Zatrzymanie - kiedy, na jak długo, jaki organ i w jakich okolicznościach może mnie zatrzymać?

Jakie są rodzaje zatrzymania?

Istnieje kilka rodzajów zatrzymania :

1. zatrzymanie procesowe
2. zatrzymanie porządkowe (prewencyjne)
3. zatrzymanie penitencjarne
4. zatrzymanie administracyjne
5. zatrzymanie celem przymusowego doprowadzenia osoby podejrzanej

Od rodzaju zatrzymania zależy to kto, na jak długo i z jakiego powodu może nas pozbawić wolności. We wszystkich przypadkach zatrzymania dokonuje Policja. Zatrzymania procesowego może także dokonać Centralne Biuro Antykorupcyjne czy Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego (wykonując swoje zadania).

Kiedy, kto i na jak długo może nas zatrzymać?

1. Jeżeli Policja (lub inny organ) podejrzewa jakąś osobę o to, że popełniła ona przestępstwo i to podejrzenie jest uzasadnione (poparte jakimiś faktami lub dowodami), a zachodzą dodatkowe okoliczności, może zatrzymać taką osobę (zatrzymanie procesowe). Te dodatkowe okoliczności, niezbędne, aby Policja mogła dokonać zatrzymania zachodzą, gdy
   • nie można ustalić tożsamości osoby lub
   • można sądzić, że osoba ta ma zamiar uciec lub ukrywać się w przypadku uwolnienia lub
   • istnieje obawa zatarcia śladów przestępstwa.
2. Jest zasadą, że zatrzymanego należy zwolnić natychmiast, gdy okaże się, że nie ma powodów, by go dłużej przetrzymywać (np. okaże się, że nie jest on osobą poszukiwaną), a także na polecenie sądu lub prokuratora. Jednak w każdym przypadku czas zatrzymania nie może być dłuższy niż 48 godzin (liczone od momentu, w którym zatrzymany został wylegitymowany przez funkcjonariuszy). Jednak, jeśli w tym czasie wpłynie do sądu wniosek o zastosowanie wobec zatrzymanego tymczasowego aresztowania, to zatrzymanie może trwać jeszcze 24 godziny. Jest to czas na decyzję sądu, czy zastosować tymczasowe aresztowanie. Gdy zatrzymany w ciągu tego czasu nie otrzyma tej decyzji, zostaje zwolniony. Zatrzymanemu przysługują rozbudowane uprawnienia.
3. Policja ma także możliwość zatrzymania osoby, która swoim zachowaniem stwarza zagrożenie dla innych osób lub dla rzeczy stanowiących czyjąś własność a nawet, gdy osoba stwarza zagrożenie dla własnego życia lub zdrowia. Jest to zatrzymanie porządkowe (prewencyjne). Osoba taka nie jest podejrzana o popełnienie przestępstwa (choć czasem stwarzanie zagrożenia jest samo w sobie przestępstwem) i można ją zatrzymać tylko, gdy nie ma wątpliwości, że zagraża wymienionym wartościom. Zatrzymanie" jest przy tym środkiem ostatecznym i można je stosować tylko, jeśli inne metody odsunięcia zagrożenia nie odniosły skutku. Osoba zatrzymana w ten sposób ma takie same prawa jakie przysługują zatrzymanemu procesowo.
4. Osoby, które za pozwoleniem (przepustka lub przerwa w wykonywaniu kary) opuściły więzienie, w którym odbywają karę, ale nie wróciły z przepustki w wyznaczonym terminie, mogą być zatrzymane przez Policję (zatrzymanie penitencjarne), która kieruje je z powrotem do zakładu karnego.
5. Policja może zatrzymać osobę znajdującą się pod wpływem alkoholu, gdy zachowuje się ona w sposób niebezpieczny dla zdrowia i życia innych ludzi lub swojego (zatrzymanie administracyjne). Drugą przyczyną zatrzymania administracyjnego jest sytuacja, gdy nietrzeźwy znajduje się w miejscu publicznym (park, ulica) albo w zakładzie pracy i zachowuje się w sposób gorszący. Policja umieszcza wtedy taką osobę w izbie wytrzeźwień lub na komisariacie, do czasu wytrzeźwienia. Nie można jednak zatrzymać nietrzeźwego na dłużej niż 24 godziny.
6. Sąd lub prokurator może zarządzić, aby Policja ( Żandarmeria Wojskowa, gdy zatrzymanym jest żołnierz w czynnej służbie) zatrzymała osobę podejrzaną i doprowadziła ją do sądu lub prokuratora. Żeby znaleźć tę osobę, można przeszukać pomieszczenia, w których przypuszczalnie się ukrywa. Terminy tego zatrzymania są takie jak przy zatrzymaniu procesowym (48 i 24 godziny).

Pamiętaj, że:

• Legitymowanie jest także zatrzymaniem, ale na bardzo krótki czas i może być dokonane tylko w uzasadnionych przypadkach przez policjantów lub innych uprawnionych funkcjonariuszy. Lepiej jednak nie spierać się z Policjantem co do tego, czy ma powód, żeby nas legitymować, bowiem w każdym przypadku odmowa okazania dokumentu lub podania swoich danych uprawnionemu funkcjonariuszowi jest wykroczeniem, za które grozi kara grzywny.
• Jeżeli osoba została złapana na gorącym uczynku lub w pościgu za nią po popełnionym przestępstwie (gdy nie wiadomo, kim ona jest lub istnieje podejrzenie, że będzie chciała się ukrywać), to 'zatrzymać' taką osobę może każdy, ale tylko na czas konieczny dla przekazania jej w ręce Policji.
• Zatrzymaniu podlegają także rzeczy, które mogą być dowodem w sprawie karnej. To zatrzymanie polega na odebraniu ich osobie, która je posiada.

Podstawy prawne:

• Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. 1997 r., Nr 78, poz. 483),
• Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego (Dz. U. 1997 r., Nr 89, poz. 555 ze zmianami),
• Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz. U. 1990 r., Nr 30, poz. 179 ze zmianami),
• Ustawa z dnia 12 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. 1982 r., Nr 35, poz. 230 ze zmianami).