadectwo ukończenia gimnazjum i staż pracy co najmniej równy okresowi trwania nauki w zasadniczej szkole zawodowej w zawodzie, w którym zdaje egzamin kwalifikacyjny; 

2. posiada świadectwo ukończenia ośmioletniej szkoły podstawowej i co najmniej trzyletni staż pracy w zawodzie, w którym zdaje egzamin kwalifikacyjny; 

3. posiada tytuł zawodowy w zawodzie wchodzącym w zakres zawodu, w którym zdaje egzamin kwalifikacyjny, oraz co najmniej sześciomiesięczny staż pracy w zawodzie, w którym zdaje egzamin kwalifikacyjny, po uzyskaniu tytułu zawodowego. 

Do egzaminu kwalifikacyjnego na tytuł zawodowy dopuszcza się także osobę, która jako młodociany pracownik odbyła praktyczną naukę zawodu w ramach przygotowania zawodowego u pracodawcy, a także dokształcanie teoretyczne w formach pozaszkolnych, zgodnie z przepisami w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych i ich wynagradzania. 

Natomiast do egzaminu kwalifikacyjnego na tytuł mistrza dopuszcza się osobę, która spełnia jeden z następujących warunków: 

1. posiada tytuł zawodowy lub tytuł równorzędny w zawodzie, w którym zdaje egzamin kwalifikacyjny, oraz po uzyskaniu tytułu zawodowego co najmniej trzyletni staż pracy w tym zawodzie albo łącznie przed i po uzyskaniu tytułu zawodowego co najmniej sześcioletni staż pracy w zawodzie, w którym zdaje egzamin kwalifikacyjny, oraz posiada świadectwo ukończenia szkoły ponadgimnazjalnej albo szkoły ponadpodstawowej; 

2. przez okres co najmniej sześciu lat w ramach samodzielnie prowadzonej działalności gospodarczej wykonywała zawód, w którym zdaje egzamin kwalifikacyjny, oraz posiada świadectwo ukończenia szkoły ponadgimnazjalnej albo szkoły ponadpodstawowej; 

3. posiada tytuł zawodowy lub równorzędny w zawodzie wchodzącym w zakres zawodu, w którym zdaje egzamin kwalifikacyjny, oraz po uzyskaniu tytułu zawodowego co najmniej trzyletni staż pracy w zawodzie, w którym zdaje egzamin kwalifikacyjny, oraz posiada świadectwo ukończenia szkoły ponadgimnazjalnej albo szkoły ponadpodstawowej; 

4. posiada tytuł mistrza w zawodzie wchodzącym w zakres zawodu, w którym zdaje egzamin kwalifikacyjny, oraz po uzyskaniu tytułu mistrza co najmniej roczny staż pracy w zawodzie, w którym zdaje egzamin kwalifikacyjny; 

5. posiada świadectwo ukończenia szkoły ponadgimnazjalnej albo szkoły ponadpodstawowej, dających wykształcenie średnie, oraz dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe w zawodzie obejmującym zakres zawodu, w którym zdaje egzamin kwalifikacyjny, oraz dwuletni staż pracy w zawodzie, w którym zdaje egzamin kwalifikacyjny; 

6. posiada wyższe wykształcenie w zakresie kierunku lub specjalności obejmujących zawód, w którym zdaje egzamin kwalifikacyjny, oraz po uzyskaniu tytułu zawodowego roczny staż pracy w zawodzie, w którym zdaje egzamin kwalifikacyjny. 

Osoba ubiegająca się o dopuszczenie do egzaminu kwalifikacyjnego składa do komisji egzaminacyjnej wniosek, do którego dołącza: 

• oryginały dokumentów potwierdzających spełnienie ww. warunków albo ich kopie uwierzytelnione przez osobę upoważnioną przez dyrektora szkoły lub placówki, przy której powołano komisję egzaminacyjną; 

• jedną fotografię o wymiarach 37 x 52 mm; 

• potwierdzenie wniesienia opłaty za egzamin kwalifikacyjny. 

Na podstawie ww. dokumentów przewodniczący komisji egzaminacyjnej ustala listę osób dopuszczonych do egzaminu kwalifikacyjnego oraz wyznacza termin przeprowadzenia egzaminu kwalifikacyjnego. 

