Sejm uchwaliÅ‚ ustawÄ™, która ma ograniczyć zatory pÅ‚atnicze. Nowelizacja przewiduje: skrócenie terminów zapÅ‚aty, uprawnienie prezesa UrzÄ™du Ochrony Konkurencji i Konsumentów do Å›cigania dużych przedsiÄ™biorstw generujÄ…cych najwiÄ™ksze zatory, obowiÄ…zek dla najwiÄ™kszych firm raportowania do MPiT swoich praktyk pÅ‚atniczych oraz ulgÄ™ na zÅ‚e dÅ‚ugi w PIT i CIT.
Ograniczenie zatorów pÅ‚atniczych
Ograniczenie zatorów pÅ‚atniczych, czyli opóźnieÅ„ w pÅ‚aceniu kontrahentom – to gÅ‚ówny cel ustawy przeciwdziaÅ‚ajÄ…cej zatorom, którÄ… już uchwaliÅ‚ Sejm. Zatory powodujÄ…, że firmy majÄ… kÅ‚opoty z pÅ‚ynnoÅ›ciÄ… finansowÄ…. UtrudniajÄ… też ich rozwój. GÅ‚ówne rozwiÄ…zania ustawy przygotowanej przez MPiT to: skrócenie terminów zapÅ‚aty; uprawnienie prezesa UOKiK do Å›cigania przedsiÄ™biorstw generujÄ…cych najwiÄ™ksze zatory; zobowiÄ…zanie najwiÄ™kszych firm do raportowania do MPiT swoich praktyk pÅ‚atniczych; ulga na zÅ‚e dÅ‚ugi w PIT i CIT (na wzór tej w VAT).
Ustawa o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia zatorów pÅ‚atniczych ma wejść w życie 1 stycznia 2020 roku.
– "Bardzo siÄ™ cieszÄ™, że Sejm uchwaliÅ‚ ustawÄ™ ograniczajÄ…cÄ… zatory. To nasza recepta na zjawisko, które wpÄ™dza przedsiÄ™biorców w kÅ‚opoty. Zatory wywoÅ‚ujÄ… efekt domina – firma, która nie otrzymuje pieniÄ™dzy w terminie, sama nie ma za co pÅ‚acić swoim kontrahentom, brakuje jej pieniÄ™dzy na spÅ‚atÄ™ kredytów czy opÅ‚aty. CzÄ™sto odbywa siÄ™ to kosztem pracowników, którzy albo nie otrzymujÄ… pensji, albo dostajÄ… je po terminie. W skrajnych przypadkach zatory doprowadzajÄ… nawet do upadku przedsiÄ™biorstw. Wystarczy przypomnieć losy podwykonawców na budowach dróg. Co wiÄ™cej, opóźnione pÅ‚atnoÅ›ci uderzajÄ… w rozwój firm, którym brakuje pieniÄ™dzy na inwestycje. To z kolei godzi we wzrost gospodarczy. Trudno dÅ‚użej spokojnie przyglÄ…dać siÄ™ temu patologicznemu zjawisku. Dlatego przygotowaliÅ›my nowe przepisy" – stwierdziÅ‚a minister Jadwiga Emilewicz.
Marek Niedużak, wiceszef MPiT odpowiedzialny za prace nad projektem, wskazaÅ‚: – "Ustawa ta powstaÅ‚a zgodnie z naszÄ… filozofiÄ…, która polega na tym, że najpierw sÅ‚uchamy przedsiÄ™biorców, a dopiero potem tworzymy przepisy. PoprzedziÅ‚a jÄ… Zielona KsiÄ™ga i jej konsultacje. Analiza sytuacji pokazaÅ‚a, że uzasadnione jest uchwalenie ustawy, która ograniczy zatory. Uregulowania wymagajÄ… przede wszystkim takie sytuacje, w których duże firmy o stabilnej sytuacji finansowej, wykorzystujÄ… swojÄ… pozycjÄ™ - narzucajÄ… sÅ‚abszym kontrahentom wydÅ‚użone terminy zapÅ‚aty lub nie pÅ‚acÄ… im w umówionym terminie. TworzÄ…c nowe prawo, wzorowaliÅ›my siÄ™ na Wielkiej Brytanii, Francji, Irlandii czy Holandii. Po wejÅ›ciu przepisów w życie bÄ™dziemy monitorować to, jak siÄ™ sprawdzajÄ…, bo firmy stosujÄ…ce niechlubne praktyki zazwyczaj chcÄ… omijać nowe regulacje. BÄ™dziemy na to reagować".
