Czemu ma służyć nowa regulacja o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystywaniu przewagi kontraktowej?

12 lipca 2017 r. wejdzie w życie ustawa o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystywaniu przewagi kontraktowej w obrocie produktami rolnymi i spożywczymi (przygotowana przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi). Jej celem jest m.in. wyeliminowanie nieuczciwych praktyk handlowych w relacjach pomiędzy przedsiębiorcami działającymi w branży rolno-spożywczej (prowadzącymi działalność w zakresie produkcji, przetwórstwa i dystrybucji produktów rolnych i żywności). Ustawa dotyczy stosunków między firmami prowadzącymi obrót produktami rolnymi i spożywczymi, jeśli łączna roczna wartość obrotów między stronami umowy przekracza 50 tys. zł rocznie, a całkowity roczny obrót przedsiębiorcy podejrzanego o nieuczciwe wykorzystanie przewagi kontraktowej przekracza 100 mln zł. Potrzeba wprowadzenia ww. regulacji wynikała z faktu braku równowagi pomiędzy uczestnikami łańcucha dostaw żywności, tj. z faktu występowania po jednej stronie silnych ekonomicznie, skonsolidowanych podmiotów sektora dystrybucji, a często także przetwórstwa, a po drugiej – słabszych, rozdrobnionych podmiotów produkujących surowce rolne i artykuły spożywcze. Dla prawidłowego funkcjonowania łańcucha dostaw żywności niezbędne jest zachowanie dobrych relacji między wszystkimi jego ogniwami. Ustawa określa zasady i tryb przeciwdziałania, w celu ochrony interesu publicznego, praktykom nieuczciwie wykorzystującym przewagę kontraktową przez nabywców produktów rolnych lub spożywczych czy dostawców tych produktów, jeżeli to wykorzystywanie wywołuje lub może wywołać skutki na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Należy przy tym podkreślić, że nadrzędnym celem ustawy jest ochrona interesu publicznego, a nie indywidualnego. Oznacza to, że działania UOKiK mają wyeliminować nieuczciwe praktyki z obrotu gospodarczego, a nie zadośćuczynić konkretnym, poszkodowanym przedsiębiorcom. Indywidualne dochodzenie roszczeń odbywa się przed sądem powszechnym. 

Jakich branż dotyczy ustawa?

Ustawa o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystywaniu przewagi kontraktowej dotyczy wyłącznie rynku rolno-spożywczego. W tym obszarze nie obejmuje ona jednak dostaw bezpośrednich, tzn. produkcji małych ilości surowców do konsumenta bądź lokalnego zakładu detalicznego bezpośrednio zaopatrującego konsumenta (np. sprzedaży przez rolnika małej ilości płodów rolnych na targu). Celem ustawy jest objęcie jej zakresem, co do zasady, całego łańcucha dostaw produktów rolno-spożywczych (z wyłączeniami dotyczącymi m.in. spółdzielni oraz grup producentów rolnych i z wyłączeniem dostaw bezpośrednich w rozumieniu ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia - zob. dalej). Zakazem nieuczciwego wykorzystywania przewagi kontraktowej objęci są zarówno dostawcy, jak i nabywcy produktów rolno-spożywczych. Definicje nabywcy oraz dostawcy celowo zostały sformułowane w szeroki sposób, żeby objąć jak najszersze spektrum umów zawieranych na tym rynku. 

Należy również pamiętać o wyłączeniach... – kiedy nie stosuje się przepisów ustawy?

Jeśli chodzi o wyłączenia, to ustawa nie ma zastosowania w przypadku, gdy:

1. dostawca zbywa produkty rolne lub spożywcze nabywcy mającemu formę spółdzielni, której dostawca jest członkiem;
2. dostawca będący członkiem:  

  a) grupy producentów rolnych w rozumieniu przepisów o grupach producentów rolnych i ich związkach sprzedaje produkty rolne lub spożywcze do grupy producentów rolnych, której jest członkiem,   b) wstępnie uznanej grupy producentów owoców i warzyw za organizację producentów owoców i warzyw w rozumieniu przepisów o organizacji rynków owoców i warzyw oraz rynku chmielu sprzedaje owoce lub warzywa członkom tej grupy,   c) uznanej organizacji producentów owoców i warzyw w rozumieniu przepisów o organizacji rynków owoców i warzyw oraz rynku chmielu sprzedaje owoce lub warzywa członkom tej organizacji.

