Wsparcie zatrudnienia osób niepełnosprawnych

10.1.2009

Jakie nowe przepisy dotyczą wsparcia zatrudnienia osób niepełnosprawnych?

Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych weszła w życie z początkiem 2009 r.

Nowelizacja ma służyć dostosowaniu polskiego prawa do wymogów unijnych. Ponadto chodzi o doprecyzowanie niektórych rozwiązań w systemie finansowania działalności warsztatów terapii zajęciowej oraz zakładów aktywności zawodowej.

Dofinansowania do wynagrodzeń niepełnosprawnych pracowników

Nowelizacja przewiduje dofinansowania do wynagrodzeń także dla tych osób, którym przysługuje prawo do emerytury. Podniesiono też miesięczne dofinansowanie do wynagrodzenia pracownika niepełnosprawnego. Ustawa zrównuje przy tym wysokość pomocy dla pracodawców z otwartego rynku pracy (np. wszystkich prywatnych firm) i dla zakładów pracy chronionej. Ma ona zależeć tylko od stopnia i rodzaju niepełnosprawności. Zgodnie z nowymi przepisami, pracodawcy przysługuje ze środków Funduszu miesięczne dofinansowanie do wynagrodzenia pracownika niepełnosprawnego, o ile pracownik ten został ujęty w ewidencji zatrudnionych osób niepełnosprawnych, o której mowa w art. 26b ust. 1, prowadzonej przez Fundusz. Miesięczne dofinansowanie do wynagrodzenia pracownika niepełnosprawnego przysługuje w kwocie:

160 % najniższego wynagrodzenia - w przypadku osób niepełnosprawnych zaliczonych do znacznego stopnia niepełnosprawności;
140 % najniższego wynagrodzenia - w przypadku osób niepełnosprawnych zaliczonych do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności;
60 % najniższego wynagrodzenia - w przypadku osób niepełnosprawnych zaliczonych do lekkiego stopnia niepełnosprawności.

Powyższe kwoty zwiększa się o 40 % najniższego wynagrodzenia w przypadku osób niepełnosprawnych, u których stwierdzono chorobę psychiczną, upośledzenie umysłowe lub epilepsję oraz niewidomych.

Owe kwoty dofinansowania będą obowiązywać w pełni w 2010 r. Natomiast w 2009 r. pracodawcy zatrudniający w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy mniej niż 25 pracowników oraz pracodawcy zatrudniający co najmniej 25 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy i osiągającemu wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych w wysokości co najmniej 6 % przysługuje miesięczne dofinansowanie w wysokości:

70 % kwot, o których mowa w powyższych punktach,
90 % kwot, o których mowa w powyższych punktach lub zwiększone ze względu na ww. schorzenia specjalne.

Pracodawcy prowadzącemu zakład pracy chronionej przysługuje zaś już w 2009 r. 100 % powyższych kwot dofinansowania.

Kwota miesięcznego dofinansowania nie może przekroczyć kwoty 90 % faktycznie poniesionych miesięcznych kosztów płacy, a w przypadku pracodawcy wykonującego działalność gospodarczą, w rozumieniu przepisów o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej, 75 % tych kosztów.

Dofinansowanie do wynagrodzenia przysługuje jedynie jednemu pracodawcy spośród zatrudniających daną osobę niepełnosprawną. Jednak w przypadku gdy osoba niepełnosprawna jest zatrudniona u więcej niż jednego pracodawcy w wymiarze czasu pracy nieprzekraczającym ogółem pełnego wymiaru czasu pracy, miesięczne dofinansowanie przyznaje się na tę osobę pracodawcom, u których jest ona zatrudniona, w wysokości proporcjonalnej do wymiaru czasu pracy tej osoby.

W przypadku dofinansowań do wynagrodzeń oraz refundacji składek na ubezpieczenie społeczne wydłużono z 7 do 14 dni termin przekazania przez PFRON środków pomocowych. Nowelizacja przewiduje również naliczanie odsetek (w wysokości jak dla zaległości podatkowych) w razie nieterminowego przekazania przez PFRON kwoty dofinansowania.

Zgodnie z nowymi przepisami miesięczne dofinansowanie do wynagrodzenia niepełnosprawnego pracownika nie stanowi pomocy na rekompensatę podwyższonych kosztów zatrudniania osób z niepełnosprawnością. Pracodawcy prowadzący działalność gospodarczą nie muszą więc przedstawiać informacji o poniesionych podwyższonych kosztach zatrudniania osób z niepełnosprawnością.

Nowelizacja zniosła pomoc (określoną w dawnym art. 26f ustawy), polegającą na tym, iż pracodawca, zatrudniając osobę z niepełnosprawnością przez 12 miesięcy, mógł starać się o zwrot 60 % kosztów płacy.

Refundacje składek na ubezpieczenie społeczne

PFRON ma refundować osobie niepełnosprawnej prowadzącej działalność gospodarczą obowiązkowe składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe do wysokości odpowiadającej wysokości składki, której podstawą wymiaru jest kwota stanowiąca 60 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale, pod warunkiem terminowego opłacania tych składek. Od 1 stycznia 2009 r. refundacja składek dotyczy jedynie osób prowadzących działalność gospodarczą oraz rolników z niepełnosprawnością lub zobowiązanych do opłacania składek za niepełnosprawnych domowników. Z takiej pomocy nie mogą już natomiast korzystać pracodawcy zatrudniający osoby niepełnosprawne.

