Konsumenci uzyskają ochronę przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi

Czego dotyczy nowa ustawa?

Ustawa z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym, która wchodzi w życie 21 grudnia 2007 r., określa nieuczciwe praktyki rynkowe w działalności gospodarczej i zawodowej oraz zasady przeciwdziałania tym praktykom w interesie konsumentów i w interesie publicznym. Oprócz definicji nieuczciwych praktyk rynkowych, ustawa wylicza przykładowo, jakie konkretnie zachowania przedsiębiorców uznawane są za zabronione nieuczciwe praktyki rynkowe.

Przewiduje również odpowiedzialność cywilną przedsiębiorcy wobec konsumenta oraz kary za stosowanie niektórych nieuczciwych praktyk rynkowych.

Jakie nieuczciwe praktyki rynkowe przedsiębiorców wobec konsumentów będą zakazane?

Nowa ustawa stanowi, iż zakazane jest stosowanie nieuczciwych praktyk rynkowych.

Praktyka rynkowa stosowana przez przedsiębiorców wobec konsumentów jest nieuczciwa, jeżeli jest sprzeczna z dobrymi obyczajami i w istotny sposób zniekształca lub może zniekształcić zachowanie rynkowe przeciętnego konsumenta przed zawarciem umowy dotyczącej produktu (tzn. każdego towaru czy usługi, w tym nieruchomości, praw i obowiązków wynikających ze stosunków cywilnoprawnych), w trakcie jej zawierania lub po jej zawarciu. 

Czy nowa ustawa poprawi los konsumentów?

Ochrona konsumentów, zapewnienie im realnych możliwości dochodzenia swych praw oraz zwalczanie i zapobieganie nieuczciwym praktykom to najważniejsze cele nowej ustawy. Ma ona funkcjonować równolegle w systemie prawnym obok obowiązującej ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Oba te akty prawne normują niejednokrotnie zbliżony zakres przedmiotowy i jednocześnie zawierają analogiczny katalog sankcji wiążących się z dopuszczeniem się określonych w nich działań, jednak różnią się położeniem „środka ciężkości” w zakresie grupy podmiotów będących beneficjentami zawartych w nich regulacji. W przypadku ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji punkt ten znajduje się po stronie konkurujących na rynku przedsiębiorców, tylko pośrednio służąc ochronie interesów konsumentów, natomiast w przypadku omawianej ustawy - po stronie konsumentów, tylko pośrednio służąc przedsiębiorcom.

Nowa ustawa dostosowuje polskie prawo do przepisów obowiązujących w Unii Europejskiej. Ma mianowicie na celu implementację dyrektywy 2005/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 maja 2005 r. dotyczącej nieuczciwych praktyk handlowych stosowanych przez przedsiębiorstwa wobec konsumentów na rynku wewnętrznym oraz zmieniającej dyrektywę Rady 84/450/EWG, dyrektywy 97/7/WE, 98/27/WE, 2002/65/WE Parlamentu Europejskiego i Rady oraz rozporządzenie (WE) nr 2006/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady („Dyrektywa o nieuczciwych praktykach handlowych”) do polskiego porządku prawnego.

Ustawa reguluje nieuczciwe praktyki rynkowe tak w działalności gospodarczej, jak i zawodowej. Przedmiotem ochrony będą gospodarcze (ekonomiczne) interesy konsumentów. Nowe przepisy zmierzają do zagwarantowania tych praw konsumenckich, które są narażone na uszczerbek wskutek praktyk rynkowych pozostających w bezpośrednim związku z oddziaływaniem na decyzję konsumenta co do transakcji gospodarczej. Ochrona praw podmiotowych konsumentów zagwarantowana jest już przez istniejące w prawie polskim instrumenty prawne.

Ponadto celem ustawy jest nie tylko zwalczanie, ale również zapobieganie stosowaniu nieuczciwych praktyk rynkowych i dlatego już samo zagrożenie interesu konsumenta albo interesu publicznego uzasadnia powstanie roszczenia przede wszystkim o zaniechanie niedozwolonych działań.

Zob.: Jak konsument może się bronić przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi przedsiębiorców?

Jakie zmiany w przepisach innych ustaw przewidziano?

Zmiany wprowadzone nowymi przepisami w ustawie o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji są konsekwencją nowej regulacji - nieuczciwych praktyk rynkowych i mają charakter techniczny i porządkujący. Przewidziano, iż zmieniana ustawa reguluje zapobieganie i zwalczanie nieuczciwej konkurencji w działalności gospodarczej, w szczególności produkcji przemysłowej i rolnej, budownictwie, handlu i usługach - w interesie publicznym, przedsiębiorców oraz klientów.

W ustawie o nadzorze ubezpieczeniowym i emerytalnym oraz Rzeczniku Ubezpieczonychdodano m.in. przepis, zgodnie z którym Rzecznik może wytaczać powództwo na rzecz konsumentów w sprawach dotyczących nieuczciwej praktyki rynkowej dotyczącej działalności ubezpieczeniowej, jak również za zgodą powoda wziąć udział w toczącym się już postępowaniu. W takim przypadku stosuje się odpowiednio przepisy o prokuratorze.

W ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów przewidziano, iż przez praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów rozumie się godzące w nie bezprawne działanie przedsiębiorcy, w szczególności: 

1. stosowanie postanowień wzorców umów, które zostały wpisane do rejestru postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone, o którym mowa w art. 479⁴⁵ ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego; 

2. naruszanie obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji; 

3. nieuczciwe praktyki rynkowe lub czyny nieuczciwej konkurencji.

Zapisano też, że ochrona zbiorowych interesów konsumentów przewidziana w ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów nie wyłącza ochrony wynikającej z innych ustaw, w szczególności z przepisów o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym i przepisów o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Przepisów tej ustawy nie stosuje się do spraw o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (Dz. U. 2007 r., Nr 171, poz. 1206);

• Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. 1964 r., Nr 43, poz. 296, ze zm.) 

• Ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz. U. 2003 r., Nr 153, poz. 1503, ze zm.);

• Ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o nadzorze ubezpieczeniowym i emerytalnym oraz Rzeczniku Ubezpieczonych (Dz. U. 2003 r., Nr 124, poz. 1153, ze zm.);

• Ustawa z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. Nr 50, poz. 331 i Nr 99, poz. 660, ze zm.)

A.J.
Zespół e-prawnik.pl