Kto jest zobowiązany do zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości?

Postępowania o ogłoszenie upadłości nie wszczyna się z urzędu, należy w tym celu złożyć odpowiedni wniosek w sądzie. Prawo określa krąg podmiotów uprawnionych do złożenia takiego wniosku, a spośród nich wskazuje na podmiot, który ma obowiązek taki wniosek złożyć. Na początek przedstawimy krąg podmiotów uprawnionych do złożenia wniosku.

Kto jest uprawniony do zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości?

Do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości uprawnieni są przede wszystkim dłużnik oraz każdy z jego wierzycieli. Ponadto do zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości są uprawnieni:

• w stosunku do spółki jawnej, partnerskiej, komandytowej oraz komandytowo-akcyjnej - każdy ze wspólników, partnerów lub akcjonariuszy,

• w stosunku do osób prawnych i innych jednostek organizacyjnych - każdy, kto ma prawo je reprezentować sam lub łącznie z innymi osobami,

• w stosunku do przedsiębiorstwa państwowego - także organ założycielski oraz organ uprawniony do reprezentowania Skarbu Państwa,

• w stosunku do osoby prawnej i do spółki jawnej, partnerskiej, komandytowej oraz komandytowo-akcyjnej będących w stanie likwidacji - również każdy z likwidatorów.

Kto spośród tych podmiotów jest zobowiązany do zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości?

Uprawnieni mogą składać wniosek o ogłoszenie upadłości danego podmiotu, lecz nie mają takiego obowiązku. Ustawodawca przewiduje jednak wobec jednego podmiotu obowiązek zgłoszenia w sądzie wniosku o ogłoszenie upadłości w celu zabezpieczenia interesów wierzycieli. Wierzyciele mogą nie zdawać sobie sprawy ze stanu majątku dłużnika, a więc obowiązek zgłoszenia takiego wniosku spoczywa właśnie na dłużniku.

Jeżeli chodzi o przedsiębiorcę, który nie jest osobą prawną ani znajdującą się w stanie likwidacji spółką jawną, partnerską, komandytową ani komandytowo-akcyjną to jest on zobowiązany, nie później niż w terminie dwóch tygodni od dnia zaprzestania płacenia długów, zgłosić w sądzie wniosek o ogłoszenie upadłości.

Jeżeli dany przedsiębiorca jest osobą prawną lub znajdującą się w stanie likwidacji spółką jawną, partnerską, komandytową ani komandytowo-akcyjną to jego reprezentant będzie zobowiązany zgłosić wniosek o ogłoszenie upadłości także w sytuacji, gdy majątek nie wystarcza na zaspokojenie długów. Termin zgłoszenia w takim wypadku wynosi również dwa tygodnie, chyba że już wcześniej zaczął biec termin w związku z zaprzestaniem płacenia długów. Jak widać taki przedsiębiorca ma obowiązek zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości w dwóch sytuacjach – gdy zaprzestanie płacenia długów i gdy jego majątek nie wystarcza na zapłacenie długów.

W stosunku do żadnego z przedsiębiorców terminy na zgłoszenie nie biegną, a jeżeli rozpoczęły bieg, to ulegają zawieszeniu, jeżeli przedsiębiorca złożył podanie o otwarcie postępowania układowego. Wniesienie tego podania zastępuje bowiem zgłoszenie wniosku o upadłość.

Co oznacza „zaprzestanie płacenia długów” i kiedy majątek nie wystarcza na zaspokojenie długów?

W piśmiennictwie uważa się, ze „zaprzestanie płacenia długów”, które obliguje dłużnika do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości musi mieć charakter stały. Krótkotrwałe wstrzymanie płacenia długów wskutek przejściowych trudności nie jest podstawą ogłoszenia upadłości.

Jak już wspomniano upadłość przedsiębiorcy będącego osobą prawną oraz znajdujących się w stanie likwidacji spółki jawnej, partnerskiej, komandytowej oraz komandytowo-akcyjnej będzie ogłoszona także wówczas, gdy ich majątek nie wystarcza na zaspokojenie długów. Jak zorientować się, że majątek nie wystarcza na zaspokojenie długów? Przepisy o rachunkowości wskazują, że dana jednostka powinna dokonywać co pewien okres bilansu – na przykład na koniec roku obrotowego. W bilansie wykazuje się stany aktywów i pasywów na dzień kończący bieżący i poprzedni rok obrotowy. A zatem przy sporządzaniu sprawozdań finansowych można się łatwo zorientować, czy majątek danej jednostki wystarcza na zaspokojenie jej długów czy nie.

Jakie sankcje czekają na dłużnika, który lekceważy swój obowiązek?

W związku z niedopełnieniem obowiązku zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości powstanie przede wszystkim odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną wierzycielowi – to znaczy za zmniejszenie się majątku upadłego w stopniu zezwalającym na mniejszy zakres zaspokojenia albo uniemożliwiającym uzyskanie jakiejkolwiek części wierzytelności.