1. Czy w przedstawionym stanie faktycznym Podatniczka prawidłowo ustalała podatek dochodowy za lata (...)

Dotychczas Podatniczka składała roczne zeznania podatkowe w Polsce, w których dla obliczenia należnego podatku od przychodów z najmu nieruchomości i w celu uniknięcia podwójnego opodatkowania stosowała - jak podaje - tzw. ?metodę wyłączenia z progresją? (faktycznie stosowała ?metodę zaliczenia pełnego?, tzn. do przychodów z najmu dodawała przychody osiągane w Wielkiej Brytanii, od sumy przychodów obliczała podatek według skali podatkowej i obliczając podatek należny do zapłaty odejmowała podatek zapłacony za granicą. Obliczony w ten sposób podatek wpłacała na rachunek urzędu skarbowego właściwego według miejsca położenia nieruchomości.

Ocena prawna stanu faktycznego:

Zgodnie z treścią art. 3 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000r. Nr 14, poz. 176 ze zm.) ? brzmieniu obowiązującym w roku 2002 - osoby fizyczne, które mają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub których czasowy pobyt w Rzeczypospolitej Polskiej trwa w danym roku podatkowym dłużej niż 183 dni podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swych dochodów, bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów (nieograniczony obowiązek podatkowy). Obowiązek ten nie dotyczy osób fizycznych przybyłych do Rzeczypospolitej Polskiej na pobyt czasowy w celu podjęcia zatrudnienia w zagranicznych przedsiębiorstwach drobnej wytwórczości, w spółkach utworzonych z udziałem podmiotów zagranicznych oraz oddziałach i przedstawicielstwach przedsiębiorstw i banków zagranicznych.

Jednocześnie jednak ? jak stanowi to art. 4 ustawy z 26.07.1991r. osoby fizyczne, jeżeli nie mają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej miejsca zamieszkania lub pobytu w rozumieniu art. 3 ust. 1, oraz osoby określone w art. 3 ust. 2 podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów z pracy wykonywanej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie stosunku służbowego lub stosunku pracy, bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia, oraz od innych dochodów osiąganych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (ograniczony obowiązek podatkowy).

Biorąc pod uwagę konstytucyjną zasadę pierwszeństwa umów międzynarodowych w sprawie zapobieżenia podwójnemu opodatkowaniu przez wewnętrznym prawem krajowych, dla określenia czy Podatnik podlega w Polsce ograniczonemu czy też nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu, istotne jest rozważenie, jak do kwestii opodatkowania dochodów osiąganych przez Podatnika podchodzą umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania. W tym przypadku jest to umowa z 16 grudnia 1976r. podpisana między Rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a Rządem Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Północnej Irlandii w sprawie zapobieżenia podwójnemu opodatkowaniu w zakresie podatków od dochodu i zysków majątkowych (Dz. U. z 1978 r. Nr 7, poz. 20).

Od 1 stycznia 2003r. po zmianach wprowadzonych ustawą z dnia 27 lipca 2002r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 141, poz. 1182), nieograniczony obowiązek podatkowy ? zgodnie z nową treścią art. 3 ust. 1 ustawy z 26.07.1991r. ? dotyczy wyłącznie osób fizycznych posiadających na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej miejsce zamieszkania, którzy podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów. Natomiast osoby fizyczne, jeżeli nie mają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej miejsca zamieszkania, podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów z pracy wykonywanej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie stosunku służbowego lub stosunku pracy, bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia, oraz od innych dochodów osiąganych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (ograniczony obowiązek podatkowy) - o czym stanowi nowy art. 3 ust. 2a ustawy z 26.07.1991r.

Zgodnie z treścią art. 4a cytowanej ustawy przepisy art. 3 ust. 1 i 2a stosuje się z uwzględnieniem umów w sprawie zapobieżenia podwójnemu opodatkowaniu, których stroną jest Rzeczpospolita Polska.

