Na jakiej podstawie przysługuje zwrot?
Od 1 maja 2004 r. stawka VAT-u na materiały budowlane została podniesiona z 7 do 22 %. Osoby fizyczne, które w okresie od dnia 1 maja 2004 r. do dnia 31 grudnia 2007 r. poniosły wydatki na zakup materiałów budowlanych związanych z inwestycją mieszkaniową, na które po dniu 30 kwietnia 2004 r. wzrosła stawka podatku VAT z 7 % na 22 %, mogą jednak odzyskać część wydatków poniesionych na ten cel.
Zwrot części wydatków poniesionych na zakup materiałów budowlanych w związku z inwestycją mieszkaniową można otrzymać, o ile spełnia się wszystkie warunki określone w ustawie z dnia 29 sierpnia 2005 r. o zwrocie osobom fizycznym niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym. Obowiązuje ona od 1 stycznia 2006 r., a w marcu 2007 roku została istotnie zmieniona (o czym dalej).
Ustawa z dnia 29 sierpnia 2005 r. o zwrocie osobom fizycznym niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym weszła w życie z dniem 1 stycznia 2006 r., lecz dotyczyła ona zwrotu wydatków poniesionych w okresie pomiędzy 30 kwietnia 2004 r. a 31 grudnia 2007 r. – tyle bowiem wynosił okres przejściowy wynegocjowanego z Unią Europejską na stosowanie obniżonej stawki VAT w budownictwie mieszkaniowym. W grudniu 2007 roku wynegocjowano jednak dłuższy okres przejściowyna stosowanie obniżonej stawki VAT m.in. w budownictwie mieszkaniowym i remontach (ale poza materiałami budowlanymi), nie przyjęto jednak w związku z tym żadnych krajowych aktów prawnych.
Ustawa reguluje zasady zwrotu ze środków publicznych osobom fizycznym części wydatków poniesionych na zakup materiałów budowlanych przez te osoby w związku z budową i remontem budynku mieszkalnego lub jego części. Ustawa ta przewiduje mianowicie zwrot części VAT-u (wynikającego z różnicy w obu ww. stawkach) osobom, które samodzielnie, tzw. "systemem gospodarczym", budują lub remontują dom czy mieszkanie. Skorzystały osoby zbierające dotąd faktury VAT zakupu materiałów budowlanych. Oryginały faktur VAT, wystawionych po 1 maja 2004 r. na budujących "systemem gospodarczym", stanowią bowiem, zgodnie z omawianą ustawą, podstawę wyliczenia kwoty zwrotu.
Rekompensowanie tym osobom fizycznym skutków podniesienia VAT-u stanowi rodzaj pomocy socjalnej, a sama ustawa nie ingeruje w system tego podatku i nie narusza przepisów wspólnotowych.
Zmiany w zasadach zwrotu VAT na materiały budowlane od marca 2007 r.
6 marca 2007 roku weszła w życie nowelizacja ustawy o zwrocie osobom fizycznym niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym. Według intencji prawodawcy zmiany mają usprawnić i uprościć tryb załatwiania wniosków osób fizycznych o zwrot wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym. W tym rozdziale zostały przedstawione pokrótce zmiany, jakie zaszły w wyniku tej nowelizacji.
6 miesięcy nie stanowi ograniczenia...
Po wejściu w życie zmian do ustawy o zwrocie niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym z wnioskiem o rekompensatę mogą również wystąpić osoby, które nie zdążyły złożyć wniosku w ciągu 6 miesięcy od zakończenia inwestycji. Nowelizacja uchyliła bowiem półroczny termin do złożenia wniosku. Przepisy ustawy nowelizującej mają natomiast w zasadzie (z wyjątkiem art. 1 pkt 1, 2 lit. a i 3 oraz pkt 4 lit. b tiret pierwsze, które mają zastosowanie do wniosków składanych od dnia wejścia w życie tej ustawy) zastosowanie do wniosków złożonych przed dniem jej wejścia w życie. Przedmiotowe przepisy nie nakładają na obywateli żadnych dodatkowych obowiązków.
