29.1.2010

A.J.
Zespół e-prawnik.pl

Prawa konsumenta europejskiego sformułowała Rada Wspólnot Europejskich w 1972 r. Parlament Europejski w 1978 r. nadał im charakter karty. Nie jest on jednak samodzielnym organem ustawodawczym i jego uchwały mają charakter jedynie deklaracji politycznych. Karta ta nie jest więc źródłem prawa, wpływa natomiast na kształtowanie się źródeł prawa i praktyki legislacyjnej oraz na plany działania organów Wspólnot.

Jakie prawa konsumenckie są we Wspólnocie Europejskiej szanowane?

Wszystkie prawa konsumenta europejskiego można sprowadzić do 5 zasad:

1. Prawo do pełnej informacji o cechach i skutkach działania wyrobów;
2. Prawo do bezpieczeństwa użytkowania;
3. Prawo do odszkodowania za doznane szkody wywołane wadą wyrobów;
4. Prawo wyboru (zakaz praktyk monopolistycznych);
5. Prawo do organizowania zbiorowych działań na rzecz ochrony swoich interesów.

Gdzie są uregulowane prawa konsumenta europejskiego?

Prawa te muszą być uznawane przez każdego przedsiębiorcę chcącego wejść na rynek UE i skutecznie na nim konkurować. Wymagały one jednak formalnych rozwiązań legislacyjnych obowiązujących wszystkich członków Wspólnot. Prace legislacyjne trwały aż do 1985 r. W rezultacie europejski model odpowiedzialności za produkt przyjął postać Dyrektywy Rady 85/374/EEC o przybliżeniu ustaw, przepisów oraz postanowień administracyjnych państw członkowskich, dotyczących odpowiedzialności za wyroby wadliwe. Jej nowelizacja miała miejsce 10 maja 1999 r. (99/34/EC). Stanowi ona ramowy wzorzec, którego treść musi być wprowadzona we wszystkich państwach członkowskich UE.

Sprawy umów gospodarczych regulują kodeksy cywilne, których podstawowe rozwiązania są we wszystkich krajach europejskich zbieżne. Prawo cywilne wymaga, by towary cechowały się jakością kupiecką i nadawały się do zamierzonych zastosowań. Pomiędzy nabywcą a sprzedawcą zachodzi stosunek prawny. Tylko nabywca ma podstawy do roszczeń za szkody lub straty i tylko względem sprzedawcy. Może to uruchamiać zwrotne roszczenie sądowe. W umowach z klientem nie można stosować klauzul wyłączających odpowiedzialność sprzedawcy.

Na czym polega prawo do bezpiecznego produktu?

Konsument ma prawo oczekiwać, że wprowadzany do obrotu wyrób jest bezpieczny w użytkowaniu i nie zagraża życiu lub zdrowiu użytkownika i osób postronnych. Prawo europejskie chroni wolność prowadzenia działalności gospodarczej. Tylko legislatura WE ma prawo wprowadzać ograniczenia tej wolności i tylko w zakresie niezbędnym dla zapewnienia bezpieczeństwa ludzi, upraw i ochrony środowiska. Formą wprowadzania tych ograniczeń jest dyrektywa szczególna, określająca warunki, jakich musi przestrzegać projektant, wytwórca i dystrybutor szczególnej grupy wyrobów objętych dyrektywą, charakteryzujących się znacznym poziomem ryzyka. Prawo stanowi, że działalność przemysłowa powinna być prowadzona bez ryzyka dla zdrowia, bezpieczeństwa i mienia "tak dalece, jak jest to praktycznie osiągalne" (as low as relatively available). Ryzyko uważa się za odpowiadające poziomowi ALARA, jeśli zmniejszenie ryzyka jest znikome w stosunku do poważnego wzrostu kosztów zapobiegania temu ryzyku. Poziom ALARA jest różny dla różnych grup produktów.

Osobną grupę stanowią dyrektywy, ograniczające, ze względu na bezpieczeństwo, opracowywanie, wytwarzanie i wprowadzanie do obrotu leków.

Na czym polega prawo do odszkodowania za doznane szkody wywołane wadą wyrobów?

Odpowiedzialność za produkt oznacza obowiązek producenta wyrównania szkód poniesionych przez każdego, na skutek wad produktów wprowadzonych do obrotu.

Podstawowe zasady odpowiedzialności za wadliwe wyroby wg dyrektywy 85/374/EEC (product liability):

• Wadliwy wyrób prowadzi do pozaumownej, niezależnej od zawinienia, odpowiedzialności producenta za szkody spowodowane jego wadą;
• Osoba poszkodowana zobowiązana jest tylko udowodnić szkodę, wadę oraz związek przyczynowy między wadą a szkodą;
• Wyrób uznaje się za wadliwy, jeżeli nie zapewnia bezpieczeństwa, jakiego można oczekiwać przy poziomie wiedzy istniejącej w czasie wprowadzania go do sprzedaży;
• Wyrób nie może być uważany za wadliwy z powodu późniejszego wprowadzenia do obrotu wyrobów lepszych;
• Przedawnienie odpowiedzialności następuje po 3 latach od wystąpienia szkody;
• Odpowiedzialność wygasa po 10 latach od chwili wprowadzenia wyrobu do obrotu;
• Odszkodowaniu podlegają szkody dot. zdrowia, życia i szkody materialne w zakresie rzeczy użytkowanych prywatnie, z wyłączeniem wyrobu, który spowodował szkodę.