Zakaz prowadzenia pojazdów orzeczony kilkakrotnie wykonuje się równocześnie

Paweł L. został kilkakrotnie skazany przez Sąd Rejonowy w S. na kary pozbawienia wolności, obok których orzeczono środki karne zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych. W dniu 15.05.2006 r. wykonujące orzeczone zakazy Starostwo Powiatowe w S. zwróciło się do Sądu Rejonowego o wyjaśnienie wątpliwości dotyczących obliczenia okresów odbycia orzeczonych zakazów, a więc czy środki te winny być odbywane od chwili uprawomocnienia się każdego z nich, czy też kolejno - po zakończeniu odbywania jednego zakazu należy wprowadzać do wykonania kolejny zakaz. Sąd Rejonowy wskazał, że należy je wykonywać kumulatywnie, czyli wprowadzać do wykonania kolejny środek po zakończeniu okresu odbywania uprzednio wykonanego środka karnego. Sąd Okręgowy, do którego odwołał się skazany, powziął wątpliwości i przedstawił Sądowi Najwyższemu następujące zagadnienie prawne: "Czy jednorodzajowe środki karne - w szczególności środki karne w postaci zakazu prowadzenia pojazdów (art. 39 pkt 3 k.k.) - orzeczone w odniesieniu do kilku nie pozostających w zbiegu realnym przestępstw i stąd nie podlegające łączeniu według reguł z art. 90§2 k.k. wykonywane są kumulatywnie (suma okresów stosowania środków), czy też według reguł określonych w treści art. 43§2 k.k.?". Sąd Najwyższy - Izba Karna po rozpoznaniu zagadnienia w dniu 20 grudnia 2007 r. udzielenia odpowiedzi odmówił, ale w uzasadnieniu postanowienia wskazał m.in., iż

W sytuacji, gdy zachodzi konieczność wykonania kilku środków karnych nie podlegających łączeniu według reguł z art. 90 § 2 k.k., środki te podlegają odrębnemu wykonaniu, które następuje - zgodnie z dyspozycją art. 43 § 2 k.k. - każdorazowo od uprawomocnienia się orzeczeń, którymi je orzeczono (z wyłączeniem okresu odbywania przez skazanego kary pozbawienia wolności chociażby orzeczonej za inne przestępstwo), nawet jeżeli dotyczą zakazów oraz obowiązków tego samego rodzaju.

Odnosząc się do okoliczności sprawy SN stwierdził, że rozwiązania postawionej kwestii należy poszukiwać w procesie wykładni art. 43 § 2 k.k. i art. 90 § 2 k.k., a nadto art. 80 § 1 i 2 k.k.w. Stosownie do art. 90 § 2 k.

k. w razie orzeczenia za zbiegające się przestępstwa pozbawienia praw publicznych, zakazów lub obowiązków tego samego rodzaju, sąd stosuje odpowiednio przepisy o karze łącznej. Wykonanie kumulatywne dotyczy tych środków karnych, które wymienione zostały w art. 39 pkt 4 - 8 k.k. Nie mają one charakteru czasowego i łączenie ich zaprzeczałoby samej ich istocie (jak zauważył SN, nie jest możliwe łączenie obowiązków naprawienia szkody, czy też przepadku lub podania wyroku do publicznej wiadomości. 

Łączeniu zaś mogą podlegać te środki karne, które:

  • polegają na utrzymywaniu wobec skazanego pewnej dolegliwości przez określony w wyroku czas,

  • są tego samego rodzaju,

  • orzeczone zostały za czyny zabronione popełnione zanim zapadł pierwszy wyrok, chociażby nieprawomocny, co do któregokolwiek z tych czynów (zbieg realny)

Ponieważ art. 90 § 2 k.k. odsyła do odpowiedniego stosowania przepisów o karze łącznej, oznacza to - pisze SN -że przede wszystkim musi zaistnieć przesłanka z art. 85 k.k., która jest warunkiem sine qua non stosowania tej instytucji prawa karnego materialnego - sprawca musi popełnić dwa lub więcej czynów zabronionych zanim zapadł pierwszy wyrok co do któregokolwiek z tych czynów.

