Powód domagaÅ‚ siÄ™ uzgodnienia treÅ›ci okreÅ›lonej ksiÄ™gi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym przez wpisanie w jej dziale drugim - w miejsce ZdzisÅ‚awa i Marianny małżonków R. - Jerzego P. oraz ZdzisÅ‚awa P. jako wspóÅ‚wÅ‚aÅ›cicieli nieruchomoÅ›ci objÄ™tej tÄ… ksiÄ™gÄ… po ½ części. NastÄ™pnie sprecyzowaÅ‚ żądanie pozwu w ten sposób, że wniósÅ‚, aby jako wÅ‚aÅ›cicieli wpisać Jerzego P. w ½ części oraz ZdzisÅ‚awa i MariannÄ™ małżonków R. w ½ części na zasadzie wspólnoÅ›ci ustawowej. SÄ…d Rejonowy w K. nakazaÅ‚ usuniÄ™cie niezgodnoÅ›ci treÅ›ci ksiÄ™gi wieczystej przez wpisanie w jej dziale drugim Jerzego P. jako wspóÅ‚wÅ‚aÅ›ciciela do ½ części w miejsce takiego udziaÅ‚u ZdzisÅ‚awa i Marianny R. W rzeczywistoÅ›ci jednak stan prawny nieruchomoÅ›ci, której dotyczy żądanie, odbiegaÅ‚ od stanu przedstawianego przez powoda, gdyż powód i pozwana okazali siÄ™ wspóÅ‚wÅ‚aÅ›cicielami - na zasadzie wspólnoÅ›ci ustawowej - w ¾, a nie w ½ części, a pozwany Jerzy P. jest wspóÅ‚wÅ‚aÅ›cicielem w ¼, a nie ½ części. PojawiÅ‚a siÄ™ wÄ…tpliwość, którÄ… w formie pytania prawnego wyraziÅ‚ rozpatrujÄ…cy apelacjÄ™ od orzeczenia SÄ…d OkrÄ™gowy: "Czy w sprawie o usuniÄ™cie niezgodnoÅ›ci pomiÄ™dzy stanem prawnym nieruchomoÅ›ci ujawnionym w ksiÄ™dze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym sÄ…d jest zwiÄ…zany żądaniem pozwu [...]?". SN w odpowiedzi podjÄ…Å‚ uchwaÅ‚Ä™:
W sprawie o usunięcie niezgodności między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym sąd jest związany żądaniem pozwu.
W uzasadnieniu SN przypomniaÅ‚, że jednÄ… z podstawowych zasad procesu cywilnego jest zasada dyspozycyjnoÅ›ci - to strona okreÅ›la, czego siÄ™ domaga, a sÄ…d nie może orzekać o tym, czego strona nie żądaÅ‚a, ani też orzekać ponad żądanie (np. zasÄ…dzić wyższÄ… kwotÄ™, niż domagaÅ‚ siÄ™ powód). Zdaniem SN nie ma powodów, by w procesie o uzgodnienie treÅ›ci ksiÄ™gi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym odchodzić od tej zasady. To sam ustawodawca zdecydowaÅ‚, że sprawy takie majÄ… być rozpatrywane w postÄ™powaniu procesowym, ze wszystkimi jego rygorami.
Zadaniem sÄ…du w takiej sprawie nie jest kompleksowe badanie treÅ›ci ksiÄ™gi wieczystej; sÄ…d weryfikuje jedynie żądanie powoda. Taki wniosek wypÅ‚ywa z treÅ›ci art. 10 ustawy o ksiÄ™gach wieczystych i hipotece. Treść wymienionego przepisu - czytamy w uzasadnieniu - wyraźnie [...] wskazuje, że powód nie może domagać siÄ™ usuniÄ™cia niezgodnoÅ›ci w sposób ogólny, lecz musi - okreÅ›lajÄ…c przedmiot żądania - wskazać nieruchomość, której stan prawny ma być sprostowany, oraz konkretne prawo, które nie jest wpisane lub zostaÅ‚o wpisane bÅ‚Ä™dnie, ewentualnie wskazać i opisać obciążenie lub ograniczenie dotykajÄ…ce jego prawa.Warto zauważyć, iż SÄ…d Najwyższy tym samym odstÄ…piÅ‚ od wczeÅ›niej wyrażonego poglÄ…du w wyroku z dnia 6 listopada 2003 r., sygn. akt II CK 192/02 (Monitor Prawniczy 2004, nr 20, s. 949); wtedy bowiem stwierdzono, że w omawianych sprawach sÄ…d nie jest zwiÄ…zany wskazanym przez stronÄ™ sposobem usuniÄ™cia tej niezgodnoÅ›ci. Obecnie SN wyraziÅ‚ poglÄ…d, iż formuÅ‚owane przez powoda żądanie jest albo uzasadnione, i wtedy podlega uwzglÄ™dnieniu, albo nieuzasadnione, i wówczas należy je oddalić; stany poÅ›rednie zaÅ› nie zachodzÄ….
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 28 sierpnia 2008 roku, sygn. akt III CZP 76/08