Zgody małżonka nie można domniemywać
Sąd nadał klauzulę wykonalności nakazowi zapłaty przeciwko małżonce dłużnika (nakaz został wydany na podstawie umowy). Sąd uznał, że sam fakt pozostawania w związku małżeńskim z dłużnikiem wystarczy, by nadać klauzulę przeciwko małżonkowi. Nie zgodziła się z tym małżonka dłużnika, która zarzuciła, iż jej zgodę na zawarcie umowy należało udowodnić, a nie domniemywać. Sprawa na skutek pytania prawnego sądu odwoławczego trafiła do Sądu Najwyższego, który orzekł, iż
W sprawie o nadanie tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika (art. 787 k.p.c.) nie jest dopuszczalne stosowanie domniemania faktycznego przy ustalaniu, że stwierdzona tytułem egzekucyjnym wierzytelność powstała za zgodą małżonka dłużnika.
Zgodnie z art. 41 ust. 1 k.r.o. wierzyciel może żądać zaspokojenia także z majątku wspólnego małżonków, jeżeli małżonek zaciągnął zobowiązanie za zgodą drugiego małżonka. To w interesie wierzyciela leży uzyskanie takiej zgody. Do powołanego przepisu prawa materialnego dostosowany jest również przepis art. 787 k.p.c., zgodnie z którym tytułowi egzekucyjnemu wydanemu przeciwko osobie pozostającej w związku małżeńskim sąd nada klauzulę wykonalności także przeciwko jej małżonkowi z ograniczeniem jego odpowiedzialności do majątku objętego wspólnością majątkową, jeżeli wierzyciel wykaże dokumentem urzędowym lub prywatnym, że stwierdzona tytułem egzekucyjnym wierzytelność powstała z czynności prawnej dokonanej za zgodą małżonka dłużnika.
Dominuje stanowisko, że zgoda małżonka powinna wynikać z treści dokumentu, a nie z zeznań świadków czy oświadczeń wierzyciela. Nie wystarczy zatem, że wierzyciel sporządzi dokument prywatny, w którym stwierdzi, że małżonek wyraził zgodę. Powinien to być dokument wystawiony przez małżonka dłużnika.
SN przypomniał, że postępowanie o nadanie klauzuli wykonalności ma ściśle formalny charakter. Sąd bada jedynie, czy przedstawiony tytuł egzekucyjny (np. wyrok) nadaje się do egzekucji pod względem formalnym (nie rozpoznaje natomiast sprawy merytorycznie). Jak już wspomniano, zgody małżonka nie można dowodzić za pomocą zeznań świadków. Pojawiło się jednak pytanie, czy możliwe jest tu stosowanie domniemań faktycznych (art. 231 k.p.c. - sąd może uznać za ustalone fakty mające istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, jeżeli wniosek taki można wyprowadzić z innych ustalonych faktów). Zdaniem SN natura domniemań faktycznych nie pasuje do formalnego charakteru postępowania klauzulowego. Ograniczenia dowodowe w tym postępowaniu mają zapobiegać ponownemu badaniu sprawy pod względem merytorycznym, ale i chronić dłużnika, który nie może się w tym postępowaniu wypowiedzieć. Tymczasem w domniemaniach zawsze zawarty jest pewna ocena sądu. Poza tym jeśli sąd musi uciekać się do domniemań, to oznacza, że w przedstawionym dokumencie zgody małżonka nie ma. SN uznał również, że choć niektóre przepisy o nadaniu klauzuli wykonalności mówią o "wykazaniu" pewnych faktów (jak art. 787 k.p.c), a inne o "dostarczeniu dowodu" (jak art. 786 § 1 k.p.c.), to oba te sformułowania należy traktować tak samo – jako wymaganie dowodu pewnego zdarzenia. Przekreśla to możliwość skorzystania z domniemań.
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 2011 roku, sygn. akt III CZP 117/10
Zespół
e-prawnik.pl
Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne
Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?