Zatrzymanie przez Policję - Prawa, Rodzaje, Czas Trwania

Zatrzymanie to pozbawienie wolności na krótki, ściśle określony czas przez uprawnione organy państwa. W Polsce może trwać maksymalnie 48 godzin (plus 24 godziny w przypadku wniosku o areszt). Każdy zatrzymany ma prawo do kontaktu z adwokatem i odmowy składania wyjaśnień.

Czym jest zatrzymanie?

Zatrzymanie jest pozbawieniem człowieka wolności na krótki, ściśle oznaczony czas. Może być stosowane tylko przez osoby upoważnione do tego przez prawo oraz w okolicznościach określonych w przepisach. Jest to jeden ze sposobów użycia przymusu przez organy państwa.

Celem każdego zatrzymania jest zapewnienie bezpieczeństwa społeczeństwu, ale jednocześnie narusza ono w poważny sposób wolność jednostki. Dlatego każde zatrzymanie musi być uzasadnione ważnymi przyczynami.

Rodzaje zatrzymania w Polsce

Polskie prawo przewiduje kilka rodzajów zatrzymania, różniących się podstawami, czasem trwania i organami uprawnionymi do ich stosowania:

Zatrzymanie procesowe (art. 244 KPK)

Kto może zatrzymać: Policja, Centralne Biuro Antykorupcyjne, Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Straż Graniczna, Żandarmeria Wojskowa

Kiedy: Gdy istnieje uzasadnione przypuszczenie popełnienia przestępstwa i zachodzi:

  • obawa ucieczki lub ukrycia się osoby
  • obawa zatarcia śladów przestępstwa
  • niemożność ustalenia tożsamości
  • przesłanki do postępowania przyspieszonego
  • przestępstwo z użyciem przemocy na szkodę osoby wspólnie zamieszkującej (nowe w 2024 r.)

Czas trwania: Maksymalnie 48 godzin + 24 godziny w przypadku wniosku o areszt

Zatrzymanie porządkowe (prewencyjne)

Kto może zatrzymać: Policja

Kiedy: Gdy osoba swoim zachowaniem stwarza zagrożenie dla:

  • innych osób
  • rzeczy stanowiących czyjąś własność
  • własnego życia lub zdrowia

Warunki: Tylko gdy inne metody odsunięcia zagrożenia nie odniosły skutku

Zatrzymanie administracyjne

Kto może zatrzymać: Policja

Kiedy: Osoba pod wpływem alkoholu:

  • zachowuje się w sposób niebezpieczny dla zdrowia i życia
  • znajduje się w miejscu publicznym i zachowuje się w sposób gorszący
  • znajduje się w zakładzie pracy i zachowuje się w sposób gorszący

Czas trwania: Maksymalnie 24 godziny (do wytrzeźwienia)

Miejsce: Izba wytrzeźwień lub komisariat

Zatrzymanie penitencjarne

Kto może zatrzymać: Policja

Kiedy: Osoba nie wróciła z przepustki więziennej w wyznaczonym terminie

Cel: Doprowadzenie z powrotem do zakładu karnego

Zatrzymanie celem doprowadzenia

Kto może zatrzymać: Policja, Żandarmeria Wojskowa (żołnierze)

Kiedy: Na zarządzenie sądu lub prokuratora

Cel: Doprowadzenie osoby podejrzanej do sądu lub prokuratora

Uprawnienia dodatkowe: Możliwość przeszukania pomieszczeń w celu znalezienia osoby

Uprawnienia zatrzymanego

Polskie prawo gwarantuje zatrzymanemu szereg ważnych uprawnień, o których musi być poinformowany natychmiast po zatrzymaniu:

Prawo do informacji

Zatrzymany ma prawo być niezwłocznie poinformowany o przyczynach zatrzymania i wszystkich przysługujących mu prawach

Prawo do adwokata

Najważniejsze prawo! Zatrzymany ma prawo do:

  • niezwłocznego kontaktu z adwokatem lub radcą prawnym
  • bezpośredniej rozmowy z prawnikiem
  • poufności kontaktów z obrońcą

Uwaga: Pomimo że prawo do adwokata z urzędu na etapie zatrzymania nie jest jeszcze w pełni uregulowane w Polsce, można żądać wyznaczenia prawnika przed przesłuchaniem!