Jak jest?
WedÅ‚ug szacunków od 80 do 90 proc. przedsiÄ™biorstw w Polsce nie otrzymuje zapÅ‚aty w ustalonym terminie. Dodatkowo, w praktyce mamy do czynienia z narzucaniem nawet 180-dniowych terminów pÅ‚atnoÅ›ci.
Jak podaÅ‚ w marcu BIG InfoMonitor, w pierwszym kwartale tego roku odsetek przedsiÄ™biorstw, którym kontrahenci w ostatnich szeÅ›ciu miesiÄ…cach opóźnili pÅ‚atnoÅ›ci o ponad 60 dni, wyniósÅ‚ 49 procent. W analogicznym okresie 2018 r. byÅ‚o to 53 proc., a w ostatnim kwartale ub.r. 54 proc. Najgorzej pod tym wzglÄ™dem jest w budownictwie i transporcie, w tych branżach ponad 60 proc. firm dotknęły takie problemy. Na drugim biegunie jest przemysÅ‚ – tu kÅ‚opotów z nieterminowoÅ›ciÄ… kontrahentów doÅ›wiadcza 43 proc. przedsiÄ™biorstw.
Z Europejskiego Raportu PÅ‚atnoÅ›ci za 2017 r. wynika, że blisko poÅ‚owa polskich firm jest zmuszana do akceptowania dÅ‚ugich terminów pÅ‚atnoÅ›ci. WedÅ‚ug przedsiÄ™biorców co czwarty kontrahent zalega z zapÅ‚atÄ…, bo jest to dla niego forma taniego kredytowania swojej dziaÅ‚alnoÅ›ci – unika w ten sposób brania droższych kredytów bankowych. GÅ‚ównie duże firmy kredytujÄ… siÄ™ kosztem mikro-, maÅ‚ych i Å›rednich przedsiÄ™biorstw. Niekorzystnie odbija siÄ™ to na dziaÅ‚alnoÅ›ci najmniejszych firm (np. powoduje trudnoÅ›ci z wprowadzeniem na rynek nowych produktów, prowadzi do ograniczenia obrotów, a w konsekwencji zysków). AkceptujÄ… one jednak takÄ… sytuacjÄ™, bo zależy im na utrzymaniu dobrych relacji z kontrahentami, którzy majÄ… mocnÄ… pozycjÄ™ w swoich branżach. JednoczeÅ›nie przedsiÄ™biorcom, którzy nie otrzymujÄ… zapÅ‚aty za swoje towary i usÅ‚ugi, czÄ™sto brakuje pieniÄ™dzy na regulowanie swoich zobowiÄ…zaÅ„ wobec innych uczestników rynku.
Kluczowe rozwiÄ…zania
30 dni na zapÅ‚atÄ™ dla podmiotów publicznych
Skrócenie – do maksymalnie 30 dni od dnia dorÄ™czenia faktury – terminów zapÅ‚aty w transakcjach handlowych, w których dÅ‚użnikiem jest podmiot publiczny (z wyłączeniem podmiotów leczniczych).
60 dni na zapłatę dla firm większych w relacji z mniejszymi
Skrócenie – do maksymalnie 60 dni – terminu zapÅ‚aty w transakcjach, w których wierzycielem jest mikro-, maÅ‚e lub Å›rednie przedsiÄ™biorstwo, a dÅ‚użnikiem duża firma (tzw. transakcja asymetryczna).
