Udaremnianie egzekucji może mieć miejsce również przed jej wszczęciem

Przepis art. 300 § 2 Kodeksu karnego stanowi, że odpowiedzialności karnej w nim opisanej podlega ten "kto, w celu udaremnienia wykonania orzeczenia sądu lub innego organu państwowego, udaremnia lub uszczupla zaspokojenie swojego wierzyciela przez to, że usuwa, ukrywa, zbywa, darowuje, niszczy, rzeczywiście lub pozornie obciąża albo uszkadza składniki swojego majątku zajęte lub zagrożone zajęciem". W jednej ze spraw kasacyjnych Sąd Najwyższy wyjaśnił, iż

Skoro komentowany przepis art. 300 § 2 k.k. dotyczy także mienia "zagrożonego zajęciem", to oczywistym jest, że dla bytu tego przestępstwa nie jest wymagane, aby w czasie przestępnego działania istniało już orzeczenie, którego wykonanie sprawca chce udaremnić. Tak więc działanie w celu udaremnienia egzekucji może mieć miejsce przed jej wszczęciem, albowiem wystarczy, że mienie jest zagrożone zajęciem, a więc już wtedy, gdy wierzyciel złożył pozew lub niedwuznacznie wyraził zamiar wytoczenia powództwa.

Przestępstwa z art. 300 § 2 k.k. można się więc dopuścić również wtedy, gdy egzekucja dopiero grozi, a więc w okresie, kiedy wierzyciel w sposób niedwuznaczny daje do zrozumienia, że postanowił dochodzić swojej pretensji majątkowej w drodze sądowej. Nie musi więc w tym przypadku formalnie istnieć orzeczenie organu państwowego, a składniki majątku są zagrożone zajęciem, jeżeli istnieje obiektywne, rzeczywiste i bezpośrednie niebezpieczeństwo zajęcia, a więc takie niebezpieczeństwo, z którym należy się liczyć.

W tej akurat sprawie oskarżeni zbyli nieruchomość w trakcie procesu cywilnego o odszkodowanie przeciwko nim. Sąd cywilny wydał postanowienie o zabezpieczeniu roszczenia powodów poprzez ustanowienie hipoteki przymusowej na nieruchomości. Oskarżeni (jako pozwani) nie wiedzieli o tym postanowieniu w chwili zbywania nieruchomości. Sąd Okręgowy, jako sąd odwoławczy, uniewinnił ich od popełnienia przestępstwa z art. 300 § 2 k.k. właśnie ze względu na brak wiedzy o ww. postanowieniu. Sąd Najwyższy, przy rozpoznaniu kasacji, zajął jednak inne stanowisko. Uznał, że oskarżeni występujący w charakterze strony pozwanej mieli pełną wiedzę co do tego, że powód podjął działania zmierzające do zajęcia ich nieruchomości, w celu zapobieżenia sprzedaży i zabezpieczenia tym samym swego roszczenia dochodzonego przed sądem (odpis wniosku o zabezpieczenie został doręczony pozwanym przez sąd cywilny). Dokonując więc sprzedaży swojej nieruchomości, z pełną świadomością wyzbyli się mienia zagrożonego zajęciem. Nie ulega więc wątpliwości, że celem działania oskarżonych było udaremnienie wykonania spodziewanego orzeczenia sądu cywilnego o zabezpieczeniu, a także przyszłego wyroku w sprawie cywilnej. Dlatego warunki odpowiedzialności za przestępstwo z art. 300 § 2 k.k. zostały spełnione.

Zespół
e-prawnik.pl