Swoboda świadczenia usług w UE

Wyrok ETS w sprawie van Binsbergen po raz pierwszy porusza kwestię obejścia prawa.

Sprawa ta dotyczyła pana Kortmana, holenderskiego prawnika, który był pełnomocnikiem procesowym pana van Binsbergena. W toku procesu Kortman przeniósł się do Belgii. W tej sytuacji prawo holenderskie nie pozwalało mu na świadczenie usług prawniczych w Holandii, gdyż takie uprawnienie przysługiwało jedynie podmiotom z siedzibą w Holandii. 

W odpowiedzi na prejudycjalne pytanie prawne sądu holenderskiego ETS określając zakres swobody świadczenia usług orzekł:

1. Art. 59 (obecnie art. 49) Traktatu jest przepisem bezwarunkowym. Dyspozycja tego przepisu obejmuje zniesienie wszelkich form dyskryminacji przeciwko osobom świadczącym usługi, opartych bądź na narodowości tej osoby, bądź na jej zamieszkaniu w Państwie Członkowskim innym niż to, w którym usługa jest świadczona.

   

2. Odnośnie szczególnego wymogu narodowości lub zamieszkania usługodawcy art. 59 (obecnie art. 49) Traktatu wprowadza wyraźnie zdefiniowany obowiązek powstrzymania się od określonych form dyskryminacji lub ograniczeń, którego realizacja przez Państwa Członkowskie nie może być odroczona lub zagrożona ze względu na brak szczególnych przepisów wspólnotowych w danym zakresie.

3. Art. 59 (obecnie art. 49) Traktatu ma bezpośredni skutek, a zatem możliwe jest bezpośrednie powoływanie się na ten przepis przed sądami krajowymi.

Artykuł 49 TWE, jako pierwszy przepis w rozdziale poświęconym swobodzie przepływu usług, stanowi teraz, iż: „W ramach poniższych postanowień ograniczenia w swobodnym świadczeniu usług wewnątrz Wspólnoty są zakazane w odniesieniu do obywateli Państw Członkowskich mających swe przedsiębiorstwo w państwie Wspólnoty innym niż państwo odbiorcy świadczenia.

Z wyroku tego wynika, że przepisy Traktatu zakazujące państwom członkowskim stosowania ograniczeń w swobodnym świadczeniu usług na terytorium WE, a więc dotyczące zasady traktowania narodowego usługodawców przez państwa członkowskie, mają charakter jasny, precyzyjny, konkretny i nadający się do bezpośredniego wykonania bez wydawania przepisów wykonawczych.  

Za całkowicie bezpodstawny ETS uznał wymóg posiadania siedziby na terytorium państwa goszczącego usługodawcę. 

ETS wskazał przy tym, iż biorąc pod uwagę szczególną naturę świadczonych usług, specyficzne wymogi stawiane osobom je świadczącym nie mogą być jednak uważane za niezgodne z Traktatem, gdy ich celem jest stosowanie reguł zawodowych usprawiedliwionych dobrem ogólnym - w szczególności reguł dotyczących organizacji, kwalifikacji, etyki zawodowej, nadzoru i odpowiedzialności - które wiążą każdy podmiot, mający siedzibę na terytorium państwa, na którym ma być świadczona usługa, gdy podmiot świadczący usługę uciekłby poza zakres tych reguł poprzez posiadanie siedziby w innym państwie członkowskim.

ETS uznał też, że państwu członkowskiemu UE nie można odmówić prawa ograniczenia lub zabronienia korzystania ze swobody gwarantowanej przez art. 59 (obecnie art. 49) TWE przez osobę świadczącą usługi, której działalność jest całkowicie lub głównie skierowana na terytorium (tego) państwa, w celu uniknięcia zastosowania zawodowych reguł postępowania, które miałyby do niej zastosowanie, gdyby miała siedzibę w tym państwie. 

Przykładowo, zgodnie z duchem orzeczenia ETS w sprawie Van Binsbergen, państwa członkowskie UE winny tak kształtować koncesje przyznawanej nadawcy radiowo-telewizyjnemu w kraju siedziby, aby w kluczowych sprawach (np. ochrona interesów ekonomicznych lub ochrona małoletnich i godności ludzkiej) nadawca nie był zwolniony od przestrzegania przepisów, którym by podlegał, gdyby ustanowił siedzibę w kraju, do którego nadaje. 

Wyrok Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z dnia 3 grudnia 1974 r. w sprawie 33/74 - Van Binsbergen przeciwko Bestuur van de Bedrijfsverening  (Holandia); www.curia.europa.eu