Prawo do tłumacza

Jeśli zatrzymany nie zna wystarczająco języka polskiego, ma prawo do bezpłatnej pomocy tłumacza

Prawo do zawiadomienia bliskich

Zatrzymany może żądać zawiadomienia o zatrzymaniu:

  • osoby najbliższej lub innej wskazanej osoby
  • pracodawcy, szkoły, uczelni
  • dowódcy (w przypadku żołnierzy)

Inne ważne prawa

  • Prawo do dokumentacji: otrzymania odpisu protokołu zatrzymania
  • Prawo do odmowy składania wyjaśnień: nie jest karane i nie może być używane przeciwko zatrzymanemu
  • Prawo do opieki medycznej: dostęp do pierwszej pomocy medycznej
  • Prawo do zażalenia: można wnieść zażalenie na zatrzymanie w terminie 7 dni

Ujęcie obywatelskie

Kodeks postępowania karnego przewiduje również możliwość ujęcia obywatelskiego. Każdy ma prawo ująć osobę:

  • na gorącym uczynku przestępstwa
  • w pościgu podjętym bezpośrednio po popełnieniu przestępstwa

Warunki: zachodzi obawa ukrycia się tej osoby lub nie można ustalić jej tożsamości

Obowiązek: osobę ujętą należy niezwłocznie oddać w ręce Policji

Legitymowanie - najkrótsza forma zatrzymania

Legitymowanie to także forma zatrzymania, ale na bardzo krótki czas. Może być dokonane przez:

  • policjantów
  • innych uprawnionych funkcjonariuszy

Ważne: odmowa okazania dokumentu lub podania danych uprawnionemu funkcjonariuszowi to wykroczenie zagrożone karą grzywny

Zmiany w 2024 i 2025 roku

Nowości w przepisach o zatrzymaniu

  • Przemoc domowa: Rozszerzono możliwości zatrzymania sprawców przemocy domowej (art. 244 § 1a KPK)
  • Lepsze prawo do obrony: Trwają prace nad wdrożeniem unijnych dyrektyw obrończych
  • Planowane zmiany: Projekt nowelizacji KPK zakłada wzmocnienie prawa do obrony na wszystkich etapach postępowania
  • Dyżury prawnicze: Planowane wprowadzenie obowiązkowych dyżurów adwokatów i radców prawnych

Co robić w przypadku zatrzymania?

Praktyczne wskazówki

  1. Zachowaj spokój - nie stawiaj oporu
  2. Żądaj pouczenia o przyczynach zatrzymania i swoich prawach
  3. Skorzystaj z prawa do adwokata - to kluczowe dla twojej obrony
  4. Rozważ odmowę składania wyjaśnień - konsultuj to z prawnikiem
  5. Żądaj protokołu zatrzymania - masz do tego prawo
  6. Zapamiętuj szczegóły - mogą być ważne w postępowaniu
  7. Zawiadom bliskich o zatrzymaniu

Podstawy prawne (stan na 2025 rok)

  • Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r.
  • Kodeks postępowania karnego - jednolity tekst: Dz. U. 2025 poz. 46
  • Ustawa o Policji - jednolity tekst: Dz. U. 2025 poz. 636
  • Ustawa o przeciwdziałaniu przemocy domowej - jednolity tekst: Dz. U. 2024 poz. 424
  • Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi

Michał Włodarczyk - Radca Prawny

Zajmuje się sprawami osób fizycznych jak również przedsiębiorców. Posiada rozległe doświadczenie w poradnictwie w sprawach życiowych osób fizycznych jak również profesjonalnych problemów prawnych przedsiębiorców. Bazując na swoim doświadczeniu skutecznie doradza w sprawach osób fizycznych jak i przedsiębiorców zawsze dbając o praktyczną stronę problemów prawnych z jakimi zwracają się do niego jego klienci.