Tylko podatnik może zapłacić swój podatek

"R." Spółka z o.o. w dniu 19 listopada 2004 r. zadeklarowała zobowiązanie w podatku od towarów i usług za październik 2004 r. w wysokości 63 089 zł. Kwotę w tej wysokości wpłaciła w dniu 30 grudnia 2004 r. "D." S.A. z siedzibą we W. W związku z tą wpłatą Naczelnik Urzędu Skarbowego skierował do "D." pytanie, czy działa jako posłaniec spółki, na które nie otrzymał odpowiedzi. W konsekwencji organ uznał, że wpłata zobowiązania przez osobę trzecią nie skutkuje wygaśnięciem zobowiązania podatkowego i wszczął wobec "R." postępowanie egzekucyjne na podstawie tytułu wykonawczego obejmującego zaległość podatkową w podatku od towarów i usług za październik 2004 r. Sprawa trafiła do Naczelnego Sądu Administracyjnego. NSA - po rozpoznaniu następującego zagadnienia prawnego przedstawionego przez skład orzekający Izby Finansowej Naczelnego Sądu Administracyjnego: "czy zapłata, o której mowa w art. 59 § 1 pkt 1 w zw. z art. 60 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja Podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926, ze zm.) w brzmieniu obowiązującym w 2004 r., dokonana przez inny podmiot w imieniu podatnika, powoduje wygaśnięcie zobowiązania podatkowego tego podatnika?" - podjął następującą uchwałę:

Porady prawne

Zapłata, o której mowa w art. 59 § 1 pkt 1 w zw. z art. 60 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926, ze zm.), w brzmieniu obowiązującym w 2004 r., dokonana przez inny podmiot w imieniu podatnika nie powoduje wygaśnięcia zobowiązania podatkowego tego podatnika.

W uzasadnieniu NSA zauważył, że zakres rozpoznania wyznaczony jest przez treść przepisów art. 59 § 1 pkt 1 oraz art. 60 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926 ze zm.) w brzmieniu obowiązującym w 2004 r. Art. 59 § 1 Ordynacji podatkowej wymienia wszystkie przyczyny wygaśnięcia zobowiązań podatkowych. W pierwszej kolejności jako podstawowy i najczęściej występujący sposób wygasania zobowiązań podatkowych ustawa wymienia - zapłatę.

Jak wskazał NSA, ustawodawca nie sprecyzował w powołanym przepisie podmiotu, który może dokonać zapłaty podatku. W orzecznictwie NSA pojawił się pogląd, zgodnie z którym zapłaty podatku może dokonać również osoba trzecia (wyrok NSA z 18 czerwca 2003 r., sygn. akt SA/Bd 1138/03, publ. POP 2005/6, str. 528; wyrok NSA z 10 grudnia 1997 r., sygn. akt III SA 948/1996). Tym razem NSA tego poglądu nie podzielił.

Wskazał, że zgodnie z art. 5 cytowanej Ordynacji podatkowej zobowiązaniem podatkowym jest wynikające z obowiązku podatkowego zobowiązanie podatnika do zapłacenia na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu albo gminy podatku w wysokości, w terminie oraz w miejscu określonych w przepisach prawa podatkowego. Obowiązkiem podatkowym jest wynikająca z ustaw podatkowych nieskonkretyzowana powinność przymusowego świadczenia pieniężnego w związku z zaistnieniem zdarzenia określonego w tych ustawach (art. 4 Ordynacji podatkowej). Z kolei podatkiem jest publicznoprawne, nieodpłatne, przymusowe oraz bezzwrotne świadczenie pieniężne na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu lub gminy, wynikające z ustawy podatkowej (art. 6 Ordynacji podatkowej).

Zdaniem NSA, z ww. pojęć jasno wynika, że obowiązek zapłaty podatku wynika ze zobowiązania podatkowego, a zobowiązanym do jego zapłacenia jest podatnik. Dlatego za słuszną uznał NSA tezę, iż tylko zapłata podatku przez podatnika prowadzi do realizacji zobowiązania podatkowego i tym samym do jego wygaśnięcia. Na poparcie tego poglądu przytoczył wypowiedzi doktryny, która w większości przyjmuje takie właśnie rozumienie przepisów.

NSA uznał, że względy praktyczne mogą co najwyżej wskazywać na potrzebę zmian przepisów w celu dostosowania ich do potrzeb praktyki. Stosunek cywilnoprawny zawiązany pomiędzy podatnikiem a osobą trzecią nie odnosi zaś żadnego znaczenia w stosunkach publicznoprawnych (podatkowych). Byłoby to możliwe tylko wówczas, gdyby wskazywał na to konkretny przepis ustawy. W Ordynacji podatkowej przepis taki nie występuje.

Z dalej wymienionych przez NSA argumentów warto przytoczyć także ten, iż zgodnie z art. 26 Ordynacji podatkowej to podatnik odpowiada całym swoim majątkiem za wynikające ze zobowiązań podatkowych podatki. Odwołując się do poglądu S. Babiarza  (S. Babiarz, B. Dauter, B. Gruszczyński, R. Hauser, A. Kabat, M. Niezgódka-Medek, Ordynacja podatkowa. Komentarz, Wydawnictwo Prawnicze, Lexis Nexis, Warszawa 2006, s. 183), NSA z art. 26 wyprowadził wniosek, iż zobowiązanie podatkowe powinno być zaspokojone z majątku podatnika, gdyż tylko z jego obowiązkiem podatkowym, rozumianym jako obowiązek osobisty, jest ono związane.

NSA wyjaśnił, że biorąc jednak pod uwagę zaprezentowaną powyżej analizę art. 59 § 1 pkt 1 Ordynacji podatkowej, należy stwierdzić, że wnioski z niej wynikające odnoszą się do wszelkich form zapłaty podatku (gotówkowej lub bezgotówkowej). Zastrzegł jednak, że powyższe rozważania nie dotyczą sytuacji, w której osoba wpłacająca podatek dokonuje tego ze środków powierzonych mu przez podatnika. Dokonuje wówczas czynności technicznej - wpłaca podatek za podatnika, działa jednak jedynie jako "posłaniec". Chodzi tu o osobę, która faktycznie wpłaca kwotę podatku ze środków otrzymanych od podatnika. NSA podał przykład pracownika podatnika, który w ramach powierzonych obowiązków udaje się do urzędu skarbowego i wpłaca w kasie środki od niego otrzymane, czy też krewnego podatnika, który wyręczając go dokonuje zapłaty z jego środków.

Uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 26 maja 2008 roku, sygn. akt I FPS 8/07


Zespół
e-prawnik.pl

Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne

Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?


Masz inne pytanie do prawnika?

 

Komentarze

    Nie dodano jeszcze żadnego komentarza. Bądź pierwszy!!

Potrzebujesz pomocy prawnej?

Zapytaj prawnika