Zgłoszenie do ubezpieczeń a świadczenie wspierające

Zgłoszenie do ubezpieczenia zdrowotnego osób pobierających świadczenie wspierające oraz członków ich rodzin

Od 1 stycznia 2024 r. osoby, którym Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyzna świadczenie wspierające, będą zgłaszane z tego tytułu do ubezpieczenia zdrowotnego przez ZUS.

Kiedy nastąpi zgłoszenie do ubezpieczenia zdrowotnego?

Osobę, która nabędzie prawo do świadczenia wspierającego, ZUS zgłosi do ubezpieczenia zdrowotnego, jeżeli nie jest ona już zgłoszona do tego ubezpieczenia z innego tytułu (przykładowo jako rencista w ZUS albo w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego).

Osoba pobierająca świadczenie wspierające nie musi składać w tym celu dodatkowego wniosku.

Informację o zgłoszeniu do ubezpieczenia zdrowotnego albo o braku takiego zgłoszenia ZUS zamieści na Platformie Usług Elektronicznych (PUE) ZUS. Informację tę otrzyma osoba, której zostało przyznane świadczenie, albo jej przedstawiciel ustawowy bądź pełnomocnik, jeżeli złożyli wniosek o przyznanie świadczenia wspierającego w jej imieniu.

ZUS zgłosi tę osobę do ubezpieczenia zdrowotnego od dnia przyznania świadczenia wspierającego.

Podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne osoby pobierającej świadczenie wspierające

Składka na ubezpieczenie zdrowotne będzie naliczana praz opłacana przez ZUS od kwoty, która odpowiada wysokości pobieranego świadczenia wspierającego.

Składka ta będzie finansowana z budżetu państwa.

Utrata prawa do świadczenia wspierającego bądź nabycie innego tytułu do ubezpieczeń

Utrata prawa do świadczenia wspierającego będzie oznaczać ustanie obowiązku ubezpieczenia zdrowotnego z tego tytułu.

Ubezpieczenie to ustanie również w razie, gdy osoba pobierająca świadczenie zostanie zgłoszona do ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu, z którego składka nie jest finansowana z budżetu państwa.

ZUS poinformuje osobę pobierającą świadczenie wspierające albo jej przedstawiciela ustawowego, bądź pełnomocnika na PUE ZUS o tym, iż została ona wyrejestrowana z ubezpieczenia zdrowotnego (ze zgłoszonymi członkami rodziny, jeżeli zostali zgłoszeni).

Zgłoszenie członków rodziny osoby pobierającej świadczenie wspierające

Osoba, której zostanie przyznane świadczenie wspierające i z tego tytułu zostanie ona zgłoszona do ubezpieczenia zdrowotnego, może zgłosić do tego ubezpieczenia również swoich członków rodziny.

Może to zrobić na formularzu USW-5 „Wniosek o zgłoszenie członka rodziny do ubezpieczenia zdrowotnego”. Jest on dostępny tylko w postaci elektronicznej.

ZUS sporządzi zgłoszenie członka rodziny do ubezpieczenia zdrowotnego, jeżeli:

• zgłaszany członek rodziny nie będzie zgłoszony do ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu do ubezpieczeń (przykładowo z tytułu umowy zlecenia),

• zgłaszany członek rodziny nie będzie już zgłoszony do ubezpieczenia zdrowotnego jako członek rodziny przez inną osobę.

Informację o tym, czy członek rodziny osoby pobierającej świadczenie wspierające został zgłoszony do ubezpieczenia zdrowotnego, bądź o braku takiego zgłoszenia ZUS zamieści na PUE ZUS. Taką informację otrzyma także przedstawiciel ustawowy lub pełnomocnik osoby pobierającej świadczenie wspierające, jeżeli złożył wniosek o zgłoszenie członka rodziny osoby niepełnosprawnej w jej imieniu.

