Spis treści
- Kiedy można ubiegać się o rozwód?
- Trwały i zupełny rozkład pożycia
- Kiedy sąd nie udzieli rozwodu?
- Nadchodzące zmiany w prawie 2025/2026
- Gdzie złożyć pozew rozwodowy?
- Koszty rozwodu w 2025 roku
- Wzory pozwów rozwodowych
- Co powinien zawierać pozew?
- Czego możesz żądać w pozwie?
- Alimenty między małżonkami
- Powrót do nazwiska panieńskiego
- Separacja jako alternatywa
Ważne zmiany w 2025/2026 roku
W przygotowaniu są nowe przepisy dotyczące rozwodów pozasądowych oraz obowiązkowego postępowania informacyjnego dla małżonków z dziećmi. Sprawdź najnowsze informacje!
Kiedy można ubiegać się o rozwód?
Zgodnie z polskimi przepisami, podstawowym i koniecznym warunkiem dopuszczalności rozwodu jest wystąpienie zupełnego i trwałego rozkładu pożycia pomiędzy małżonkami. Jeśli ta przesłanka nie została spełniona, sąd nie ma obowiązku orzeczenia rozwodu nawet wówczas, gdy małżonkowie zgodnie tego żądają.
Ważne
Nawet okoliczności takie jak zdrada, alkoholizm jednego z małżonków, czy też przypadki przemocy domowej, nie są wystarczające do orzeczenia rozwodu. W wymienionych sytuacjach sąd nadal ma obowiązek zbadania, czy w danym małżeństwie nastąpił trwały i zupełny rozkład pożycia.
Trwały i zupełny rozkład pożycia
Rozkład pożycia zostaje uznany za zupełny, jeśli uległy zerwaniu wszelkie więzy między małżonkami: duchowe, fizyczne i gospodarcze. Najbardziej oczywista jest sytuacja, gdy jedna osoba od dłuższego czasu mieszka z nowym partnerem, z którym ma wspólne plany życiowe i nie zamierza wracać do swojego małżonka.
Jednak również w przypadku wspólnego zamieszkiwania małżonków - a więc gdy więzi gospodarcze nie uległy zerwaniu - sąd może orzec rozwód, jeżeli spełnione zostały dwie pozostałe przesłanki uzyskania rozwodu, a wspólne zamieszkanie jest jedynie wynikiem sytuacji ekonomicznej małżonków.
W przypadku badania trwałości rozkładu sąd ocenia, czy zgodnie z doświadczeniem życiowym można rozsądnie oczekiwać, iż małżonkowie podejmą wspólne pożycie. Z reguły wymagane jest, by rozkład trwał już od dłuższego czasu. Są jednak sytuacje, gdy rozkład będzie uznany za trwały mimo tego, iż nie był długotrwały.
Kiedy sąd nie udzieli rozwodu?
Pomimo zupełnego i trwałego rozkładu pożycia sąd nie orzeknie rozwodu, jeżeli:
- wskutek rozwodu miałoby ucierpieć dobro małoletnich dzieci małżonków, np. rozwód mógłby spowodować pogorszenie warunków materialnych, w jakich wychowywane są dzieci, lub mógłby spowodować niekorzystne zmiany w psychice dzieci
- rozwodu żąda małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia - chyba że drugi małżonek wyrazi zgodę na rozwód albo że odmowa jego zgody na rozwód jest w danych okolicznościach sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.
- orzeczenie rozwodu byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, np. w sytuacji, gdy jeden z małżonków jest ciężko chory i nie ma kto się nim zaopiekować
Nadchodzące zmiany w prawie rozwodowym 2025/2026
Planowane nowelizacje
Ministerstwo Sprawiedliwości przygotowuje znaczące zmiany w przepisach dotyczących rozwodów:
- Rozwody pozasądowe - dla małżonków bez dzieci, bez orzekania o winie (ok. 20 000 spraw rocznie)
- Obowiązkowe postępowanie informacyjne dla małżonków z małoletnimi dziećmi
- Rozwody zdalne - rozszerzenie możliwości udziału online w rozprawach
- Mediacja przedrozwodowa - obligatoryjna w określonych przypadkach
Zmiany te mają na celu odciążenie sądów oraz lepszą ochronę dobra dzieci. Ostateczny kształt przepisów może ulec zmianie - projekt jest obecnie w fazie konsultacji. Rada Ministra powinna przyjąc projekt do końca roku.
Gdzie należy złożyć pozew rozwodowy?
W celu rozpoczęcia procesu rozwodowego małżonek, który chce się rozwieść, powinien złożyć pozew. Pozew rozwodowy należy wnieść do sądu okręgowego właściwego ze względu na:
- Ostatnie wspólne zamieszkanie małżonków - jeżeli choć jedno z nich jeszcze stale w danym okręgu przebywa
- Miejsce zamieszkania strony pozwanej - jeśli każdy z małżonków mieszka w innym miejscu
- Miejsce zamieszkania powoda - gdyby nie udało się ustalić miejsca zamieszkania strony pozwanej
Koszty rozwodu w 2025 roku
Opłaty obowiązkowe
| Rodzaj opłaty | Kwota | Uwagi |
|---|---|---|
| Opłata za pozew rozwodowy | 600 zł | Opłata stała, obowiązkowa |
| Zwrot przy rozwodzie bez orzekania o winie | 300 zł | Automatyczny zwrot |
| Podział majątku (zgodny projekt) | 300 zł | Przy zgodzie stron |
| Podział majątku (sporny) | 1 000 zł | Przy braku porozumienia |
| Opłata skarbowa od pełnomocnictwa | 17 zł | Przy korzystaniu z adwokata |
Opłaty dodatkowe
- Wniosek o zabezpieczenie - 100 zł
- Opinia OZSS - 800- 2.000 zł
- Wywiad kuratora - 80 zł/h
- Wynagrodzenie adwokata - 3 000 - 12 000 zł (stawki mogą się różnić w zależności od zakresu sprawy, miejsca etc.)
