Zmiany w emeryturach i składkach ubezpieczeniowych!

8 maja 2008 r. wchodzi w życie ustawa z dnia 28 marca 2008 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw.

Kiedy mężczyźni będą mogli przejść na wcześniejszą emeryturę?

Wedle zmiany wprowadzonej do ustawy o emeryturach i rentach z FUS mężczyzna ubezpieczony, urodzony przed dniem 1 stycznia 1949 r., który nie osiągnął wieku emerytalnego (65 lat), będzie teraz mógł przejść na emeryturę po osiągnięciu wieku 60 lat, jeżeli ma co najmniej 35-letni okres składkowy i nieskładkowy albo jeżeli ma co najmniej 25-letni okres składkowy i nieskładkowy oraz został uznany za całkowicie niezdolnego do pracy.

Zmiana ta stanowi realizację wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 października 2007 r., sygn. akt P 10/07. Trybunał Konstytucyjny orzekł bowiem, że przepis art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zakresie, w jakim nie przyznaje prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym mężczyźnie, który - odpowiednio jak kobieta, która nabywa to prawo po osiągnięciu wieku 55 lat i co najmniej 30-letniego okresu składkowego i nieskładkowego - osiągnął wiek 60 lat i co najmniej 35-letni okres składkowy i nieskładkowy, jest niezgodny z art. 32 i art. 33 Konstytucji RP. Trybunał orzekł też, że przepis art. 29 ust. 1 w zakresie wskazanym w wyroku traci moc obowiązującą z upływem 12 miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw RP. 

Zmiana przepisu art. 29 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS polega na uzupełnieniu tego przepisu o regulację zgodną z sentencją wyroku Trybunału.

Zwrot nienależnie opłaconych składek

Inna zamiana, tym razem w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych, przewiduje wydłużenie okresu, w jakim płatnik składek może dochodzić od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych zwrotu nienależnie opłaconych składek. Zgodnie z nową regulacją, w przypadku braku płatnika składek lub jego następcy prawnego ZUS ma zawiadamiać ubezpieczonego o kwocie nienależnie opłaconych składek w części sfinansowanej przez ubezpieczonego i na jego wniosek zwraca nienależnie opłacone składki.

Zmiana ta ma na celu umożliwienie Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych zwrotu nienależnie opłaconych składek bezpośrednio ubezpieczonym, w przypadku braku płatnika składek. Obecnie obowiązujący przepis, dotyczący zwrotu nienależnie opłaconych składek, nie przewiduje możliwości dokonania przez ZUS tego zwrotu bezpośrednio ubezpieczonemu, przez co uniemożliwia odzyskanie finansowanej przez niego części składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w przypadku braku płatnika składek lub następcy prawnego, z którym ZUS mógłby rozliczyć się z powstałej nadpłaty. Stanowi to ograniczenie w zakresie zwrotów nadpłat dokonywanych przez ZUS. Co istotne, ZUS zwróci też składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe nienależnie opłacone w okresie przed dniem wejścia w życie nowelizacji, także wówczas, gdy na podstawie dotychczasowych przepisów prawo dochodzenia ich zwrotu uległo już przedawnieniu, jeżeli wniosek o ich zwrot ubezpieczony złoży nie później niż w okresie 12 miesięcy od dnia wejścia w życie nowelizacji (tj. do 8 maja 2009 r.).

Nowelizacja art. 24 ust. 7 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych spowoduje zaś, że płatnik składek będzie mógł dochodzić zwrotu od ZUS nienależnie opłaconych składek, jeżeli od daty ich opłacenia nie upłynęło jeszcze 10 lat. Obecnie okres ten dla płatników wynosi 5 lat. Nowe zasady stosuje się także do składek nienależnie opłaconych w okresie przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, jeżeli dochodzenie ich zwrotu nie uległo jeszcze przedawnieniu na podstawie dotychczasowych przepisów. 

Również wedle znowelizowanego przepisu w ustawie z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, nadpłacone lub nienależnie opłacone składki nie będą podlegały zwrotowi, jeżeli od dnia ich opłacenia upłynęło 10 lat (dotąd było to zaledwie 5 lat). Przepis w nowym brzmieniu stosuje się także do składek nienależnie opłaconych w okresie przed dniem wejścia w życie nowelizacji, jeśli dochodzenie ich zwrotu nie uległo jeszcze przedawnieniu na podstawie dotychczasowych przepisów.

Hipotetyczne emerytury

Nowelizacja przewiduje ponadto dokładne określenie w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych sposobu obliczania hipotetycznej emerytury.

Przesyłając informację o stanie konta ubezpieczonego, tj. m.in. o wysokości zewidencjonowanych składek, Zakład Ubezpieczeń Społecznych jest zobowiązany również przesyłać informację o hipotetycznej wysokości emerytury, jeżeli ubezpieczony ukończył w poprzednim roku 35 lat. Nowe zasady szacunków znajdą zastosowanie do obliczania wysokości hipotetycznej emerytury podawanej w informacji o stanie konta, przesyłanej poczynając od 2009 r.

Podawana wedle nowych szacunków informacja o hipotetycznej emeryturze pozwoli ubezpieczonym na oszacowanie wysokości przyszłego świadczenia, przy założeniu, że ich zarobki stanowiące podstawę wymiaru składek do osiągnięcia wieku emerytalnego pozostałyby na dotychczasowym poziomie. Informacja ta będzie zatem miała charakter ostrzegawczy i może stanowić zachętę do podejmowania dodatkowych form zabezpieczenia emerytalnego. 

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 28 marca 2008 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2008 r., Nr 67, poz. 411);

• Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. 2007 r., Nr 11, poz. 74, ze zm.);

• Ustawa z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. 2008 r., Nr 50, poz. 291);

• Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. 2004 r., Nr 39, poz. 353, ze zm.);

• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 października 2007 r., sygn. akt P 10/07 (Dz. U. 2007 r., Nr 200, poz. 1445)

A.J.
Zespół e-prawnik.pl