Powyższe rozważania doprowadziły SN do konkluzji, że w sytuacji wymierzenia tej samej osobie, więcej niż jednego środka karnego, możliwe jest na etapie ich wykonywania, zaistnienie pięciu niezależnych od siebie wariantów:

  1. wykonaniu podlegają środki karne wymienione w art. 39 pkt 1 - 3 k.k., które są tego samego rodzaju, a czyny zabronione, za które je wymierzono pozostają ze sobą w zbiegu realnym,

  2. wykonaniu podlegają środki karne wymienione w art. 39 pkt 1 - 3 k.k., które są tego samego rodzaju, lecz czyny zabronione, za które je wymierzono nie pozostają ze sobą w zbiegu realnym,

  3. wykonaniu podlegają środki karne wymienione w art. 39 pkt 1 - 3 k.k., które nie są tego samego rodzaju,

  4. wykonaniu podlega jeden ze środków z art. 39 pkt 1 - 3 k.k. oraz dowolna liczba środków karnych wymienionych w art. 39 pkt 4 - 8 k.k.,

  5. wykonaniu podlegają środki karne wymienione w art. 39 pkt 4 - 8 k.k.

Wątpliwości Sądu Okręgowego dotyczyły punktu drugiego. Jedynym przepisem regulującym wykonanie takich środków - wskazuje SN - jest art. 43 § 2 k.k., stwierdzający, że środki te są wykonywane od uprawomocnienia się orzeczenia, z zawieszeniem ich biegu w czasie odbywania przez skazanego kary pozbawienia wolności (chociażby orzeczonej za inne przestępstwo). Tak więc omawiane środki karne wykonywane są od uprawomocnienia się orzeczenia albo od zakończenia odbywania kary pozbawienia wolności do upływu czasu, na który zostały orzeczone lub od uprawomocnienia się orzeczenia do chwili rozpoczęcia odbywania kary pozbawienia wolności, a następnie, jeżeli to konieczne, w dalszym ciągu po jej odbyciu. W efekcie środki te mogą być wykonywane równocześnie.

Przedstawionej wykładni zdaniem SN nie sprzeciwia się brzmienie art. 80 § 2 k.k.w., w którym wskazano, że sędzia penitencjarny może zarządzić wykonanie kar i środków w innej kolejności niż określona w §1 tego przepisu. Przede wszystkim art. 80 § 1 k.k.w. zawiera wyłącznie regulację odnoszącą się do kolejności wykonywania kar pozbawienia wolności. Ponadto jednak, zauważa SN, całkowitym nieporozumieniem byłoby oddawanie jakichkolwiek kompetencji z zakresu wykonawstwa środków karnych sędziemu penitencjarnemu w miejsce sądu pierwszej instancji.

SN przyznał, że sytuacja, w której wykonywanych jest jednocześnie kilka jednorodzajowych środków karnych powoduje, że niektóre z nich mogą stać się iluzoryczne. Odwołał się także do poglądów R. Stefańskiego, który skrytykował takie rozwiązanie jeszcze na gruncie poprzedniego kodeksu (Ryszard A. Stefański: Zawieszenie biegu kar dodatkowych pozbawienia praw lub zakazu - WPP 1988, Nr 2, str. 141 - 150). Jak jednak zauważył, można jedynie postulować zmianę tego stanu prawnego przez ustawodawcę.

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 grudnia 2007 r., sygn. akt I KZP 34/07


Zespół
e-prawnik.pl

Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne

Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?


Masz inne pytanie do prawnika?

 

Komentarze

  • Janusz 2018-09-16 22:41:59

    równiczesnie czyli jak,prosze wytłumacz na patyczkach ,czyli najprosciej jak sie da-pozdrawiam i dziekuje

  • Janusz 2016-09-16 22:33:58

    witam,pytanie jest nastepujace : zatrzymano mi prawo jazdy do wrzesnia 2016 jednak odbylem kare 10miesiecy w systemie elektronicznym pozbawienia wolnosci za jazde bez uprawnien po trzezwemu,poprzednio bylem rowniez skazany za jazde po spozyciu na kare bezwzglednego pozbawienia wolnosci na lat 3,odbylem kare w wymiarze 1,5 roku pozb wolnosci-puszczono mnie za dobre zachowanie.Poszedłem wiec do swojego urzedu po papier ze moge zrobic kurs - i tu psikus nie zrozumialy ,pani powiedziała ze prawko moge zrobic 2020ruku szok ale pytanie moje jest takie :czy jak sie zwroce do naleznego mi sadu o naliczenie kar (czy dobrze rozumiem) to sad nie powinien mi naliczyc 1,5roku mniej? czyli do polowy 2018?


Potrzebujesz pomocy prawnej?

Zapytaj prawnika