Przepisów ustawy nie stosuje się więc np. do przypadków, kiedy dostawca sprzedaje produkty spółdzielniom, grupom oraz organizacjom - producentów owoców i warzyw, do których jednocześnie należy.

Czy do UOKiK będą mogły zgłaszać się firmy niespożywcze, np. producenci chemii gospodarczej, kosmetyków, odzieży, sprzętu RTV/AGD, które współpracują z dystrybutorami?

Przedsiębiorcy spoza rynku rolno-spożywczego nie są objęci ustawą o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystywaniu przewagi kontraktowej. Jednakże, w razie zetknięcia się z nieuczciwymi praktykami, nadal mogą wnieść sprawę do sądu cywilnego na podstawie przepisów ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Jeśli więc pozostali przedsiębiorcy - spoza rynku rolno-spożywczego - czują się poszkodowani działaniami swoich kontrahentów, nadal mogą wnieść sprawę do sądu cywilnego na podstawie przepisów ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Natomiast w przypadku, gdyby sprawa dotyczyła praktyk antykonkurencyjnych - w formie porozumienia ograniczającego konkurencję bądź nadużywania pozycji dominującej przez przedsiębiorcę, który taką pozycję na rynku posiada - otwarta jest możliwość złożenia zawiadomienia do UOKiK na podstawie art. 86 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów.

Czy ustawa dotyczy też relacji dostawca-sieć restauracji?

Tak, o ile:

• przedmiotem dostaw jest produkt rolny lub spożywczy (do restauracji dostarcza się także np. serwetki lub talerze – a te produkty nie podlegają ustawie); 
• łączna wartość obrotów między dostawcą a siecią restauracji przekracza 50 tys. zł w danym roku lub w jednym z 2 poprzednich lat; 
• roczny obrót podmiotu stosującego nieuczciwe praktyki przekracza 100 mln zł; 
• występuje istotna dysproporcja w potencjale ekonomicznym między kontrahentami (przykładowo roczny obrót dostawcy jest wielokrotnie większy niż roczny obrót sieci restauracji); 
• sieci restauracji, która byłaby słabszą stroną i jej interes byłby naruszany, trudno byłoby zdobyć dostawy z innych źródeł bądź dostawcy, który byłby słabszą stroną i jego interes byłby naruszany, trudno byłoby przekierować sprzedaż do innego odbiorcy. 

W kontekście przewagi kontraktowej najczęściej mówi się o nabywcy, np. dużej sieci handlowej. Czy dostawca też może posiadać taką przewagę?

Tak, ustawa stanwi wprost o takiej sytuacji. Występuje wtedy znaczna dysproporcja w potencjalne ekonomicznym na korzyść dostawcy i nabywca nie ma wystarczających oraz faktycznych możliwości nabycia produktów rolnych bądź spożywczych od innych dostawców.

Przykład:

Przewagę kontraktową może posiadać dostawca, działający na dużą skalę, gdy jest jedynym wytwórcą danego produktu na określonym obszarze, skutkiem czego poszczególni nabywcy (lokalni rolnicy) nie mogą kupić tego towaru od innego dostawcy albo nabycie go od podmiotu trzeciego rodziłoby niewspółmierne koszty.

Co w rozumieniu ustawy uznawane jest za produkt rolny i spożywczy?

