Nieznajomość prawa nie zawsze szkodzi
W sprawie o ustalenie nieważności umowy sprzedaży ze względu na błąd strony co do treści czynności prawnej pojawiło się m.in. zagadnienie, czy błąd (art. 84 k.c.) może dotyczyć również okoliczności prawnej. Powódka przed notariuszem zawarła umowę sprzedaży nieruchomości, choć była przekonana, że chodziło jedynie o ustanowienie hipoteki. Sprawą tą (na skutek skargi kasacyjnej) zajmował się Sąd Najwyższy, który stwierdził, że:
Błąd, o którym mowa w art. 84 k.c., obejmuje także błąd co do prawa, co dotyczy m.in. mylnego wyobrażenia o skutkach prawnych wynikających ze złożonego oświadczenia woli.
Odnośnie błędu co do prawa Sąd Najwyższy odwołał się do wcześniejszego orzecznictwa i przypomniał, że wadą oświadczenia woli jest także błąd dotyczący okoliczności prawnej, jeżeli jest istotny i odnosi się do treści oświadczenia woli. Przepis art. 84 k.c. ogranicza stosowanie zasady "nieznajomość prawa szkodzi" (często przytaczanej w łacińskim oryginale: ignorantia iuris nocet).
Błąd to niezgodne z rzeczywistością wyobrażenie o treści czynności prawnej. Wyobrażenie należy do sfery wewnętrznej danej osoby. By to wyobrażenie ocenić, należy zbadać zarówno okoliczności towarzyszące złożonemu oświadczeniu woli, jak i okoliczności, które nastąpiły już po złożeniu tego oświadczenia. Istotne jest, jaki cel gospodarczy strona powołująca się na błąd chciała osiągnąć, jak skomplikowana była podjęta czynność prawna, oraz czy subiektywnie strona mogła ocenić rzeczywiste skutki prawnej tej czynności. Ważne jest również zachowanie się drugiej strony, poprzedzające dokonanie czynności, w tym wyrażane przez nią oceny skutków prawnych. Sąd Najwyższy zastrzegł jednak, że istnieje granica, która wyklucza możliwość powołania się na błąd co do prawa. Chodzi o sytuację, gdy mylne wyobrażenie o skutkach prawnych złożonego oświadczenia woli zostało spowodowane niedbalstwem strony w zapoznaniu się z treścią składanego przez nią oświadczenia woli.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 marca 2012 roku, sygn. akt III CSK 221/2011, OSNC Zbiór Dodatkowy 2013 - Numer C, poz. 55
Zespół
e-prawnik.pl
Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne
Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?