2.8.2008

Zespół
e-prawnik.pl

Stan faktyczny:

Moja siostra w 1992 r. poślubiła obywatela holenderskiego. Ślub odbył się w Holandii i nie został zgłoszony do polskiego USC. Małżonkowie mieszkali w Polsce. Holender nie miał prawa stałego pobytu i nie był zameldowany w mieszkaniu. W 1995 r. małżeństwo rozpadło się, a mąż wrócił do Holandii. Siostra chce ponownie wyjść za mąż za obywatela polskiego. Czy jej małżeństwo zawarte w Holandii jest nadal ważne? Jeśli tak, to przed jakim sądem należy przeprowadzić rozwód? Czy musi być reprezentowana przez adwokata? Jak tę sprawę w ogóle rozpocząć? Czy w wypadku, gdyby obecnie poślubiła Polaka bez przeprowadzenia rozwodu z Holendrem, mogłaby być oskarżona o bigamię?

Opinia prawna

Niniejsza opinia została sporządzona na podstawie następujących aktów prawnych:

• ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. 1964 r. Nr 9, poz. 59 ze zm.) 

• ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Z 1964 r. Nr 43, poz. 296 ze zm.)

• ustawa z dnia z dnia 29 września 1986 r. Prawo o aktach stanu cywilnego (Dz. U. 2004 r. Nr 161, poz. 1688 ze zm.)

• ustawa z dnia z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz.U. 1997 r. Nr 88, poz. 553 ze zm.)

Skuteczność zawarcia małżeństwa

W opisanym przez Pana stanie faktycznym nie jest powiedziane, czy przy zawarciu małżeństwa dopełniono wszelkich wymagań stawianych przez prawo holenderskie. Mowa tu o potrzebnych zaświadczeniach, odpowiedniej formie itp. Przyjmujemy jednak na podstawie tego, co zostało napisane, że małżeństwo zostało zawarte skutecznie zgodnie z prawem holenderskim. Celem jednak wyjaśnienia ewentualnych wątpliwości należy podkreślić, że to, czy małżeństwo Pana siostry zostało zawarte skutecznie, zależy od tego czy zawarto je zgodnie z przepisami prawa obowiązującymi w kraju, w którym związek małżeński był zawierany. Jeżeli tak, małżeństwo Pańskiej siostry zawarte w Holandii będzie także uznawane w ramach polskiego systemu prawnego.

Od razu należy zaznaczyć, że faktyczny rozpad małżeństwa (faktyczna separacja) nie jest równoznaczny z jego ustaniem z punktu widzenia prawa. Zatem mimo tego, że Pani siostra oraz jej mąż nie utrzymują ze sobą kontaktów, nadal są małżeństwem.

Rozwód

Z uwagi na to, że sprawa dotyczy obywateli Unii Europejskiej zastosowanie znajdzie Rozporządzenie Rady (WE) NR 2201/2003 z dnia 27 listopada 2003 r. dotyczące jurysdykcji oraz uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach małżeńskich oraz w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej. Zgodnie z art. 3 tego rozporządzenia w sprawach dotyczących rozwodu, separacji lub unieważnienia małżeństwa, właściwe są:

1. Sądy Państwa Członkowskiego, na którego terytorium:
   

   • małżonkowie zwykle zamieszkują, lub

   • małżonkowie ostatnio zwykle zamieszkiwali, jeśli jeden z nich nadal tam zamieszkuje, lub

   • pozwany zwykle zamieszkuje, lub

   • w przypadku wspólnego wniosku, którykolwiek z małżonków zwykle zamieszkuje, lub

   • składający wniosek zwykle zamieszkuje, jeśli mieszkał tam przynajmniej rok bezpośrednio przed złożeniem wniosku,
     lub

   • składający wniosek zwykle zamieszkuje, jeśli mieszkał tam przynajmniej sześć miesięcy bezpośrednio przed złożeniem wniosku i jest albo obywatelem danego Państwa Członkowskiego albo, w przypadku Zjednoczonego Królestwa i Irlandii, ma tam „miejsce stałego zamieszkania";
     

2. Sądy Państwa Członkowskiego, którego obywatelami są oboje małżonkowie lub, w przypadku Zjednoczonego Królestwa i Irlandii, na którego terytorium mają „miejsce stałego zamieszkania".

W przedstawionej sprawie należałoby powołać się na podstawę jurysdykcji polskiego sądu jaką jest jedna z okoliczności wskazanych w art. 3, tj. okoliczność iż małżonkowie ostatnio stale zamieszkiwali w Polsce.