Produktami rolnymi bądź spożywczymi są środki spożywcze, tzn. jakiekolwiek substancje lub produkty:

• przetworzone (jak np. dżemy, wędliny, konserwy, cukier), 
• częściowo przetworzone (jak np. surowe produkty powstające w wyniku uboju i rozbioru zwierząt typu surowy rostbef wołowy bądź półtusze wieprzowe), 
• nieprzetworzone (jak np. świeże warzywa, owoce, mięso) 

- przeznaczone do spożycia przez ludzi (lub których spożycia przez ludzi można się spodziewać). Środki spożywcze obejmują napoje, gumę do żucia oraz wszelkie substancje (łącznie z wodą), świadomie dodane do żywności podczas jej wytwarzania, przygotowania czy obróbki. Nie obejmują natomiast m.in. pasz, tytoniu i roślin przed dokonaniem zbiorów. 

O jakich "przedsiębiorców" chodzi w ustawie?

Zgodnie z ustawą przedsiębiorcą jest:

• osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną – wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą; za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej;
• osoba fizyczna, osoba prawna, a także jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, której ustawa przyznaje zdolność prawną, organizująca lub świadcząca usługi o charakterze użyteczności publicznej, które nie są działalnością gospodarczą w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej (np. gmina); 
• osoba fizyczna wykonująca zawód we własnym imieniu i na własny rachunek lub prowadząca działalność w ramach wykonywania takiego zawodu (np. adwokat); 
• osoba fizyczna, która posiada kontrolę nad co najmniej jednym przedsiębiorcą, choćby nie prowadziła działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, jeżeli podejmuje działania podlegające kontroli koncentracji; 
• związek przedsiębiorców, tj. izby, zrzeszenia i inne organizacje zrzeszające przedsiębiorców, a także związki tych organizacji. 

Kiedy mamy do czynienia z przewagą kontraktową?

Przewaga kontraktowa występuje, jeśli między odbiorcą i nabywcą istnieje znaczna dysproporcja w potencjale ekonomicznym i jednocześnie słabsza ze stron nie ma wystarczających możliwości sprzedaży lub kupna produktów rolnych lub spożywczych od innych przedsiębiorców. 

Z przewagą kontraktową mamy zatem do czynienia w 2 sytuacjach:

1. przewagi kontraktowej nabywcy względem dostawcy – dostawca nie ma wystarczających i faktycznych możliwości zbycia produktów rolnych lub spożywczych innym nabywcom; występuje przy tym znaczna dysproporcja w potencjale ekonomicznym na korzyść nabywcy; 
2. przewagi kontraktowej dostawcy względem nabywcy – nabywca nie ma wystarczających i faktycznych możliwości nabycia produktów rolnych lub spożywczych od innych dostawców; występuje przy tym znaczna dysproporcja w potencjale ekonomicznym na korzyść dostawcy. 

Czym w praktyce jest "znaczna dysproporcja w potencjale ekonomicznym"?

Znaczna dysproporcja w potencjale ekonomicznym może wystąpić np. w sytuacji, kiedy jedną stroną relacji handlowych jest lokalny producent wędlin, posiadający jeden zakład średniej wielkości (w porównaniu z innymi w skali kraju), a drugą jest sieć handlowa, posiadająca w całym kraju ponad 100 placówek handlowych średniej wielkości o zróżnicowanym asortymencie, która ma kilkanaście razy większy obrót roczny niż producent wędlin. Trzeba zaznaczyć, że ustawa nie definiuje tego pojęcia za pomocą jednoznacznych kryteriów ilościowych. Zatem każdy przypadek będzie rozpatrywany i oceniany osobno.

Czym są "dobre obyczaje w obrocie gospodarczym"?

Dobre obyczaje to pozaprawne normy moralne i zwyczajowe, które wyznaczają standard uczciwego zachowania przedsiębiorcy poprzez odwołanie się do wartości powszechnie respektowanych w obrocie gospodarczym. Ocena, czy dana praktyka stosowana przez przedsiębiorcę jest sprzeczna z dobrymi obyczajami, będzie wymagała odniesienia się do okoliczności sprawy (konkretnego stanu faktycznego). 

