15.1.2020
A.J.
Zespół e-prawnik.pl
Wyrok TSUE z 19 listopada 2019 r. powinien być wykonany w pełni z poszanowaniem zasad Konstytucji RP - uznał SN.
Uchwała Sądu Najwyższego
W dniu 8 stycznia br. Sąd Najwyższy w składzie siedmiu sędziów - po rozstrzygnięciu w Izbie Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych zagadnienia prawnego w sprawie o sygn. I NOZP 3/19 - podjął uchwałę następującej treści:
I. Sąd Najwyższy rozpoznając odwołanie od uchwały Krajowej Rady Sądownictwa w przedmiocie przedstawienia Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej kandydata do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego, bada - w granicach podstaw odwołania - czy Krajowa Rada Sądownictwa jest organem niezależnym w świetle kryteriów określonych w wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 19 listopada 2019 r. w połączonych sprawach C-585/18, C-624/18 i C-625/18, A.K. i in. przeciwko Sąd Najwyższy, pkt 139-144.
II. Sąd Najwyższy uchyla, w granicach zaskarżenia, uchwałę Krajowej Rady Sądownictwa w przedmiocie przedstawienia Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej kandydata do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego, jeżeli odwołujący się wykaże, że brak niezależności Krajowej Rady Sądownictwa miał wpływ na treść tej uchwały lub jeżeli - uwzględniając konstytucyjny zakaz badania skuteczności aktu ustrojowego powołania sędziego oraz wynikającego z niego stosunku ustrojowego - odwołujący się wykaże okoliczność określoną w pkt 125, lub łącznie okoliczności wymienione w pkt. 147-151 wyroku, o którym mowa w pkt I, wskazujące, że sąd, w składzie którego taki sędzia będzie zasiadał nie będzie niezależny i bezstronny.
Sąd Najwyższy postanowił nadać uchwale moc zasady prawnej.
Czego dotyczył problem prawny?
Powyższa uchwała została podjęta w odpowiedzi na pytanie prawne przedstawione przez Sąd Najwyższy postanowieniem z dnia 3 grudnia 2019 r. (sygn. akt I NO 75/19), do rozstrzygnięcia składowi powiększonemu tego Sądu:
1. Czy Sąd Najwyższy rozpoznając odwołanie od uchwały Krajowej Rady Sądownictwa w przedmiocie przedstawienia Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej kandydata na urząd sędziego – w świetle wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 19 listopada 2019 r. w połączonych sprawach C-585/18, C-624/18 i C-625/18, A.K. i in. przeciwko Sąd Najwyższy – ma obowiązek zbadać z urzędu, niezależnie od granic podstaw odwołania, czy Krajowa Rada Sądownictwa jest organem niezależnym od władzy ustawodawczej i wykonawczej?;
2. Czy ustalenie przez Sąd Najwyższy, że Krajowa Rada Sądownictwa nie jest organem niezależnym od władzy ustawodawczej i wykonawczej, stanowi samoistną podstawę uchylenia zaskarżonej uchwały Krajowej Rady Sądownictwa w przedmiocie przedstawienia Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej kandydata na urząd sędziego, a jeżeli tak, to czy taka uchwała podlega uchyleniu w całości, niezależnie od granic zaskarżenia?
Sąd Najwyższy w uchwale składu siedmiu sędziów podjętej 8 stycznia 2020 r. w Izbie Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych wypowiedział się na temat skutków, jakie wyrok TSUE z 19 listopada 2019 r. pociąga za sobą dla sprawowanej przez Sąd Najwyższy kontroli legalności uchwał Krajowej Rady Sądownictwa i nadał jej moc zasady prawnej.
Główne motywy ustnego uzasadnienia Sądu Najwyższego
Sąd Najwyższy jest związany wykładnią art. 47 Karty Praw Podstawowych UE gwarantującego niezawisłość i bezstronność sądów oraz art. 9 ust. 1 Dyrektywy Rady 2000/78/WE przyjętą przez Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z 19 listopada 2019 r., zgodnie z Konstytucją RP.
W świetle tego wyroku, stopień niezależności KRS jest samodzielną okolicznością podlegającą uwzględnieniu przy rozpoznawaniu odwołań od uchwał KRS. Z tego względu, Sąd Najwyższy, dokonując kontroli legalności uchwał KRS, zobowiązany jest badać również zarzuty braku niezależności Krajowej Rady Sądownictwa, podnoszone przez skarżącego uchwałę.
