Sąd jest związany żądaniem pozwu
Powód domagał się uzgodnienia treści określonej księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym przez wpisanie w jej dziale drugim - w miejsce Zdzisława i Marianny małżonków R. - Jerzego P. oraz Zdzisława P. jako współwłaścicieli nieruchomości objętej tą księgą po ½ części. Następnie sprecyzował żądanie pozwu w ten sposób, że wniósł, aby jako właścicieli wpisać Jerzego P. w ½ części oraz Zdzisława i Mariannę małżonków R. w ½ części na zasadzie wspólności ustawowej. Sąd Rejonowy w K. nakazał usunięcie niezgodności treści księgi wieczystej przez wpisanie w jej dziale drugim Jerzego P. jako współwłaściciela do ½ części w miejsce takiego udziału Zdzisława i Marianny R. W rzeczywistości jednak stan prawny nieruchomości, której dotyczy żądanie, odbiegał od stanu przedstawianego przez powoda, gdyż powód i pozwana okazali się współwłaścicielami - na zasadzie wspólności ustawowej - w ¾, a nie w ½ części, a pozwany Jerzy P. jest współwłaścicielem w ¼, a nie ½ części. Pojawiła się wątpliwość, którą w formie pytania prawnego wyraził rozpatrujący apelację od orzeczenia Sąd Okręgowy: "Czy w sprawie o usunięcie niezgodności pomiędzy stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym sąd jest związany żądaniem pozwu [...]?". SN w odpowiedzi podjął uchwałę:
W sprawie o usunięcie niezgodności między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym sąd jest związany żądaniem pozwu.
W uzasadnieniu SN przypomniał, że jedną z podstawowych zasad procesu cywilnego jest zasada dyspozycyjności - to strona określa, czego się domaga, a sąd nie może orzekać o tym, czego strona nie żądała, ani też orzekać ponad żądanie (np. zasądzić wyższą kwotę, niż domagał się powód). Zdaniem SN nie ma powodów, by w procesie o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym odchodzić od tej zasady. To sam ustawodawca zdecydował, że sprawy takie mają być rozpatrywane w postępowaniu procesowym, ze wszystkimi jego rygorami.
Zadaniem sądu w takiej sprawie nie jest kompleksowe badanie treści księgi wieczystej; sąd weryfikuje jedynie żądanie powoda. Taki wniosek wypływa z treści art. 10 ustawy o księgach wieczystych i hipotece. Treść wymienionego przepisu - czytamy w uzasadnieniu - wyraźnie [...] wskazuje, że powód nie może domagać się usunięcia niezgodności w sposób ogólny, lecz musi - określając przedmiot żądania - wskazać nieruchomość, której stan prawny ma być sprostowany, oraz konkretne prawo, które nie jest wpisane lub zostało wpisane błędnie, ewentualnie wskazać i opisać obciążenie lub ograniczenie dotykające jego prawa.Warto zauważyć, iż Sąd Najwyższy tym samym odstąpił od wcześniej wyrażonego poglądu w wyroku z dnia 6 listopada 2003 r., sygn. akt II CK 192/02 (Monitor Prawniczy 2004, nr 20, s. 949); wtedy bowiem stwierdzono, że w omawianych sprawach sąd nie jest związany wskazanym przez stronę sposobem usunięcia tej niezgodności. Obecnie SN wyraził pogląd, iż formułowane przez powoda żądanie jest albo uzasadnione, i wtedy podlega uwzględnieniu, albo nieuzasadnione, i wówczas należy je oddalić; stany pośrednie zaś nie zachodzą.
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 28 sierpnia 2008 roku, sygn. akt III CZP 76/08
Zespół
e-prawnik.pl
Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne
Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?