Zmiany w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym - wzmocnienie więzi rodzinnych

Jaki projekt dotyczy rodziny?

Rada Ministrów przyjęła projekt zmian w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym obejmujących stosunki prawne między rodzicami i dziećmi, a także stosowne regulacje procesowe w tym samym zakresie.

Najważniejsze zmiany projektowanej nowelizacji odnoszą się do:

1. pochodzenia dziecka,

2. władzy rodzicielskiej,

3. kontaktów rodziców i dzieci,

4. stosunków alimentacyjnych między rodzicami i dziećmi,

5. pieczy nad dzieckiem.

    

Jakie zmiany mają dotyczyć pochodzenia dziecka?

Nowelizacja szczegółowo reguluje kwestie ustalenia rodziców dziecka w sprawach o przyznanie praw do opieki.
W nowym projekcie uznanie ojcostwa opiera się na fakcie (oświadczeniu wiedzy a nie oświadczeniu woli) czyli potwierdzeniu ojcostwa np. przy pomocy testów DNA. Dotychczas stosowano zasadę „oświadczenia woli", czyli uznania przez mężczyznę dziecka za swoje bez przeprowadzania badań. Z takiego oświadczenia mógł się on później wycofać. Oświadczenia konieczne do uznania ojcostwa mogą złożyć osoby, które ukończyły szesnaście lat i nie istnieją podstawy do ich całkowitego ubezwłasnowolnienia, z tym że jeśli jeszcze nie ukończyły 18 lat lub są częściowo ubezwłasnowolnione będą mogły złożyć te oświadczenia tylko przed sądem opiekuńczym.
Nowością jest wprowadzona po raz pierwszy ustalenie macierzyństwa Zmieniony kodeks precyzuje, że matką dziecka jest tak kobieta, która je urodzi. Jest to szczególnie istotne w sytuacjach gdy kobieta nosi ciążę pochodzącą z komórki jajowej innej kobiety.

Jakie zmiany mają dotyczyć władzy rodzicielskiej oraz kontaktów rodziców i dzieci?

Kodeks zobowiązuje rodziców, by podejmując ważne decyzje mające wpływ dla dziecka liczyli się z jego opinią. Dotyczy to głównie sytuacji, gdy posiada ono majątek, na przykład spadek, a rodzice jako prawni opiekuni nieletniego mogą nim rozporządzać. W takim wypadku sąd opiekuńczy będzie mógł nakazać rodzicom sporządzenie inwentarza majątku i informowanie o ważniejszych operacjach.

Nowością jest wprowadzenie zasady wzajemnego szacunku w relacjach pomiędzy rodzicami a dzieckiem. Nie jest to tylko suchy zapis prawny, którego nie będzie można wyegzekwować. Będzie on miał znaczenie i będzie brany pod uwagę w sytuacjach kryzysowych w rodzinie, na przykład podczas separacji, rozwodu, czy odbieraniu władzy rodzicielskiej. Wtedy stosowne organa lub sąd będą oceniały, czy rodzice szanowali swoje potomstwo, ale też czy dziecko wyrażało w swoim zachowaniu szacunek wobec rodziców. Nowy Kodeks rodzinny będzie zawierał szereg innych zapisów regulujących wzajemne stosunki w rodzinie. Projekt wprowadza koncepcję „planu wychowawczego" pomocnego przy rozstrzyganiu o władzy rodzicielskiej rodziców żyjących w rozłączeniu. Będą to porozumienia zawierane pomiędzy rodzicami dotyczące sprawowania pieczy nad dzieckiem, podejmowania decyzji w sprawach dziecka, kontaktów z dzieckiem. Kodeks wprowadza uzależnienie powierzenia władzy rodzicielskiej obojgu małżonkom od przedstawienia takiego zgodnego z dobrem dziecka porozumienia o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej. Rodzice będą musieli określić wspólnie sposób utrzymywania kontaktów, a przy tym powinni kierować się dobrem dziecka i brać pod uwagę jego rozsądne życzenia. Nowelizowany kodeks zawiera katalog elementów kontaktów z dzieckiem, który obejmuje: pobyt z dzieckiem (odwiedziny, spotkania, zabieranie dziecka poza miejsce jego stałego pobytu), bezpośrednie porozumiewanie się, utrzymywanie korespondencji oraz korzystanie z innych środków porozumiewania się na odległość, w tym ze środków komunikacji elektronicznej. Oczywiście nikt rodziców nie będzie przymuszał do takich kontaktów, ale będzie miało to znaczenie w przyszłości, gdy stosunki w rodzinie będzie oceniał sąd.

Jakie zmiany mają dotyczyć stosunków alimentacyjnych między rodzicami i dziećmi?

Nowelizacja łagodzi obowiązek alimentacyjny rodziców wobec dorosłych dzieci. Rodzice, nie mając wpływu na postawę życiową dziecka, na zdobywanie przez niego wykształcenia, czy też rezygnacji z uzyskania kwalifikacji zawodowych, nie powinni być obciążeni zbyt długo obowiązkiem alimentacyjnym. Z chwilą gdy dziecko osiągnie pełnoletniość rodzice będą mogli wypowiedzieć obowiązek alimentacyjny dzieciom i nie będą musieli ich utrzymywać w sytuacji, gdy nie będą podejmowały one działań zmierzających do osiągnięcia życiowej samodzielności.

Jakie zmiany mają dotyczyć pieczy nad dzieckiem?

Ze względu na zmiany prawa karnego konieczne jest nadanie nowego brzmienia przepisowi art. 148 k.r.o., który ustanawia wiążącą sąd opiekuńczy listę osób wyłączonych od sprawowania opieki. Orzeczenie niektórych środków karnych będzie bezwzględnie dyskwalifikować jako kandydata na opiekuna osobę, wobec której środek karny został orzeczony (np. te osoby, które dopuściły się przestępstwa na szkodę małoletniego, zwłaszcza przeciwko wolności seksualnej lub obyczajności lub przestępstwa z użyciem przemocy albo zostały pozbawione lub są pozbawione władzy rodzicielskiej).

Źródło: Wydział Informacji
Ministerstwo Sprawiedliwości

Podstawa:

• Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw (sejmowy druk nr 888)

A.J.
Zespół e-prawnik.pl