W sytuacji, gdy skarżący wykaże wpływ braku niezależności KRS na treść uchwały, podlega ona uchyleniu w zakresie, w jakim została zaskarżona, zgodnie z podstawowymi zasadami postępowania cywilnego i przyjętym w prawie polskim modelem kontroli uchwał KRS. Dokonując tej kontroli Sąd Najwyższy uwzględnia wskazane w wyroku TSUE z 19 listopada 2019 r. kryteria pozwalające zarówno na ocenę KRS, jak i kandydatów przedstawionych do powołania Prezydentowi RP.
Krajowa Rada Sądownictwa jest z mocy Konstytucji RP strukturalnie powiązana ze wszystkimi trzema władzami, jednak nie może to prowadzić do powstawania zależności, które oznaczałyby instrumentalizację KRS celem realizacji partykularnych interesów ze szkodą dla dobra wspólnego. To, czy taka postać zależności miała miejsce, może być badane wyłącznie w konkretnym przypadku, przy ocenie legalności uchwał KRS.
Krajowa Rada Sądownictwa zobowiązana jest do stania na straży niezależności sądów i niezawisłości sędziów. Funkcja ta nie może mieć charakteru selektywnego i ograniczać się do ochrony tych wartości wyłącznie przed organami władzy ustawodawczej i wykonawczej. Ochrona ta powinna mieć kompleksowy i zrównoważony charakter, uwzględniając także oddziaływania innych organów, grup i środowisk mogących w sposób nieuprawniony wpływać na decyzje podejmowane przez KRS.
Prawomocność uchwały KRS pozwala Prezydentowi RP powołać osobę w niej wskazaną do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego. Konsekwencją skorzystania przez Prezydenta RP z jego prerogatywy jest powstanie ustrojowego stosunku prawnego, który – podobnie jak sam akt powołania – nie podlega jakiejkolwiek procedurze badania jego skuteczności.
Wszelka władza w demokratycznym państwie prawnym, w tym władza sądownicza, pochodzi od Narodu. Sędzia otrzymuje od Prezydenta RP – jako Głowy Państwa – władzę sądzenia. Jest to akt ustrojowy zapewniający niezbędną demokratyczną legitymizację władzy sądowniczej. Realizacja tej władzy musi być zagwarantowana niezależnością sądów i niezawisłością sędziów, którzy z mocy Konstytucji RP są nieusuwalni.
Uzasadnienie uchwały zostanie opublikowane po sporządzeniu.
Sąd Najwyższy rozpoznał kolejne dwie sprawy, w których przedstawiono TSUE pytania prejudycjalne
Z kolei w dniu 15 stycznia 2020 r. Sąd Najwyższy w Izbie Pracy i Ubezpieczeń społecznych rozpoznał pozostałe dwie sprawy (sygn. III PO 8/18 i III PO 9/18), w których przedstawiono Trybunałowi Sprawiedliwości UE pytania prejudycjalne dotyczące niezależności Izby Dyscyplinarnej SN i Krajowej Rady Sądownictwa. Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w tych sprawach zapadł 19 listopada 2019 r.Sąd Najwyższy, podzielając argumentację zawartą w uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 5 grudnia 2019 r., sygn. III PO 7/18, uznał, że Izba Dyscyplinarna Sądu Najwyższego nie spełnia wymogów wypływających z art. 47 Karty praw podstawowych, ponieważ nie stanowi niezawisłego i bezstronnego sądu w rozumieniu tego przepisu z uwagi na okoliczności jej utworzenia, zakres kompetencji i skład oraz udział Krajowej Rady Sądownictwa w nowym składzie w ukonstytuowaniu tej Izby.
W celu zagwarantowania skutecznej ochrony sądowej w rozumieniu art. 47 Karty praw podstawowych i w myśl zasady lojalnej współpracy, o której mowa w art. 4 ust. 3 TFUE, Sąd Najwyższy odstąpił od stosowania przepisów krajowych ustanawiających właściwość Izby Dyscyplinarnej Sądu Najwyższego i uznał, że właściwym do rozpoznania spraw jest Sąd Rejonowy dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie (Wydział VIII Pracy i Ubezpieczeń Społecznych), który byłby właściwy zgodnie z przepisami obowiązującymi przed wprowadzeniem zmiany ustawodawczej przyznającej tę właściwość Izbie Dyscyplinarnej.