Zwrot bez decyzji
Dotychczas, żeby podatnik otrzymał zwrot wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym konieczne było wydanie decyzji. Natomiast wedle znowelizowanych przepisów, w przypadku gdy podatnik we wniosku prawidłowo obliczy kwotę zwrotu, organ podatkowy zwróci VAT w terminie 6 miesięcy od daty złożenia wniosku bez wydawania decyzji (aktualnie od 2010 roku 4 miesiące, o czym dalej).
Dopiero jeśli prawidłowość złożonego przez osobę fizyczną wniosku będzie budziła wątpliwości, naczelnik urzędu skarbowego wyda decyzję, w której określi kwotę zwrotu. W tym przypadku zwrot podatku będzie następował w terminie 25 dni od dnia doręczenia decyzji.
Nowe rozwiązanie w znacznym stopniu usprawni i uprości procedurę załatwiania wniosków w sprawie zwrotu przez organy podatkowe.
Powoduje to, w wielu przypadkach, skrócenie okresu oczekiwania na zwrot. Nie bez znaczenia jest także ograniczenie liczby pracowników zaangażowanych w proces załatwiania wniosków oraz obniżenie kosztów związanych z wydawaniem w każdym przypadku decyzji i doręczaniem tej decyzji. Zmiana ta nie powoduje natomiast dla osób fizycznych występujących o zwrot żadnych negatywnych skutków w postaci zmiany zasad naliczania oprocentowania.
Definicja „małżonków”
W ustawie pojawiła się definicja „małżonków” jako osób fizycznych pozostających w związku małżeńskim, z wyjątkiem małżonków w stosunku do których orzeczono separację. Dotychczasowe przepisy ustawy nie odnosiły się do kwestii pozostawania małżonków w separacji. Dlatego też, dla jasności wprowadzono ich definicję w słowniczku ustawowym.
Co zawrzeć we wniosku?
Doprecyzowano też przepis określający dane, jakie powinny być zawarte we wniosku o zwrot VAT na materiały budowlane. Wnioskodawca ma podawać we wniosku numer NIP albo numer PESEL, a w przypadku gdy nie posiada żadnego z tych numerów (osoba fizyczna, która nie ma obowiązku posiadania NIP ani numeru PESEL) - rodzaj i numer dokumentu tożsamości (tj. rodzaj i numer innego dokumentu, umożliwiającego dokonanie identyfikacji osoby składającej wniosek). Otwiera to możliwość wnioskowania przez cudzoziemców nieposiadających polskich dokumentów tożsamości.
W każdym zaś przypadku, gdy wnioskodawcą będzie jeden z małżonków lub oboje małżonkowie, wniosek będzie musiał być podpisany przez każdego z małżonków.
Po zmianach do wniosku o zwrot nie trzeba będzie już załączać pozwolenia na użytkowanie obiektu budowlanego (albo zawiadomienia o zakończeniu inwestycji) czy odpowiednio dokumentu określającego stopień zaawansowania inwestycji, sporządzonego przez osobę posiadającą uprawnienia budowlane.
Wniosek może być złożony raz w roku, z tym że ostatni wniosek może być złożony nie później niż do dnia 30 czerwca 2008 r. (od 2008 roku, wniosek może być składany raz w roku bez ograniczenia czasowego)
Na poczet zaległości...
Zgodnie ze zmienionymi przepisami, kwota zwrotu wraz z jego oprocentowaniem podlegać ma z urzędu zaliczeniu na poczet zaległości podatkowych wraz z odsetkami za zwłokę, osoby fizycznej, która złożyła wniosek. Zaliczenie będzie następowało z dniem złożenia wniosku o zwrot VAT.
Obliczanie limitu kwoty zwrotu
Po nowelizacji do obliczenia limitu kwoty zwrotu ma być przyjmowana cena 1m2 powierzchni użytkowej budynku mieszkalnego, ostatnio ogłoszonej przez Prezesa GUS przed kwartałem złożenia wniosku o dokonanie zwrotu.