Uwaga

• Kurator oświaty prowadzi i udostępnia wykaz komisji egzaminacyjnych przeprowadzających egzaminy kwalifikacyjne. 

Egzamin kwalifikacyjny przeprowadza się w dwóch etapach: teoretycznym i praktycznym. 

Etap teoretyczny polega na rozwiązaniu przez zdającego zadań egzaminacyjnych sprawdzających wiadomości i umiejętności z zakresu, określonego poniżej. 

Etap teoretyczny egzaminu kwalifikacyjnego na tytuł zawodowy przeprowadza się w formie pisemnej. Czas trwania etapu teoretycznego egzaminu kwalifikacyjnego na tytuł zawodowy nie może być krótszy niż 120 minut. 

Etap teoretyczny egzaminu kwalifikacyjnego na tytuł mistrza składa się zaś z dwóch części: pisemnej i ustnej. Część pisemna etapu teoretycznego egzaminu kwalifikacyjnego na tytuł mistrza trwa co najmniej 180 minut, a część ustna - co najmniej 30 minut, w tym 10 minut na zapoznanie się przez zdającego z zadaniami egzaminacyjnymi.  

Etap praktyczny polega natomiast na samodzielnym wykonaniu zadań egzaminacyjnych sprawdzających umiejętności praktyczne z tego zakresu. 

Etap praktyczny egzaminu kwalifikacyjnego na tytuł zawodowy trwa co najmniej 240 minut, a etap praktyczny egzaminu kwalifikacyjnego na tytuł mistrza - co najmniej 360 minut. Liczba osób przystępujących do etapu praktycznego egzaminu kwalifikacyjnego nie powinna przekroczyć liczby stanowisk pracy przygotowanych do przeprowadzenia egzaminu kwalifikacyjnego. 

Zadania egzaminacyjne do etapu teoretycznego oraz etapu praktycznego egzaminu kwalifikacyjnego są przygotowywane z uwzględnieniem standardów wymagań, będących podstawą przeprowadzania egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe, określonych w przepisach w sprawie standardów wymagań będących podstawą przeprowadzania egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe, odpowiadających zawodom występującym w klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego. 
Zadania egzaminacyjne przygotowywane na egzamin kwalifikacyjny na tytuł mistrza umożliwiają ponadto stwierdzenie opanowania przez zdającego samodzielnego projektowania, wykonywania i organizowania złożonych zadań zawodowych wchodzących w zakres danego zawodu oraz organizowania i zarządzania procesem pracy. Zadania egzaminacyjne, o których mowa w ust. 2, uwzględniają w szczególności znajomość i stosowanie: 

• nowoczesnych technik i technologii; 

• podstawowej problematyki prawa gospodarczego i zarządzania; 

• zasad ergonomii oraz bezpieczeństwa i higieny pracy; 

• podstawowych zasad ochrony środowiska; 

• podstaw psychologii i pedagogiki; 

• metodyki nauczania; 

• podstawowych przepisów prawa pracy. 

Zadania egzaminacyjne przygotowuje komisja egzaminacyjna, a zatwierdza kurator oświaty. Zestawy zadań egzaminacyjnych dla części pisemnej i części ustnej etapu teoretycznego oraz dla etapu praktycznego akceptuje przewodniczący komisji egzaminacyjnej, opatrując każdy z nich datą, podpisem i pieczęcią imienną. 

Na etap teoretyczny i etap praktyczny egzaminu kwalifikacyjnego zdający zgłasza się z dowodem osobistym lub innym dokumentem ze zdjęciem potwierdzającym jego tożsamość oraz dokumentem ubezpieczenia potwierdzającym zawarcie umowy ubezpieczenia od następstw nieszczęśliwych wypadków na czas trwania etapu praktycznego. 

Ocenianie etapu teoretycznego i etapu praktycznego egzaminu kwalifikacyjnego odbywa się na podstawie szczegółowych kryteriów opracowanych przez komisję egzaminacyjną i zatwierdzonych przez kuratora oświaty.

