Jakie zmiany dotyczą osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego?
Z dniem ogłoszenia, 29 stycznia 2009 r. weszła w życie ustawa z dnia 19 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego.
Nowelizacja ta znosi ograniczenie czasowe dochodzenia roszczeń odszkodowawczych z tytułu internowania w stanie wojennym.
Jakich przepisów dotyczy nowelizacja?
Ustawa, która dawała możliwość występowania o zadośćuczynienie za krzywdy, jakich doznali opozycjoniści z całego okresu PRL (1944-1989), w związku z czynami na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego, oporem przeciwko kolektywizacji i obowiązkowym dostawom, została uchwalona 23 lutego 1991 r. Według danych Ministerstwa Sprawiedliwości, w latach 1991-2008 sądy przyznały odszkodowania 68 615 osobom w łącznej kwocie ponad 1100 mln zł. Przeciętne zadośćuczynienie wyniosło 16 tys. 182 zł.
Nowelizacja ustawy z 19 września 2007 r. umożliwiła uzyskanie odszkodowania także osobom internowanym na podstawie dekretu z 12 grudnia 1981 r. o stanie wojennym. Na zgłoszenie miały jednak tylko rok - do 18 listopada 2008 r. Wielu z nich nie dowiedziała się o tym terminie (przede wszystkim byli internowani, którzy mieszkają za granicą bądź znajdują się w trudnej sytuacji i nie śledzą zmian w prawie).
Aktualna nowelizacja naprawia więc ten błąd.
Jakie odszkodowanie można uzyskać?
Osobie, wobec której stwierdzono nieważność orzeczenia albo wydano decyzję o internowaniu w związku z wprowadzeniem w dniu 13 grudnia 1981 r. w Polsce stanu wojennego, przysługuje od Skarbu Państwa odszkodowanie za poniesioną szkodę i zadośćuczynienie za doznaną krzywdę wynikłe z wykonania orzeczenia albo decyzji. W razie śmierci tej osoby uprawnienie to przechodzi na małżonka, dzieci i rodziców. Ustawa dotyczy orzeczeń sądów i orzeczeń kolegiów do spraw wykroczeń. O tym, czy danej osobie represjonowanej przysługuje odszkodowanie, czy nie, i o jego wysokości decyduje sąd. Mogą o nie ubiegać się też osoby, które nie zostały skazane, a znalazły się w więzieniu, oraz małżonkowie, dzieci i rodzice poszkodowanych.
Zgodnie z ustawą, maksymalne odszkodowanie, jakie może przyznać sąd za represjonowanie i jego skutki, wynosi 25 tys. zł. Wysokość odszkodowania nie jest ograniczona w przypadku osób, które w związku z działalnością niepodległościową poniosły śmierć.
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 19 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (Dz.U. 2009 r., Nr 14, poz. 74)