Rozpoznawane 15 stycznia na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych SN sprawy zapoczątkowane zostały pozwami sędziów Sądu Najwyższego Krzysztofa Cesarza i Andrzeja Siuchnińskiego. W pozwach sędziowie domagali się ustalenia, że stosunek służbowy sędziego w stanie czynnym, istniejący w dniu 3 lipca 2018 r. między każdym z powodów a Sądem Najwyższym, nie wygasł z dniem 4 lipca 2018 r., lecz trwał nadal.
Potrzebujesz porady prawnej?
Skarb Państwa może zasiedzieć nieruchomość przejętą w ramach władztwa publicznego
Rzecznik Praw Obywatelskich wniósł o podjęcie uchwały zawierającej odpowiedź na pytanie: "czy Państwo władając nieruchomością nabytą w ramach sprawowania władztwa publicznego (imperium), wykonuje jednocześnie władztwo właścicielskie, które ze względu na swój charakter może być (...)
Nabycie prawa do emerytury nie uzasadnia wypowiedzenia
Ze względu na rozbieżność w orzeczeniach Sądu Najwyższego Rzecznik Praw Obywatelskich skierował do SN wniosek o podjęcie uchwały zawierającej odpowiedź na następujące pytanie prawne: "Czy osiągnięcie wieku emerytalnego i nabycie prawa do emerytury może stanowić wyłączną przesłankę (...)
Kierowca zawodowy nie jest w podróży służbowej
Powód był zatrudniony na stanowisku kierowcy. Wykonywał przewozy w transporcie międzynarodowym. W umowach o pracę ustalono, że miejscem wykonywania pracy są "kraje Unii Europejskiej" i że czas pracy jest "zadaniowy zgodny z uwzględnieniem norm o czasie pracy kierowców". (...)
Reforma sądownictwa do podpisu Prezydenta
Do podpisu Prezydenta RP trafiły 2 ustawy: ustawa o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz niektórych innych ustaw oraz ustawa o Sądzie Najwyższym. Co przewiduje ustawa o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz niektórych innych ustaw? Nowelizacja, uchwalona z (...)
Kradzież przy użyciu przemocy to zawsze przestępstwo
Pisaliśmy o uchwale składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 30 czerwca 2008 roku (sygn. akt I KZP 10/08), w której to SN stwierdził, że zwroty "przemoc wobec osoby", użyty w art. 280 § 1 k.k. i "gwałt na osobie", użyty w art. 130 § 3 k.w., znaczą to samo. (...)
Prawo do emerytury a dyskryminacja przy zwolnieniu
Pracownica była zatrudniona w zakładzie pracy od 1970 roku. W listopadzie 2004 roku pracodawca wypowiedział jej umowę o pracę, a jako powód podał nabycie przez nią prawa do emerytury (w tym przypadku była to emerytura kolejowa, przysługująca kobiecie po osiągnięciu wieku 55 lat, a mężczyźnie (...)
Droga konieczna jako zarzewie konfliktu właścicieli nieruchomości
Służebność gruntowa drogi koniecznej Służebność gruntowa drogi koniecznej została uregulowana w art. 145 Kodeksu cywilnego (K.c.). Zgodnie z § 1, jeżeli nieruchomość nie ma odpowiedniego dostępu do drogi publicznej lub do należących do tej nieruchomości budynków gospodarskich, (...)
Orzeczenie Trybunału nie jest podstawą do wznowienia postępowania cywilnego
Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił się do Sądu Najwyższego o rozstrzygnięcie następującego zagadnienia: "Czy wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka stwierdzający naruszenie prawa do sprawiedliwego rozpatrzenia sprawy przez sąd, gwarantowanego przez art. 6 ust. 1 Konwencji o ochronie (...)
Nie wszystkie świadczenia to alimenty
Żona miała zasądzone alimenty od męża na podstawie art. 27 k.r.o. Potem doszło między nimi do rozwodu, a była żona ponownie wyszła za mąż. Jej pierwszy mąż złożył pozew o ustalenie wygaśnięcia jego obowiązku alimentacyjnego od dnia, w którym uprawomocnił się wyrok rozwodowy. (...)