To dłużnik udowodni, że termin zapłaty nie jest rażąco nieuczciwy
W przypadku ustalenia miÄ™dzy podmiotami równorzÄ™dnymi (np. dwiema Å›rednimi firmami) terminu zapÅ‚aty dÅ‚uższego niż 60 dni – w razie sporu miÄ™dzy nimi to dÅ‚użnik, a nie wierzyciel bÄ™dzie musiaÅ‚ udowodnić, że ustalony termin zapÅ‚aty nie byÅ‚ rażąco nieuczciwy wobec wierzyciela.
Będzie można odstąpić od umowy, gdy termin zapłaty przekracza 120 dni
Możliwość odstÄ…pienia przez wierzyciela od umowy lub jej wypowiedzenia, gdy ustalony w niej termin zapÅ‚aty zostaÅ‚ nadmiernie wydÅ‚użony – przekracza 120 dni, liczonych od daty dorÄ™czenia dÅ‚użnikowi faktury lub rachunku, potwierdzajÄ…cych dostarczenie towaru lub wykonanie usÅ‚ugi, a ustalenie tego terminu byÅ‚o rażąco nieuczciwe wobec wierzyciela (w tej sytuacji wierzyciel bÄ™dzie mógÅ‚ odstÄ…pić od caÅ‚oÅ›ci umowy lub od jej niewykonalnej części).
Największe firmy będą raportować MPiT swoje praktyki płatnicze
Coroczne przekazywanie przez najwiÄ™kszych podatników podatku dochodowego od osób prawnych (grupy kapitaÅ‚owe i firmy, których dochód przekracza rocznie 50 mln euro), ministrowi ds. gospodarki (MPiT) sprawozdaÅ„ o stosowanych przez siebie terminach zapÅ‚aty. Sprawozdania te bÄ™dÄ… publicznie dostÄ™pne, czyli bÄ™dzie można siÄ™ z nich dowiedzieć, jak duzi partnerzy realizujÄ… swoje zobowiÄ…zania oraz ocenić ryzyko wchodzenia z nimi w relacje biznesowe. Pierwsze raporty dotyczÄ…ce praktyk pÅ‚atniczych majÄ… być opublikowane w 2021 r. (zostanÄ… w nich podane informacje za 2020 r.).
UOKiK bÄ™dzie mógÅ‚ karać firmy, które najbardziej ociÄ…gajÄ… siÄ™ z pÅ‚aceniem kontrahentom
Na firmy, które najbardziej opóźniajÄ… regulowanie swoich zobowiÄ…zaÅ„, prezes UrzÄ™du Ochrony Konkurencji i Konsumentów bÄ™dzie nakÅ‚adaÅ‚ kary pieniężne. Najpierw prezes UOKiK – z urzÄ™du lub na wniosek – oceni, czy doszÅ‚o do nadmiernego opóźnienia, a jeÅ›li tak, to przy wymierzaniu kary bÄ™dzie uwzglÄ™dniaÅ‚ wartość niezapÅ‚aconych faktur i dÅ‚ugość opóźnieÅ„ w pÅ‚atnoÅ›ciach. Nie bÄ™dzie jednak karany dÅ‚użnik, który nie pÅ‚aci, ponieważ jemu również nie pÅ‚acÄ….
Firmy, które nie dostajÄ… zapÅ‚aty na czas, zyskajÄ… prawo do ulgi na zÅ‚e dÅ‚ugi w PIT i CIT
Wprowadzenie przepisów majÄ…cych na celu rozpoznawania skutków w podatkach PIT i CIT tzw. zÅ‚ych dÅ‚ugów (w tym tzw. ulgÄ™ na zÅ‚e dÅ‚ugi), na wzór mechanizmu funkcjonujÄ…cego w podatku VAT. Oznacza to, że wierzyciel, który nie otrzyma zapÅ‚aty w ciÄ…gu 90 dni od upÅ‚ywu terminu okreÅ›lonego w umowie lub na fakturze, bÄ™dzie mógÅ‚ pomniejszyć podstawÄ™ opodatkowania o kwotÄ™ wierzytelnoÅ›ci (z kolei dÅ‚użnik bÄ™dzie miaÅ‚ obowiÄ…zek podniesienia podstawy opodatkowania o kwotÄ™, której nie zapÅ‚aciÅ‚).