Wzory pozwów rozwodowych
W zależności od sytuacji możesz skorzystać z różnych wzorów pozwów:
Pozew rozwodowy - wzór ogólny
Podstawowy wzór dla standardowych spraw rozwodowych
Pozew z orzeczeniem o winie i alimentach
Gdy jeden małżonek ponosi winę za rozkład małżeństwa
Pozew bez orzekania o winie
Rozwód za porozumieniem stron
Pozew z żądaniem alimentów
Gdy wymagane są alimenty między małżonkami
Pozew z rozstrzygnięciem o władzy rodzicielskiej
Sprawy dotyczące opieki nad dziećmi
Pozew z podziałem majątku wspólnego
Kompleksowe rozstrzygnięcie spraw majątkowych
Co powinien zawierać pozew rozwodowy?
Pozew powinien zawierać następujące dane:
- imię, nazwisko i dokładny adres powoda (osoby domagającej się rozwodu)
- imię, nazwisko i dokładny adres pozwanego (drugiego małżonka)
- określenie żądań (orzeczenie rozwodu, władza rodzicielska, alimenty)
- uzasadnienie wskazujące przyczyny wystąpienia o rozwód
Załączniki do pozwu
- skrócony odpis aktu małżeństwa
- odpisy skrócone aktów urodzenia wspólnych dzieci (jeśli są małoletnie)
- dowód uiszczenia opłaty sądowej
Czego możesz żądać w pozwie rozwodowym?
Orzekając rozwód, sąd na podstawie całokształtu ustalonych okoliczności orzeka między innymi o:
Czy i który z małżonków ponosi winę za rozkład pożycia małżeńskiego. Na zgodne żądanie małżonków sąd zaniecha orzekania o winie.
O władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem oraz o kontaktach rodziców z dzieckiem. Sąd uwzględnia pisemne porozumienie małżonków, jeżeli jest zgodne z dobrem dziecka.
W jakiej wysokości każdy z małżonków jest zobowiązany do ponoszenia kosztów związanych z utrzymaniem dziecka.
O sposobie korzystania ze wspólnie zajmowanego mieszkania przez okres, kiedy będą oboje w nim mieszkać po rozwodzie.
Alimenty między małżonkami
Jeden z małżonków może domagać się alimentów od byłego współmałżonka w przypadku, gdy:
- nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i znajduje się w niedostatku (np. jest chory i nie pracuje)
- rozwód powoduje znaczne pogorszenie jego sytuacji materialnej, a małżonek od którego żąda alimentów, został uznany wyłącznie winnym rozkładu pożycia
Powrót do nazwiska panieńskiego
Osoba rozwiedziona, która w wyniku zawarcia małżeństwa zmieniła swoje nazwisko, może powrócić do swojego poprzedniego nazwiska. Wystarczy, aby w ciągu 3 miesięcy od uprawomocnienia się wyroku rozwodowego złożyła osobiście stosowne oświadczenie przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego lub konsulem.
Koszt zmiany nazwiska
Opłata za złożenie oświadczenia o powrocie do poprzedniego nazwiska przed kierownikiem USC wynosi 11 zł
Jeśli załatwiasz sprawę przed konsulem ? 50 EUR opłaty konsularnej
Separacja jako alternatywa
Zanim zdecydujesz się na rozwód, pomyśl o separacji
O separację może wystąpić każdy z małżonków, jeśli nastąpił zupełny rozkład pożycia (przy rozwodzie ów rozkład musi być ponadto trwały).
| Rodzaj separacji | Koszt |
|---|---|
| Opłata za separację | 600 zł |
| Separacja za zgodą stron | 100 zł |
Postępowanie zdalne w sprawach rozwodowych
Od 2025 roku obowiązują nowe przepisy dotyczące postępowań zdalnych:
- Rozprawy zdalne są możliwe, jeśli wszyscy uczestnicy przebywają w budynkach sądowych
- Dowody na odległość można przeprowadzać, jeśli przyspieszy to sprawę lub zaoszczędzi koszty
- Korzyści dla Polaków za granicą - możliwość udziału w rozprawach bez konieczności przyjazdu do Polski
Ważne informacje praktyczne
Pamiętaj
- Zwrot opłat: Jeżeli małżonkowie złożą wnioski o rozwód bez orzekania o winie i utrzymają je do uprawomocnienia wyroku, sąd zwróci połowę opłaty od pozwu
- Śmierć małżonka: W razie śmierci jednego z małżonków postępowanie rozwodowe umarza się
- Niestawiennictwo: Postępowanie odbywa się bez względu na niestawiennictwo jednej ze stron
- Drzwi zamknięte: Postępowanie rozwodowe odbywa się przy drzwiach zamkniętych, chyba że obie strony zażądają publicznego rozpoznania sprawy
- Ochrona dzieci: Małoletni, którzy nie ukończyli lat 13, nie mogą być przesłuchiwani jako świadkowie
- Uprawomocnienie: Małżeństwo ustaje z chwilą uprawomocnienia się wyroku rozwodowego