Jakie dodatkowe koszty zatrudniania osób niepełnosprawnych mogą być refundowane?

Pracodawca, który przez okres co najmniej 36 miesięcy zatrudni osoby niepełnosprawne, może otrzymać, na wniosek, ze środków PFRON zwrot kosztów:

adaptacji pomieszczeń zakładu pracy do potrzeb osób niepełnosprawnych, w szczególności poniesionych w związku z przystosowaniem tworzonych lub istniejących stanowisk pracy dla tych osób, stosownie do potrzeb wynikających z ich niepełnosprawności;
adaptacji lub nabycia urządzeń ułatwiających osobie niepełnosprawnej wykonywanie pracy lub funkcjonowanie w zakładzie pracy;
zakupu i autoryzacji oprogramowania na użytek pracowników niepełnosprawnych oraz urządzeń technologii wspomagających lub przystosowanych do potrzeb wynikających z ich niepełnosprawności;
rozpoznania przez służby medycyny pracy potrzeb, o których mowa w powyższych punktach.

Zwrot kosztów dotyczy wyłącznie dodatkowych kosztów pracodawcy wynikających z zatrudnienia osób niepełnosprawnych. Zwrot kosztów dotyczy tylko osób niepełnosprawnych: bezrobotnych lub poszukujących pracy i niepozostających w zatrudnieniu, skierowanych do pracy przez powiatowy urząd pracy bądź pozostających w zatrudnieniu u pracodawcy występującego o zwrot kosztów, jeżeli niepełnosprawność tych osób powstała w okresie zatrudnienia u tego pracodawcy, z wyjątkiem przypadków, gdy przyczyną powstania niepełnosprawności było zawinione przez pracodawcę lub przez pracownika naruszenie przepisów, w tym przepisów prawa pracy.

Zwrot kosztów nie może przekraczać 20-krotnego przeciętnego wynagrodzenia za każde przystosowane stanowisko pracy osoby niepełnosprawnej.

Pracodawca prowadzący zakład pracy chronionej może, na wniosek, otrzymać ze środków Funduszu:

dofinansowanie w wysokości do 50 % oprocentowania zaciągniętych kredytów bankowych pod warunkiem wykorzystania tych kredytów na cele związane z rehabilitacją zawodową i społeczną osób niepełnosprawnych;
zwrot kosztów: budowy lub rozbudowy obiektów i pomieszczeń zakładu, transportowych oraz administracyjnych. Zwrot tych kosztów dotyczy wyłącznie dodatkowych kosztów pracodawcy wynikających z zatrudnienia osób niepełnosprawnych i może być przyznany pracodawcy prowadzącemu zakład pracy chronionej, u którego wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych wynosi co najmniej 50 %.

Szkolenia dla niepełnosprawnych pracowników

Nowelizacja zmniejszyła z 90 do 80 % limit dofinansowania wydatków na szkolenia niepełnosprawnych pracowników. Na wniosek pracodawcy poniesione przez niego koszty szkolenia zatrudnionych osób niepełnosprawnych mogą być zrefundowane ze środków PFRON do wysokości 80 % tych kosztów, nie więcej jednak niż do wysokości 2-krotnego przeciętnego wynagrodzenia na jedną osobę.

Doprecyzowanie systemu finansowania warsztatów terapii zajęciowej i zakładów aktywności zawodowej

W ustawie dookreślono zakres obowiązków związanych z finansowaniem warsztatów terapii zajęciowej. Nowe przepisy zobowiązują samorząd powiatowy do finansowania co najmniej 10% kosztów tej działalności. Nowelizacja utrzymuje przy tym maksymalne finansowanie kosztów funkcjonowania w wysokości 90 % przez PFRON. Przewiduje bowiem stałe współfinansowanie warsztatów terapii zajęciowej ze środków PFRON i ze środków własnych samorządów powiatowych w proporcji odpowiednio do 90% i co najmniej 10% całości kosztów w 2009 r. i w latach następnych.

Podobne zasady dotyczą finansowania kosztów działania zakładów aktywności zawodowej. Nowelizacja unormowała ponadto postępowanie w razie likwidacji, upadłości, wykreślenia z ewidencji działalności gospodarczej bądź utraty statusu zakładu aktywności zawodowej. W takich przypadkach środki zgromadzone na koncie zakładu mają być przekazywane Państwowemu Funduszowi Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Wyjątek od tej zasady dotyczy sytuacji, kiedy likwidacja nastąpi w związku z przejęciem lub w wyniku połączenia z innym zakładem aktywności zawodowej.

1 stycznia 2009 r. weszły także w życie wprowadzone rozporządzeniem Rady Ministrów zmieniającym rozporządzenie w sprawie algorytmu przekazywania środków PFRON samorządom wojewódzkim i powiatowym. Obecnie przepisy wykonawcze określają wysokość środków przekazywanych przez PFRON na działalność warsztatu terapii zajęciowej. Według nowych przepisów PFRON jest zobowiązany do przekazywania 14.796 zł na dofinansowanie kosztów pobytu uczestnika warsztatu terapii zajęciowej i 18.500 zł na dofinansowanie rocznych kosztów zatrudnienia pracownika niepełnosprawnego w zakładzie aktywności zawodowej.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. 2008 r., Nr 237, poz. 1652);
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 12 listopada 2008 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie algorytmu przekazywania środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych samorządom wojewódzkim i powiatowym (Dz. U. 2008 r., Nr 207, poz. 1297)

A.J.
Zespół e-prawnik.pl