Kiedy osoba pobierająca świadczenie wspierająca będzie chciała zmienić bądź skorygować dane członka rodziny, może to zrobić na formularzu USW-6 „Wniosek o zmianę/korektę danych członka rodziny zgłoszonego do ubezpieczenia zdrowotnego”. Jest on dostępny tylko w postaci elektronicznej. Wyrejestrowanie członka rodziny z ubezpieczenia zdrowotnego Osoba pobierająca świadczenie wspierające, która zgłosiła członka rodziny do ubezpieczenia zdrowotnego, ma obowiązek go wyrejestrować, jeśli przestanie on spełniać warunki do zgłoszenia jako członek rodziny. W szczególności dotyczy to sytuacji gdy:

• członek rodziny zostanie zgłoszony do tego ubezpieczenia z innego tytułu (m.in. zawarł umowę o pracę lub umowę zlecenia, podjął działalność gospodarczą albo zarejestrował się w urzędzie pracy jako osoba bezrobotna),

• dziecko po ukończeniu 18 lat zakończy naukę w szkole, na uczelni lub w szkole doktorskiej, a nie ma orzeczenia o znacznym stopniu niepełnosprawności lub równoważnego,

• dziecko skończyło 26 lat, chyba że ma orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności lub równoważne.

Służy do tego formularz USW-7 „Wniosek o wyrejestrowanie członka rodziny z ubezpieczenia zdrowotnego”. Jest on dostępny tylko w postaci elektronicznej. 

Zgłoszenie do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych oraz ubezpieczenia zdrowotnego osób, sprawujących opiekę nad osobą pobierającą świadczenie wspierające

1 stycznia 2024 r. wchodzą w życie przepisy, zgodnie z którymi osoba, która nie będzie podejmowała zatrudnienia bądź innej pracy zarobkowej ze względu na potrzebę udzielenia wsparcia osobie pobierającej świadczenie wspierające (tzw. „osoba sprawująca opiekę”), będzie mogła złożyć wniosek do ZUS i zgłosić siebie z tego tytułu do ubezpieczeń:

• emerytalnego i rentowych oraz
• zdrowotnego.

Warunki, jakie należy spełnić, żeby zostać zgłoszonym do ubezpieczeń

Do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych oraz ubezpieczenia zdrowotnego może zostać zgłoszona osoba, która:

• nie podejmuje zatrudnienia czy innej pracy zarobkowej ze względu na potrzebę udzielenia wsparcia osobie pobierającej świadczenie wspierające,
• wspólnie mieszka i gospodaruje z osobą pobierającą świadczenie wspierające,
• nie jest objęta obowiązkiem ubezpieczeń emerytalnego i rentowych z innego tytułu oraz nie ma ustalonego prawa do emerytury bądź renty (w tym w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego) – są to okoliczności wyłączające możliwość zgłoszenia do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych,
• nie jest zgłoszona do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu (w tym w KRUS) – jest to okoliczność wyłączająca możliwość zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego,
• złożyła wniosek o zgłoszenie jej do tych ubezpieczeń.

Zgłoszenie do ubezpieczeń przysługuje jednocześnie tylko jednej osobie sprawującej opiekę nad osobą pobierającą świadczenie wspierające. W razie gdy dana osoba sprawuje opiekę nad więcej niż jedną osobą pobierającą świadczenie wspierające, prawo do ubezpieczeń przysługuje jej tylko w odniesieniu do opieki nad jedną osobą.

Wniosek o zgłoszenie do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych oraz ubezpieczenia zdrowotnego

Żeby osoba sprawująca opiekę została zgłoszona do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych oraz ubezpieczenia zdrowotnego, powinna złożyć wniosek USW-1 „Wniosek o zgłoszenie do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych oraz ubezpieczenia zdrowotnego”. Jest on dostępny tylko w postaci elektronicznej. O zgłoszeniu lub o przyczynie uniemożliwiającej zgłoszenie osoba sprawująca opiekę zostanie poinformowana na PUE ZUS.