Wcześniej brano pod uwagę cenę 1m2 powierzchni użytkowej ogłaszaną za kwartał poprzedzający kwartał, w którym inwestor złożył wniosek o zwrot. Niektórzy wnioskodawcy byli więc zmuszeni czekać ok. 1,5 miesiąca ze złożeniem wniosku na ogłoszenie tej ceny.
Przykład:
- Cena 1 m2 powierzchni użytkowej budynku mieszkalnego za czwarty kwartał 2005 r. była znana 15 lutego 2006 r., po opublikowaniu jej w Dzienniku Urzędowym Głównego Urzędu Statystycznego.
Zwrot od innych organów
Dodany przez nowelizację art. 6a ustawy o zwrocie osobom fizycznym niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym uprawnia Radę Ministrów do określania innych, poza urzędami skarbowymi, organów uprawnionych do przyjmowania wniosków w sprawie zwrotu i wydawania w tym zakresie decyzji - jeżeli jest to uzasadnione ochroną tajemnicy państwowej i wymogami bezpieczeństwa państwa. Potrzeba zastosowania w tym przypadku szczególnej formy tworzenia organów uprawnionych do załatwiania wniosków w sprawie zwrotu i dokonywania tego zwrotu jest dostosowaniem do szczególnego trybu wykonywania obowiązków podatkowych przez niektóre osoby fizyczne (zob. art. 45a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).
Osoby fizyczne pozostające poza właściwością urzędów skarbowych powinny mieć takie same prawa i obowiązki w zakresie realizacji ustawy o zwrocie osobom fizycznym niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym, jak inne osoby fizyczne, które mogą realizować te prawa w urzędach skarbowych.
Zmiany w zasadach zwrotu VAT na materiały budowlane od początku 2008 r.
W wyniku kolejnej nowelizacji od początku 2008 roku zniesiono epizodyczny charakter przepisów ustawy o zwrocie osobom fizycznym niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym. Zmiany te wprowadzają przede wszystkim bezterminowe przedłużenie możliwości uzyskiwania zwrotu VAT na materiały budowlane.Osoby fizyczne mogą więc nadal ubiegać się o zwrot części VAT zawartego w cenie zakupionych materiałów budowlanych. Zniesiono datę graniczną składania wniosków przez osoby fizyczne.
Nowelizacja umożliwiła więc korzystanie z systemu zwrotu przez osoby fizyczne, które zakupu materiałów budowlanych służących realizacji inwestycji mieszkaniowej, polegającej na remoncie lokalu mieszkalnego, budowie, nadbudowie, rozbudowie lub remoncie budynku mieszkalnego, a także na przebudowie (przystosowaniu) budynku niemieszkalnego, jego części lub pomieszczenia niemieszkalnego na cele mieszkalne, dokonają po dniu 31 grudnia 2007 r. Pozwoli to zminimalizować negatywne skutki dla społeczeństwa z tytułu zwiększenia stawki podatku od towarów i usług z 7% na 22%.
Omawiana nowelizacja wprowadza przy tym odnawialne (5-letnie) limity zwrotu. Poza tym zasady ubiegania się i otrzymywania kwoty zwrotu są w zasadzie takie same jak dotychczas.
Zmiany w zasadach zwrotu VAT na materiały budowlane od kwietnia 2010 r.
W kwietniu 2010 roku weszła w życie kolejna nowelizacja ustawy. Zmiany nie były jednak tak obszerne jak w 2007 roku, zmieniono bowiem wyłącznie termin w którym organ ma obowiązek wydać decyzę o zwrocie części wydatków poniesionych na zakup materiałów budowlanych w związku z budową i remontem budynku mieszkalnego lub jego części. Od 23 kwietnia 2010 roku urząd skarbowy ma 4 mesiące na wydanie decyzji.
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 29 sierpnia 2005 r. o zwrocie osobom fizycznym niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym (Dz. U. 2005 r., Nr 177, poz. 1468, z późn. zmianami);