 Komisja egzaminacyjna ustala ocenę końcową z egzaminu kwalifikacyjnego na podstawie ocen uzyskanych z obu etapów egzaminu. Następnie przewodniczący komisji egzaminacyjnej informuje zdających o ocenach uzyskanych z obu etapów egzaminu kwalifikacyjnego oraz ogłasza ocenę końcową egzaminu. Zdający zdał egzamin kwalifikacyjny, jeśli z obu etapów egzaminu kwalifikacyjnego uzyskał oceny wyższe od oceny niedostatecznej. 

Przewodniczący komisji egzaminacyjnej sporządza dla każdego zdającego indywidualny protokół z egzaminu kwalifikacyjnego. Ponadto przewodniczący komisji egzaminacyjnej sporządza sprawozdanie z przebiegu i wyników egzaminów kwalifikacyjnych w danym roku szkolnym i przekazuje je kuratorowi oświaty do dnia 15 września następnego roku szkolnego. 

Zdający, który otrzymał ocenę niedostateczną z jednego etapu egzaminu kwalifikacyjnego, ma jeszcze prawo przystąpić do egzaminu poprawkowego obejmującego ten etap (i to w ramach wniesionej opłaty egzaminacyjnej). Egzamin poprawkowy jest przeprowadzany w okresie nie dłuższym niż sześć miesięcy od daty zakończenia zdawania egzaminu kwalifikacyjnego. Termin i miejsce egzaminu poprawkowego ustala przewodniczący komisji egzaminacyjnej. 

Sprawdzona i oceniona praca egzaminacyjna z części pisemnej etapu teoretycznego egzaminu kwalifikacyjnego jest udostępniania zdającemu na jego prośbę do wglądu w miejscu i czasie określonym przez przewodniczącego komisji egzaminacyjnej.

Ile kosztuje taki egzamin?

Osoba przystępująca do egzaminu kwalifikacyjnego wnosi opłatę za przeprowadzenie egzaminu kwalifikacyjnego na rachunek wskazany przez dyrektora szkoły lub placówki. 

Wysokość takiej opłaty egzaminacyjnej wynosi: 

1. za egzamin kwalifikacyjny na tytuł zawodowy - 20 % podstawy, stanowiącej kwotę przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku w czwartym kwartale roku poprzedniego, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego,

2. za egzamin kwalifikacyjny na tytuł mistrza - 30 % podstawy.  

Na wniosek osoby przystępującej do egzaminu kwalifikacyjnego dyrektor szkoły lub placówki, w porozumieniu z przewodniczącym komisji egzaminacyjnej, może zwolnić tę osobę z całości lub części opłaty, w przypadku gdy: 

• jest ona bezrobotna i nie pobiera zasiłku dla bezrobotnych, o którym mowa w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, lub 

• dochód na osobę samotnie gospodarującą lub na osobę w rodzinie nie jest większy niż kwoty „kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej” (obecnie 461 zł) czy „kryterium dochodowego na osobę w rodzinie” (obecnie 316 zł), o których mowa w art. 8 ustawy o pomocy społecznej, lub 

• zachodzi szczególnie uzasadniony przypadek losowy i pobranie opłaty stanowiłoby dla osoby zdającej nadmierne obciążenie. 

Opłata od chwili dopuszczenia do egzaminu kwalifikacyjnego w zasadzie nie podlega zwrotowi.  

Po egzaminie - świadectwo

Osobie, która zdała egzamin kwalifikacyjny na tytuł zawodowy, komisja egzaminacyjna wydaje świadectwo uzyskania tytułu zawodowego. Świadectwo uzyskania tytułu zawodowego drukuje się na białym papierze pokrytym siatką ozdobną - giloszem (poddrukiem), w kolorze zielonym. Pierwsza strona świadectwa jest zdobiona giloszem z literami RP, a druga strona - giloszem bez tych liter. 

Zaś osobie, która zdała egzamin kwalifikacyjny na tytuł mistrza, komisja egzaminacyjna wydaje dyplom uzyskania tytułu mistrza. Dyplom uzyskania tytułu mistrza drukuje się na białym papierze pokrytym siatką ozdobną - giloszem (poddrukiem), w kolorze żółtym. Pierwsza strona dyplomu jest zdobiona giloszem z literami RP, a druga strona - giloszem bez tych liter. 