Okres objęcia ubezpieczeniami

Objęcie ubezpieczeniami z tytułu sprawowania opieki następuje na okres:

• od dnia, który został wskazany we wniosku o zgłoszenie do ubezpieczeń jako dzień rozpoczęcia sprawowania opieki nad osobą pobierającą świadczenie (nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został złożony, i nie wcześniej niż od dnia, od którego przysługuje prawo do świadczenia wspierającego osoby, nad którą sprawowana jest opieka),
• do dnia wskazanego w tym wniosku jako dzień zakończenia sprawowania opieki nad taką osobą (nie później niż do dnia, w którym prawo do świadczenia wspierającego ustało).

Jeżeli osoba sprawująca opiekę będzie chciała zmienić okres, w którym sprawuje opiekę, to powinna złożyć wniosek USW-3 „Wniosek o zmianę daty sprawowania opieki nad osobą pobierającą świadczenie wspierające”. Jest on dostępny wyłącznie w postaci elektronicznej.

Podstawa wymiaru składek

Składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie zdrowotne będą naliczane i opłacane przez ZUS od kwoty odpowiadającej wysokości pobieranego świadczenia wspierającego przez osobę, nad którą sprawowana jest opieka.

Składki te są finansowane z budżetu państwa.

Zakończenie sprawowania opieki

W przypadku gdy osoba sprawująca opiekę przestanie spełniać warunki do zgłoszenia do ubezpieczeń, w tym przestanie sprawować opiekę (jeżeli dzień zakończenia opieki nie został wskazany na wniosku o zgłoszenie do ubezpieczeń), musi ona poinformować ZUS o tych okolicznościach na formularzu USW-4 „Informacja o zaprzestaniu spełniania warunków do zgłoszenia do ubezpieczeń”. Jest on dostępny tylko w postaci elektronicznej.

Zgłoszenie członka rodziny do ubezpieczenia zdrowotnego

Osoba, która zostanie zgłoszona do ubezpieczenia zdrowotnego z tytułu sprawowania opieki nad osobą pobierającą świadczenie wspierające, będzie mogła zgłosić do tego ubezpieczenia również członków swojej rodziny. Służy do tego formularz USW-5 „Wniosek o zgłoszenie członka rodziny do ubezpieczenia zdrowotnego”. Jest on dostępny tylko w postaci elektronicznej.

ZUS sporządzi zgłoszenie członka rodziny do ubezpieczenia zdrowotnego, jeżeli:

• zgłaszany członek rodziny nie będzie zgłoszony do ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu do ubezpieczeń (np. z tytułu umowy zlecenia),
• zgłaszany członek rodziny nie będzie już zgłoszony do ubezpieczenia zdrowotnego jako członek rodziny przez inną osobę.

Jeżeli osoba sprawująca opiekę będzie chciała zmienić lub skorygować dane członka rodziny, może to zrobić na formularzu USW-6 „Wniosek o zmianę/korektę danych członka rodziny zgłoszonego do ubezpieczenia zdrowotnego”. Jest on dostępny wyłącznie w postaci elektronicznej.

Wyrejestrowanie członka rodziny z ubezpieczenia zdrowotnego

Osoba sprawująca opiekę, która zgłosiła członka rodziny do ubezpieczenia zdrowotnego, ma obowiązek go wyrejestrować, jeśli przestanie on spełniać warunki do zgłoszenia jako członek rodziny. W szczególności dotyczy to sytuacji gdy:

• członek rodziny zostanie zgłoszony do tego ubezpieczenia z innego tytułu (np. zawarł umowę o pracę bądź umowę zlecenia, podjął działalność gospodarczą albo zarejestrował się w urzędzie pracy jako osoba bezrobotna),
• dziecko po ukończeniu 18 lat zakończy naukę w szkole, na uczelni bądź w szkole doktorskiej, a nie ma orzeczenia o znacznym stopniu niepełnosprawności czy równoważnego,
• dziecko skończyło 26 lat, chyba że ma orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności bądź równoważne.

Służy do tego formularz USW-7 „Wniosek o wyrejestrowanie członka rodziny z ubezpieczenia zdrowotnego”. Jest on dostępny tylko w postaci elektronicznej.

Podstawa prawna:

• ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2022 r. poz. 2561, z późn. zm.);
• ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2023 r. poz. 1230, z późn. zm.).

A.J.
Zespół e-prawnik.pl