Ruszają sądy 24-godzinne

Jak będą sądzeni chuligani?

W Kodeksie postępowania karnego pojawi się nowy Rozdział 54a "Postępowanie przyspieszone" regulujący orzekanie przez tzw. sądy 24-godzinne. Według szacunków Ministerstwa Sprawiedliwości w ten sposób w całym kraju będzie się załatwiać około 200 tysięcy spraw rocznie.

Policja i prokuratura będą miały 48 godzin, żeby zatrzymanego w tzw. łatwej dowodowo sprawie przekazać sądowi i sformułować wniosek, który zastąpi akt oskarżenia.

Sąd zaś na wydanie wyroku będzie miał 24 godziny (stąd potoczna nazwa tej procedury).

Istotą postępowania przyspieszonego jest więc osądzenie sprawcy w sumie w ciągu 72 godzin od momentu zatrzymania. Jeśli sąd nie zdąży z wydaniem wyroku (np. ze względu na trudności w szybkim sprawdzeniu karalności czy stanu psychicznego podsądnych), sprawa będzie przekazywana do rozpoznania w normalnym trybie.

Zgodnie z nowymi regulacjami, w terminie zawitym 3 dni od daty ogłoszenia wyroku strona może złożyć wniosek o sporządzenie na piśmie i doręczenie uzasadnienia wyroku. Wniosek ten może być zgłoszony ustnie do protokołu albo sporządzony na piśmie. Wniosek niepochodzący od oskarżonego powinien wskazywać tego z oskarżonych, którego dotyczy. Sąd sporządzi uzasadnienie wyroku w terminie 3 dni od daty złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia. Termin do wniesienia apelacji wyniesie 7 dni i zacznie biec dla każdego uprawnionego od daty doręczenia mu wyroku z uzasadnieniem.     

Jakich spraw dotyczy nowy tryb przyspieszony?

Sądy 24-godzinne będą orzekały głównie w drobnych sprawach - dotyczących przestępstw zagrożonych karą do 5 lat więzienia, w których sprawcy zostali zatrzymani na gorącym uczynku Nowe przepisy stanowią bowiem, że w postępowaniu przyspieszonym mogą być rozpoznawane sprawy o przestępstwa podlegające rozpoznaniu w trybie uproszczonym, jeżeli sprawca został ujęty na gorącym uczynku popełnienia przestępstwa lub bezpośrednio potem (np. na podstawie nagrań z kamery przemysłowej), zatrzymany oraz w ciągu 48 godzin doprowadzony przez Policję i przekazany do dyspozycji sądu wraz z wnioskiem o rozpoznanie sprawy w postępowaniu przyspieszonym. W ten sposób będą rozpatrywane między innymi wybryki chuligańskie, pobicia czy spowodowanie wypadku drogowego pod wpływem alkoholu.

Dodatkowe dyżury sędziów, biegłych, adwokatów i policjantów

W związku z rozpoczęciem działalności takich sądów, zostaną wprowadzone dodatkowe dyżury sędziów, biegłych, adwokatów i policjantów. Ministerstwo Sprawiedliwości zapewnia, że sądy są przygotowane do zmian.

Sądy będą pełnić dyżury do godziny 20.00, z możliwością dłuższego dyżuru, gdy w mieście odbywa się impreza podwyższonego ryzyka (np. zawody sportowe, koncerty). Sędziowie nie otrzymają dodatkowych wynagrodzeń za dyżury, gdyż mają nienormowany czas pracy. Dla realizacji nowych zadań Ministerstwo przewidziało kilkadziesiąt nowych etatów sędziowskich oraz kolejne etaty urzędników sądowych. Dyżurować będą także prokuratorzy. Biuro informacyjne Krajowego Rejestru Karnego, z którego sąd musi uzyskiwać informacje o wcześniejszej karalności oskarżonego, będzie natomiast działać do godz. 20.00 oraz w dni wolne od pracy. 

Adwokaci mają pełnić dyżur albo w gmachu sądu, albo - za zgodą prezesa sądu - w innym miejscu, lecz z możliwością szybkiego kontaktu. Każdy oskarżony będzie mógł skorzystać z pomocy dyżurnego obrońcy z urzędu, jeśli nie będzie miał obrońcy z wyboru.

Na czym polega zaostrzenie odpowiedzialności sprawców występków o charakterze chuligańskich?

Zgodnie z nowym brzmieniem przepisów Kodeksu karnego, występkiem o charakterze chuligańskim jest występek polegający na umyślnym zamachu na zdrowie, na wolność, na cześć lub nietykalność cielesną, na bezpieczeństwo powszechne, na działalność instytucji państwowych lub samorządu terytorialnego, na porządek publiczny, albo na umyślnym niszczeniu, uszkodzeniu lub czynieniu niezdatną do użytku cudzej rzeczy, jeżeli sprawca działa publicznie i bez powodu albo z oczywiście błahego powodu, okazując przez to rażące lekceważenie porządku prawnego. Skazując za występek o charakterze chuligańskim, sąd ma wymierzać karę przewidzianą za przypisane sprawcy przestępstwo w wysokości nie niższej od dolnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę. W tym wypadku sąd orzeknie też nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego, chyba że orzeka obowiązek naprawienia szkody lub nawiązkę na podstawie art. 46.

Jeżeli pokrzywdzony nie został ustalony, sąd może orzec nawiązkę na rzecz instytucji, stowarzyszenia, fundacji lub organizacji społecznej, wpisanej do wykazu prowadzonego przez Ministra Sprawiedliwości, której podstawowym zadaniem lub celem statutowym jest spełnianie świadczeń na określony cel społeczny, bezpośrednio związany z ochroną dobra naruszonego lub zagrożonego przestępstwem, za które skazano sprawcę, z przeznaczeniem na ten cel. Znowelizowane przepisey przewidują też, iż zawieszenia wykonania kary ograniczenia wolności lub grzywny nie stosuje się wobec sprawcy występku o charakterze chuligańskim; sąd może zaś warunkowo zawiesić wykonanie kary pozbawienia wolności tylko w szczególnie uzasadnionych wypadkach.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy - Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U.  2006 r., Nr 226, poz. 1648);
• Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (Dz. U. 1997 r., Nr 88, poz. 553, ze zm.);
• Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego (Dz. U. 1997 r., Nr 89, poz. 555, ze zm.); 
• Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 lutego 2007 r. w sprawie zapewnienia oskarżonemu możliwości korzystania z pomocy obrońcy, jego wyboru w postępowaniu przyspieszonym oraz organizacji dyżurów adwokackich (Dz. U. 2007 r., Nr 38, poz. 248);
• Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 23 lutego 2007 r. zmieniające rozporządzenie - Regulamin wewnętrznego urzędowania powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury (Dz. U. 2007 r., Nr 38, poz. 250)