Jeden wspólnik nie może dochodzić wspólnej wierzytelności
Powód – wspólnik spółki cywilnej – wystąpił do Sądu o odszkodowanie za uszkodzenie wózka widłowego, który był współwłasnością wspólników. Taka wierzytelność wchodzi oczywiście w skład majątku wspólnego. I w związku z tym w sprawie pojawiła się wątpliwość, czy jeden wspólnik wspólnik spółki cywilnej może samodzielnie dochodzić wierzytelności wchodzącej w skład majątku wspólnego wspólników spółki cywilnej? Takie pytanie Sąd Okręgowy (który rozpoznawał apelację od wyroku Sądu Rejonowego) zadał Sądowi Najwyższego. SN w odpowiedzi podjął uchwałę:
Wspólnik spółki cywilnej nie jest legitymowany do dochodzenia wierzytelności wchodzącej w skład majątku wspólnego wspólników tej spółki.
SN w uzasadnieniu zwrócił uwagę, że spółka cywilna nie ma osobowości prawnej, nie jest jednostką organizacyjną w rozumieniu art. 33[1] k.c. i nie ma zdolności sądowej (przed sądem zawsze występują wspólnicy, a nie sama spółka). Majątek wspólników ma charakter współwłasności łącznej (bez ułamków). SN przypomniał jednak, że współwłasność łączna nie odnosi się do długów – za te bowiem wspólnicy odpowiadają solidarnie, zatem wierzyciel może pozwać albo jednego, albo kilku, albo wszystkich wspólników, wedle wyboru. Każdy wspólnik odpowiada za całość zobowiązań spółki całym swoim majątkiem, także majątkiem osobistym.
W niniejszej sprawie chodziło jednak o sytuację, gdy wspólnik był nie pozwanym, lecz powodem. SN rozważał zatem, czy istniejące między wspólnikami współuczestnictwo materialne, wynikające ze wspólnych praw i obowiązków (art. 72 § 1 pkt 1 k.p.c.), ma również charakter współuczestnictwa koniecznego po stronie czynnej (art. 72 § 2 k.p.c.), co by oznaczało, że po stronie powodowej muszą wystąpić wszyscy wspólnicy. W piśmiennictwie prawniczym prezentowane są tu różne poglądu, ale SN opowiedział się za stanowiskiem, zgodnie z którym współuczestnictwo wspólników po stronie czynnej (gdy występują jako powodowie) ma charakter konieczny. O takim charakterze współuczestnictwa - pisze SN - świadczy wspólność praw i obowiązków wynikających ze współwłasności łącznej, wymagająca łącznego występowania w sprawie wszystkich uprawnionych podmiotów. Wspólność łączna oznacza niepodzielność majątku oraz brak określenia wysokości udziałów przysługujących poszczególnym wspólnikom. Każdy z nich jest współwłaścicielem majątku jako całości oraz każdej rzeczy i prawa wchodzących w jego skład. Dopiero po rozwiązaniu spółki wspólnik może na własną rękę dochodzić przypadającej mu części wierzytelności.
SN zastrzegł, że czym innym jest sposób reprezentacji spółki cywilnej przez wspólnika, unormowany w art. 865 i 866 k.c. Prawo do reprezentacji nie legitymuje wspólnika do działania we własnym imieniu i na własną rzecz. Przed rozwiązaniem spółki wspólnik może dochodzić wierzytelności objętej majątkiem wspólnym tylko na rzecz wszystkich wspólników.
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 9 lutego 2011 roku, sygn. akt III CZP 130/10
Zespół
e-prawnik.pl
Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne
Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?