Szczególne okoliczności chorób zawodowych i wypadków przy pracy

Projekt ustawy zapewnia osobie, która uległa wypadkowi w szczególnych okolicznościach uprawnienia do świadczeń z tytułu doznanej "szkody na osobie". Ochrona ta obejmować ma także członków rodzin tych osób, które zmarły wskutek takiego wypadku. Projekt ustawy wprowadza katalog osób, które projektodawca uznał za członków rodziny, podczas gdy obowiązujące rozporządzenie nie uszczegóławia tej kwestii.

Zakres przedmiotowy, czyli typy wypadków podlegających tej szczególnej regulacji nie uległ zmianie. Jednak w związku z tym, że zlikwidowane zostały kolegia do spraw wykroczeń, zakresem ustawy objęty jest już tylko ławnik wykonujący funkcje w sądzie a pominięty został członek kolegium do spraw wykroczeń.
Wyłączone zostały także wypadki przy wykonywaniu świadczeń osobistych na cele społeczne lub uczestniczeniu w akcjach społecznych, gdy przepisy szczególne przewidywały świadczenia w razie wypadku w takich okolicznościach,

W stosunku do zakresu świadczeń należnych w razie wypadku przy pracy, przewidziane w projekcie świadczenia nie ulegają zmianie. W niektórych sytuacjach jednak krąg potencjalnych świadczeniobiorców został zawężony.

Obecnie, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 16 września 1997 r. w sprawie świadczeń dla pracowników, którzy ulegli wypadkom w szczególnych okolicznościach, oraz świadczeń dla osób nie będących pracownikami ustanawia dla osób, które uległy wypadkowi rentę z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy albo jednorazowe odszkodowanie z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.
Projekt przewiduje, że osobie, która uległa wypadkowi w szczególnych okolicznościach przysługiwać będzie renta z tytułu niezdolności do pracy albo jednorazowe odszkodowanie z tytułu doznanego uszczerbku na zdrowiu, o ile została uznana za całkowicie niezdolną do pracy.

Jeżeli została uznana za częściowo niezdolną do pracy, to odszkodowanie nie przysługuje.

Projekt zapewnia też rentę rodzinną i jednorazowe odszkodowanie dla członków rodziny osoby, która zmarła wskutek wypadku.

Świadczenia przewidziane przez projekt rządowy przysługiwać mają z budżetu państwa, przyznaje i wypłaca je na mocy projektu Zakład Ubezpieczeń Społecznych, podczas gdy w obecnym stanie rzeczy świadczenia z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych przysługują od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i są finansowane z budżetu w ramach ogólnej dotacji do FUS.

Nie zostały przewidziane świadczenia pieniężne dla osób czasowo niezdolnych do pracy.

W sytuacji, gdy pracownik uległ wypadkowi w szczególnych okolicznościach określonych w ustawie, to z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej tym wypadkiem nabywa on prawo do wynagrodzenia, a następnie do zasiłku chorobowego na warunkach i w wysokości określonych w przepisach o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, podobnie jak w sytuacji gdyby do takiego zdarzenia doszło w typowo prywatnych okolicznościach.

Do wypłaty świadczeń określonych ustawą konieczny jest wniosek. Ma on pochodzić albo od osoby poszkodowanej, albo od uprawnionych członków rodziny osoby zmarłej wskutek wypadku w szczególnych okolicznościach lub ich pełnomocnika.

Projekt ustawy o zaopatrzeniu z tytułu wypadków lub chorób zawodowych powstałych w szczególnych okolicznościach nie jest objęty zakresem prawa Unii Europejskiej, co w praktyce ma takie znaczenie, że bez względu na termin wejścia do UE oraz na sam jego fakt, jeżeli proponowana regulacja zostanie wdrożona w nasz system prawny, to nie ulegnie ona zmianie.