Czy sama przewaga jest zakazana? Jak nie wolno jej wykorzystywać?

Należy przy tym pamiętać, że posiadanie przewagi kontraktowej nie jest zakazane, niedozwolone jest jej nieuczciwe wykorzystywanie, czyli gdy jej wykorzystywanie jest sprzeczne z dobrymi obyczajami i zagraża istotnemu interesowi drugiej strony albo narusza taki interes. 

Sama przewaga kontraktowa nie jest zakazana – nie wolno tylko jej nieuczciwie wykorzystywać. 

O jaką „nieuczciwość” w rozumieniu ustawy chodzi i jak przedsiębiorca ma ją wykazać w zawiadomieniu?

Wykorzystywanie przewagi kontraktowej przez przedsiębiorcę jest nieuczciwe, jeśli jest sprzeczne z dobrymi obyczajami i zagraża istotnemu interesowi drugiej strony albo go narusza. Ustalenie, czy doszło do nieuczciwego wykorzystania przewagi kontraktowej, następuje przez ocenę działań przedsiębiorcy pod kątem wymienionych przesłanek, które muszą być spełnione łącznie.

Zawiadamiający powinien wykazać nieuczciwość praktyki wskazanej w zawiadomieniu.

W ustawie wymienione są 4 przykładowe sytuacje uznawane za nieuczciwe. Mianowicie, nieuczciwe wykorzystywanie przewagi kontraktowej polega w szczególności na:

1. nieuzasadnionym rozwiązaniu umowy lub zagrożeniu rozwiązaniem umowy;
2. przyznaniu wyłącznie jednej stronie uprawnienia do rozwiązania umowy, odstąpienia od niej lub jej wypowiedzenia;
3. uzależnianiu zawarcia lub kontynuowania umowy od przyjęcia lub spełnienia przez jedną ze stron innego świadczenia, niemającego rzeczowego ani zwyczajowego związku z przedmiotem umowy;
4. nieuzasadnionym wydłużaniu terminów płatności za dostarczone produkty rolne lub spożywcze. 

Te wyliczone w ustawie przypadki są to tylko przykłady, najbardziej typowe sytuacje uznawane za nieuczciwe wykorzystywanie przewagi kontraktowej.

Inne podejrzane praktyki rynkowe również mogą podlegać ocenie UOKiK. Inne praktyki rynkowe także wchodzą więc w grę i mogą być przedmiotem zainteresowania UOKiK pod kątem nieuczciwości.

Kiedy sprawą będzie mógł zająć się UOKiK? Czy UOKiK będzie mógł wziąć pod lupę wszelkiego rodzaju umowy nabycia produktów rolnych i spożywczych? Czy znaczenie ma np. wysokość obrotów pomiędzy przedsiębiorcami?

Nie wszystkie umowy nabycia tych produktów będą przedmiotem zainteresowania UOKiK – kryterium obrotowe ma tu kluczowe znaczenie. Relacje pomiędzy nabywcami produktów rolnych i spożywczych a ich dostawcami muszą bowiem spełniać następujące warunki:

1. łączna roczna wartość obrotów między nimi przekracza 50 tys. zł w roku wszczęcia postępowania w sprawie praktyk nieuczciwie wykorzystujących przewagę kontraktową lub w którymkolwiek z dwóch lat poprzedzających rok wszczęcia tego postępowania oraz 
2. obrót przedsiębiorcy, który stosował praktykę nieuczciwe wykorzystującą przewagę kontraktową (w przypadku, gdy należy on do grupy kapitałowej – obrót tej grupy), przekracza 100 mln zł w roku wszczęcia postępowania. 

Urząd może więc interweniować wtedy, kiedy łączna wartość obrotów między dostawcą a odbiorcą w którymkolwiek z 2 lat poprzedzających rok wszczęcia postępowania przekroczyła 50 tys. zł oraz obrót nabywcy lub dostawcy, który stosuje  praktykę, w roku poprzedzającym rok wszczęcia postępowania przekroczył 100 mln zł.