Prokurator Instytutu Pamięci Narodowej – Oddziałowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Katowicach wnioskiem z dnia 13 lipca 2007 r., sygn. akt S 70/05/Zk, wystąpił o zezwolenie na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej sędziego Sądu Najwyższego w stanie spoczynku (...)
W jakim zakresie zarzut potrącenia przerywa bieg terminu przedawnienia?
Sąd Najwyższy rozstrzygnął zagadnienie prawne przedstawione przez Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego: „Czy i w jakim zakresie podniesienie przez pozwanego zarzutu potrącenia przerywa bieg terminu przedawnienia wierzytelności przedstawionej do potrącenia?". To zadnienie prawne dotyczy (...)
Z jakich przyczyn można wypowiedzieć umowę o pracę?
Kiedy przyczyny wypowiedzenia są uzasadnione, a kiedy nieuzasadnione? W artykule niniejszym omówione zostały poszczególne przyczyny wypowiedzenia i rozwiązania umowy o pracę wraz z oceną ich zasadności. Nie da się jednoznacznie określić, czy dana przyczyna ujęta abstrakcyjnie, (...)
Sąd rejestrowy o ważności uchwał decydować nie może
Orzekający w sądzie rejestrowym referendarz sądowy wykreślił z Krajowego Rejestru Sądowego dwóch członków zarządu spółdzielni, uznał bowiem, że uchwała o ich wyborze była nieważna. Oparł się przy tym na uzasadnieniu wyroku Sądu Okręgowego, który orzekał (...)
Prokurator Generalny miał rację. Tak muszą działać sądy
Sąd rozpoznając skargę na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, powinien brać pod uwagę przebieg postępowania sądowego od momentu jego wszczęcia do prawomocnego zakończenia. Niezależnie od tego na jakim etapie postępowania została wniesiona skarga (...)
Sąd Najwyższy rozpoznaje wnioski o wyłączenie sędziów
Zgodnie z art. 26 § 2 i § 3 ustawy o Sądzie Najwyższym Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych rozpoznaje wnioski dotyczące wyłączenia sędziego, obejmujące zarzut braku niezależności sądu lub braku niezawisłości sędziego. W przypadku zgłoszenia wniosku o wyłączenie (...)
Negatywne skutki niezawarcia umowy sprzedaży działki w formie aktu notarialnego – opinia prawna
Stan faktyczny W 1974 r. zakupiłem za pisemną umową od dwóch rożnych osób bez zachowania aktu notarialnego dwie działki (nr 229 i 228) o szerokości 4,50m każda (pow. działki 4,5ara). Działka nr 229 przylega bezpośrednio do mojej działki nr 230. W 1975 r. otrzymałem pozwolenie na budowę (...)
Okres wypowiedzenia zależy od stażu pracy u danego pracodawcy
Umowa o pracę może być rozwiązania za wypowiedzeniem, bez wypowiedzenia lub na podstawie porozumienia stron. Zasadą jest rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem. Okres wypowiedzenia służy zarówno pracownikowi jak i pracodawcy. Okres wypowiedzenia uzależniony jest od stażu pracy pracownika (...)
Gdy dzień wolny od pracy przypada w sobotę.
Czasem pracy jest czas, w którym pracownik pozostaje w dyspozycji pracodawcy w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy. Ogólne normy Kodeksu pracy ustalają, że czas pracy nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym (...)
Uwaga - upadłość spółki nie jest tożsama z upadłością wspólnika!
Izba Cywilna Sądu Najwyższego w składzie trzech sędziów udzieliła odpowiedzi na pytanie prawne Sądu Okręgowego w Toruniu.Sąd Najwyższy stwierdził, że w świetle art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. 2003 r. Nr 60 poz. 595 ze zm.) ogłoszenie (...)
Delegacje sędziów jednak zgodne z prawem
17 lipca 2007 r. SN orzekł, iż "uprawnienie do delegowania sędziego do pełnienia obowiązków sędziego w innym sądzie (art. 77 § 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych, Dz. U. Nr 98, poz. 1070, ze zm.) przysługuje wyłącznie Ministrowi Sprawiedliwości i nie (...)