Dla świadectwa uzyskania tytułu zawodowego i dyplomu uzyskania tytułu mistrza ustala się format A4 (210 mm x 297 mm). 

Wzory świadectwa uzyskania tytułu zawodowego i dyplomu uzyskania tytułu mistrza określają załączniki nr 4 i 5 do omawianego rozporządzenia. 

Świadectwo uzyskania tytułu zawodowego i dyplom uzyskania tytułu mistrza opatruje się w miejscach wskazanych w ich wzorach pieczęcią urzędową szkoły lub placówki, przy której została powołana komisja egzaminacyjna, o średnicy 36 mm, oraz w miejscach przeznaczonych na umieszczenie fotografii pieczęcią urzędową o średnicy 20 mm. 

Świadectwo i dyplom wydawane przez komisje egzaminacyjne powołane przy placówkach nieposiadających prawa używania pieczęci urzędowej, są rejestrowane oraz opatrywane pieczęciami urzędowymi przez kuratora oświaty, który powołał daną komisję egzaminacyjną. 

W świadectwie uzyskania tytułu zawodowego lub dyplomie uzyskania tytułu mistrza w miejscu przeznaczonym na wpisanie numeru wpisuje się numer ewidencyjny, pod którym osoba przystępująca do egzaminu kwalifikacyjnego jest wpisana w księdze ewidencji, o której mowa w § 46 ust. 1. 

Świadectwo uzyskania tytułu zawodowego i dyplom uzyskania tytułu mistrza podpisuje przewodniczący komisji egzaminacyjnej. 

Druki świadectw uzyskania tytułu zawodowego i dyplomów uzyskania tytułu mistrza są drukami ścisłego zarachowania. Komisja egzaminacyjna prowadzi odrębne rejestry wydanych świadectw uzyskania tytułu zawodowego i dyplomów uzyskania tytułu mistrza.  

A co z dotychczasowymi tytułami?

Tytuły robotnika wykwalifikowanego lub mistrza uzyskane na podstawie dotychczasowych przepisów oraz czeladnika lub mistrza uzyskane w wyniku zdania egzaminu przed komisją egzaminacyjną izby rzemieślniczej są równorzędne z ww. tytułami zawodowymi: tytułem zawodowym odpowiadającym nazwie zawodu występującego w klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego oraz tytułem zawodowym mistrza w tym zawodzie.

Kurator oświaty, w porozumieniu z dyrektorem szkoły lub placówki, przy której w dniu wejścia w życie rozporządzenia działa komisja egzaminacyjna, w terminie 3 miesięcy od wejścia w życie rozporządzenia dostosuje warunki i tryb działania tej komisji do wymogów wynikających z rozporządzenia. 

Osoby, które przed dniem wejścia w życie rozporządzenia uzyskały tytuł wykwalifikowanego robotnika w zawodzie, w którym kształcenie, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 18 kwietnia 2002 r. w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego (Dz. U. Nr 63, poz. 571), zostało przeniesione do szkoły ponadgimnazjalnej, której ukończenie umożliwia uzyskanie wykształcenia średniego, mogą ubiegać się o dopuszczenie do egzaminu na tytuł mistrza w tym zawodzie do dnia 31 grudnia 2008 r. 

Osoby, które przed dniem wejścia w życie rozporządzenia złożyły do komisji egzaminacyjnej funkcjonującej przy pracodawcy podanie o dopuszczenie do egzaminu na tytuł wykwalifikowanego robotnika w zawodzie albo na tytuł mistrza w zawodzie, przystępują do egzaminu na dotychczasowych zasadach przed komisją egzaminacyjną wskazaną przez kuratora oświaty. 

Podstawa prawna:

• Rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 3 lutego 2006 r. w sprawie uzyskiwania i uzupełniania przez osoby dorosłe wiedzy ogólnej, umiejętności i kwalifikacji zawodowych w formach pozaszkolnych (Dz. U. 2006 r., Nr 31, poz. 216);

• Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. 2004 r., Nr 256, poz. 2572, ze zm.);

• Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. 2004 r., Nr 99, poz. 1001, ze zm.);

• Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. 2004 r., Nr 64, poz. 593, ze zm.)