Czy na podstawie ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystywaniu przewagi kontraktowej UOKiK będzie mógł zająć się opłatami za promocję w sklepowej gazetce albo za dowiezienie towaru z magazynu?

Samo pobieranie opłat za promocję w gazetce lub inne usługi promocyjne, marketingowe czy transportowe nie jest zakazane. Niedozwolone jest natomiast nieuczciwe wykorzystywanie przewagi kontraktowej w tym kontekście, a więc np.:

• pobieranie zawyżonych, niewspółmiernych opłat za świadczone usługi,
• wymuszanie zakupu usług, np. poprzez wiązanie obowiązku ich zakupu ze zgodą na przyjęcie towaru do sprzedaży, 
• niezrealizowanie usług. 

Pobranie tego rodzaju opłat, w warunkach wynikających z ustawy, będzie podlegało ocenie UOKiK. Każdy przypadek będzie oceniany indywidualnie, z uwzględnieniem stanu faktycznego i prawnego. 

Czy UOKiK będzie prowadził działania, gdy opłata ma rzeczowy i zwyczajowy charakter?

Należy spodziewać się, iż opłaty mające charakter rzeczowy oraz zwyczajowy są zgodne z dobrymi obyczajami kupieckimi, a więc ich stosowanie nie jest nieuczciwe. Jednak każdy przypadek pobrania opłaty kwestionowanej przez zawiadamiającego przedsiębiorcę będzie indywidualnie oceniany przez UOKiK, w zależności od towarzyszących mu okoliczności faktycznych i prawnych. 

Czy rolnik dostarczający kapustę do sieci handlowej, spełniający warunki obrotowe z ustawy, będzie mógł zgłosić do UOKiK sprawę dotyczącą rabatu posprzedażowego?

Kapusta jest produktem spożywczym, więc umowy dotyczące jej zbycia wchodzą w zakres ustawy o przewadze kontraktowej.

Sytuacje zastosowania rabatu posprzedażowego czy opłaty półkowej/marketingowej nie są wymienione w ustawie jako przykładowe nieuczciwe praktyki. Niemniej potencjalnie mogą zostać tak ocenione, bądź też mogą spełniać wymogi klauzuli generalnej, która brzmi „Wykorzystywanie przewagi kontraktowej jest nieuczciwe, jeżeli jest sprzeczne z dobrymi obyczajami i zagraża istotnemu interesowi drugiej strony albo narusza taki interes”.

Należy podkreślić, że uznanie danego zachowania za nieuczciwe zależy od oceny UOKiK, który bierze pod uwagę jego specyfikę i towarzyszące mu okoliczności.

Przed złożeniem zawiadomienia do UOKiK należy również sprawdzić, czy spełnione są ustawowe progi obrotów, powyżej których sprawa może być rozpatrywana, a także inne wymogi. Trzeba zatem ustalić, czy:

• łączna wartość obrotów między rolnikiem i siecią handlową przekracza 50 tys. zł w danym roku lub w jednym z 2 poprzednich lat; 
• roczny obrót sieci handlowej przekracza 100 mln zł; 
• występuje istotna dysproporcja w potencjale ekonomicznym między kontrahentami (np. czy sieć handlowa ma wielokrotnie większy roczny obrót niż roczna wartość sprzedaży rolnika); 
• rolnikowi trudno byłoby zdobyć innych odbiorców kapusty. 

Rolnik powinien ponadto sprawdzić, na ile warunki współpracy z siecią są zgodne z ustawą z dnia 11 marca 2004 r. o Agencji Rynku Rolnego i organizacji niektórych rynków rolnych. Przepisy te dają mu możliwość egzekwowania swoich praw w trybie zasad szczegółowych dotyczących rolników, którzy objęci są dokładniej zdefiniowanym i szerszym zakresem chronionych praw, a tryb ich egzekwowania może być szybszy. Dyrektor Oddziału Terenowego Agencji Rynku Rolnego (od 1 września 2017 r. Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa) może nałożyć karę na przedsiębiorcę w przypadku braku pisemnej umowy z kontrahentem, który jest rolnikiem bądź gdy umowa ta nie spełnia określonych wymogów.