Odsetki za opóźnienia w transakcjach handlowych wzrosnÄ… z obecnych 9,5 do 11,5 proc.
Podniesienie wysokoÅ›ci odsetek ustawowych za opóźnienia w transakcjach handlowych o dwa punkty procentowe, tj. do 11,5 proc., tak aby kredytowanie siÄ™ kosztem firm byÅ‚o droższe niż uzyskanie pieniÄ™dzy np. z kredytu komercyjnego. Jedynie w transakcjach, w których dÅ‚użnikiem jest podmiot leczniczy, odsetki pozostanÄ… na dotychczasowym poziomie, tj. 9,5 proc.
Będzie łatwiej zabezpieczyć w sądzie roszczenie
Uproszczenie procedury zabezpieczajÄ…cej przed sÄ…dem cywilnym w sprawach o roszczenia pieniężne z tytuÅ‚u transakcji handlowych, w których wartość wynagrodzenia nie przekracza 75 tys. zÅ‚. Oznacza to, że nie trzeba bÄ™dzie wykazywać interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia przez sÄ…d – wystarczy, że powód uprawdopodobni roszczenie i okoliczność, że należność nie zostaÅ‚a uregulowana przez co najmniej 3 miesiÄ…ce od dnia upÅ‚ywu terminu pÅ‚atnoÅ›ci okreÅ›lonego w fakturze lub umowie. DziÄ™ki temu, po uzyskaniu zabezpieczenia, powód bÄ™dzie miaÅ‚ wiÄ™kszÄ… gwarancjÄ™ odzyskania swoich należnoÅ›ci w przypadku korzystnego wyroku sÄ…du.
Wyższe rekompensaty za koszty odzyskiwania należności
Zróżnicowanie wysokoÅ›ci rekompensat za poniesione koszty zwiÄ…zane z odzyskiwaniem należnoÅ›ci (obecnie taka rekompensata wynosi 40 euro od każdej niezapÅ‚aconej wierzytelnoÅ›ci lub jej części). Po zmianach bÄ™dÄ… wyznaczone trzy progi:
- 40 euro – gdy Å›wiadczenie pieniężne nie przekracza 5000 zÅ‚;
- 70 euro – gdy Å›wiadczenie pieniężne jest wyższe od 5000 zÅ‚, ale niższe niż 50 000 zÅ‚;
- 100 euro – gdy Å›wiadczenie pieniężne jest równe lub wyższe od 50 000 zÅ‚.
Dodatkowo wprowadzono mechanizm zapobiegajÄ…cy nadużywaniu prawa do rekompensat. JednoczeÅ›nie przyjÄ™to, że podmiot publiczny nie bÄ™dzie musiaÅ‚ dochodzić rekompensaty za poniesione koszty zwiÄ…zane z odzyskiwaniem należnoÅ›ci, gdy jej wysokość jest równa lub wyższa od wynagrodzenia za dostawÄ™ towaru lub wykonanie usÅ‚ugi.
Nieuzasadnione wydÅ‚użanie terminów zapÅ‚aty stanie siÄ™ czynem nieuczciwej konkurencji
UzupeÅ‚nienie katalogu czynów nieuczciwej konkurencji (w ustawie o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji) o dziaÅ‚anie polegajÄ…ce na nieuzasadnionym wydÅ‚użaniu terminów zapÅ‚aty za dostarczone produkty lub wykonane usÅ‚ugi.