Czy pobieranie opłat logistycznych – za dowiezienie towaru do sklepu z magazynu sieci – także będzie praktyką nieuczciwą zgodnie z ustawą o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystywaniu przewagi kontraktowej?

Pobieranie opłat transportowych i logistycznych nie jest zakazane. W określonych okolicznościach może jednak zdarzyć, iż zostanie to uznane za nieuczciwą praktykę, np. w sytuacji, kiedy opłaty te - pobierane przez przedsiębiorcę posiadającego przewagę kontraktową - będą zawyżone (a więc będą nieekwiwalentne w stosunku do wartości świadczonych usług) bądź gdy zostaną pobrane za usługi niezrealizowane.

Każde zawiadomienie dotyczące takiej sprawy będzie podlegało ocenie UOKiK, z uwzględnieniem okoliczności faktycznych i prawnych. 

Kiedy UOKiK nie podejmie interwencji?

- "Głównym celem ustawy jest ochrona interesu publicznego. Działania UOKiK mają wyeliminować nieuczciwe praktyki z obrotu gospodarczego, a nie zadośćuczynić konkretnym, poszkodowanym przedsiębiorcom" – powiedział Prezes UOKiK Marek Niechciał.

Co oznacza pojęcie "interesu publicznego" z art. 1 ustawy? Jak UOKiK będzie definiował interes publiczny w prywatnej sprawie?

UOKiK będzie podejmował interwencje tylko w celu ochrony interesu publicznego. Dana praktyka może godzić w ten interes, jeżeli oddziałuje na szerszy krąg podmiotów bądź wywołuje negatywne skutki dla konkurencji i konsumentów. W toku postępowania trzeba będzie zatem odpowiedzieć na pytania:

• czy i w jaki sposób zachowanie przedsiębiorców wpłynie nie tyle na sytuację samych stron konfliktu, lecz przede wszystkim na konkurencję, i jaki to może mieć skutek dla konsumentów;
• czy zachowanie przedsiębiorcy może wywołać na rynku niekorzystne skutki w postaci wpływu na ilość, jakość, cenę towarów lub zakres wyboru dostępny konsumentom bądź innym nabywcom.

Co istotne, celem rozstrzygnięć UOKiK ma być wyeliminowanie szkodliwych praktyk rynkowych, a nie rekompensata szkody poniesionej przez konkretnego przedsiębiorcę.

Co należy rozumieć jako "interes słabszej strony" dla celów ustawy?

Ustawa o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystywaniu przewagi kontraktowej nie definiuje, co jest interesem słabszej strony, nakreśla jednakże (jak już bwspomniano), jakie zachowania mogą być czynami naruszającymi ten interes. Mogą one polegać na:

• nieuzasadnionym rozwiązaniu umowy lub zagrożeniu rozwiązaniem umowy; 
• przyznaniu wyłącznie jednej stronie uprawnienia do rozwiązania umowy, odstąpienia od niej lub jej wypowiedzenia; 
• uzależnianiu zawarcia lub kontynuowania umowy od przyjęcia lub spełnienia przez jedną ze stron innego świadczenia, niemającego rzeczowego ani zwyczajowego związku z przedmiotem umowy;
• nieuzasadnionym wydłużaniu terminów płatności za dostarczone produkty rolne lub spożywcze. 

Są to przykłady, które pokazują, w jaki sposób interes słabszej strony może być naruszony. Na tej podstawie można więc wnioskować, co leży w interesie słabszej strony i że jest to np. płatność za dostarczony towar w ustalonym, rozsądnym terminie. 

Jak generalnie przebiega postępowanie prowadzone przez UOKiK w przypadku podejrzenia nieuczciwego wykorzystywania przewagi kontraktowej?

Jak już wskazano, celem postępowania prowadzonego w przypadku podejrzenia nieuczciwego wykorzystywania przewagi kontraktowej jest ochrona interesu publicznego, a nie indywidualnego. Oznacza to, że działania UOKiK dążą do wyeliminowania nieuczciwych praktyk z obrotu gospodarczego, bez angażowania się w prywatny interes danego przedsiębiorcy. Dochodzenie indywidualnych roszczeń odbywa się zaś przed sądem powszechnym. Postępowanie UOKiK w przypadku podejrzenia nieuczciwego wykorzystywania przewagi kontraktowej może przebiegać następująco:

1. Zgłoszenie zawiadomienia – przedsiębiorca składa do UOKiK pisemne zawiadomienie, dotyczące podejrzenia stosowania wobec niego tego typu praktyk. 
2. Postępowanie wyjaśniające – UOKiK może podjąć tego typu działanie przed wszczęciem postępowania właściwego; jego celem jest przede wszystkim wstępne ustalenie czy doszło do naruszenia przepisów; nie może trwać dłużej niż 4 miesiące, a w przypadkach szczególnie skomplikowanych – nie dłużej niż 5 miesięcy. 
3. Postępowanie właściwe – stawiany jest zarzut nieuczciwego wykorzystania przewagi kontraktowej i przeprowadzane jest postępowanie dowodowe; nie może trwać dłużej niż 5 miesięcy; może towarzyszyć mu kontrola u przedsiębiorcy; postępowanie właściwe kończy się: a. wydaniem decyzji uznającej praktykę za nieuczciwie wykorzystującą przewagę kontraktową, nakazującej jej zaniechania i nakładającej karę pieniężną; albo b. umorzeniem postępowania i tym samym odstąpieniem od nałożenia kary; albo c. wydaniem decyzji zobowiązującej – w porozumieniu z przedsiębiorcą UOKiK zobowiązuje przedsiębiorcę do spełnienia określonych warunków, wskazując termin ich wykonania, bez nałożenia kary pieniężnej. 
4. Wniesienie odwołania – składa się na to: 

• wniesienie do UOKiK odwołania przez przedsiębiorcę; 
• ewentualnie – przeprowadzenie dodatkowych czynności przez UOKiK, zmierzających do wyjaśnienia zarzutów; 
• uchylenie albo zmiana decyzji albo skierowanie sprawy do Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów nie później niż w terminie 3 miesięcy od dnia wniesienia odwołania. 

 5. Postępowanie przed Sądem Okręgowym w Warszawie – sądem ochrony konkurencji i konsumentów. 

Jakie sankcje może nałożyć urząd?

UOKiK może nałożyć karę za wykorzystywanie przewagi kontraktowej w maksymalnej wysokości 3% obrotu przedsiębiorcy osiągniętego w roku poprzedzającym rok nałożenia kary.

Sprawami z zakresu przewagi kontraktowej ma zajmować się Delegatura UOKiK w Bydgoszczy.

 

Podstawa prawna:

• ustawa z dnia 15 grudnia 2016 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystywaniu przewagi kontraktowej w obrocie produktami rolnymi i spożywczymi (Dz.U. z 2017 r., poz. 67);

• rozporządzenie (WE) nr 852/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie higieny środków spożywczych.
• ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. z 2016 r. poz. 1829, 1948, 1997 i 2255); 
• ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz.U. z 2015 r. poz. 594, z późn. zm.);
• ustawa z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz.U. z 2015 r. poz. 184, 1618 i 1634 oraz z 2016 r. poz. 1823);
• rozporządzenie (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2002 r. ustanawiającego ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołującego Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawiającego procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności (Dz.Urz. WE L 31 z 01.02.2002, str. 1, z późn. zm.- Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 15, t. 6, str. 463);
• ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz.U. z 2016 r. poz. 1047 i 2255 oraz z 2017 r. poz. 61);
• ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz.U. z 2003 r. poz. 1503, z późn. zm.);
• ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2016 r. poz. 23, 868, 996, 1579 i 2138).