Jak wynika z powyższych - w stanie prawnym obowiązującym do 31.12.2002r., jak i od 01 stycznia 2003r. - przesądzającym dla określenia, czy dana osoba podlega w Polsce nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu, jest miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej.

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zawiera definicji miejsca zamieszkania osoby fizycznej. Definicja miejsca zamieszkania znajduje się natomiast w art. 25 ustawy z 23.04.1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U Nr 16, poz. 93 ze zm.), według którego miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu.

Z kolei w art. 4 umowy z 16.12.1976r. w celu rozgraniczenia jurysdykcji podatkowej umawiających się państw określono, iż:

1. W rozumieniu niniejszej Umowy określenie 'osoba mająca miejsce zamieszkania lub siedzibę w Umawiającym się Państwie oznacza z uwzględnieniem postanowień ustępów 2 i 3 niniejszego artykułu - każdą osobę, która według prawa tego Państwa podlega tam obowiązkowi podatkowemu, z uwagi na jej miejsce zamieszkania, jej miejsce pobytu, siedzibę zarządu albo inne podobne znamiona; określenie to nie obejmuje osoby fizycznej, która podlega opodatkowaniu w tym Umawiającym się Państwie tylko dlatego, że osiąga ona dochód ze źródeł w nim położonych. Określenia 'osoba mająca miejsce zamieszkania lub siedzibę w Polsce' oraz 'osoba mająca miejsce zamieszkania lub siedzibę w Zjednoczonym Królestwie' będą rozumiane w sposób analogiczny.
2. Jeżeli stosownie do postanowień ustępu 1 osoba fizyczna ma miejsce zamieszkania w obu Umawiających się Państwach, wówczas stosuje się następujące zasady:
   1. osobę uważa się za mającą miejsce zamieszkania w tym Umawiającym się Państwie, w którym ma ona stałe miejsce zamieszkania. Jeżeli ma ona stałe miejsce zamieszkania
   1. osobę uważa się za mającą miejsce zamieszkania w tym Umawiającym się Państwie, w którym ma ona stałe miejsce zamieszkania. Jeżeli ma ona stałe miejsce zamieszkania w obu Umawiających się Państwach, wówczas uważa się ją za mającą miejsce zamieszkania w tym Umawiającym się Państwie, z którym ma ściślejsze powiązania osobiste i gospodarcze (ośrodek interesów życiowych);
   2. jeżeli nie można ustalić, w którym Umawiającym się Państwie osoba ma ściślejsze powiązania osobiste i gospodarcze albo jeżeli nie posiada ona stałego miejsca zamieszkania w żadnym z Umawiających się Państw, wówczas uważa się ją za mającą miejsce zamieszkania w tym Umawiającym się Państwie, w którym zwykle przebywa;
   3. jeżeli przebywa ona zazwyczaj w obydwu Umawiających się Państwach lub nie przebywa zazwyczaj w żadnym z nich, wówczas będzie ona uważana za mającą miejsce zamieszkania w tym Umawiającym się Państwie, którego jest obywatelem;
   4. jeżeli miejsca zamieszkania nie można określić zgodnie z postanowieniami litery a), b) oraz c) niniejszego ustępu, właściwe władze Umawiających się Państw rozstrzygną zagadnienie w drodze wzajemnego porozumienia.

Z uwagi na ewentualną sprzeczność między prawem krajowym a ratyfikowanym przez Polskę prawem międzynarodowym, w pierwszej kolejności zastosowanie znajdują postanowienia prawa międzynarodowego.

W przedstawionym stanie faktycznym bezspornym jest, iż pomimo że Podatniczka ma w Polsce miejsce zameldowania, faktyczne jej miejsce zamieszkania znajduje się na terytorium Wielkiej Brytanii (dla celów dowodowych, dokumentem potwierdzającym miejsce zamieszkania Podatniczki w celu ustalenia jurysdykcji podatkowej danego państwa, jest zaświadczenie wydane przez właściwą administrację podatkową, w tym przypadku administrację podatkową Wielkiej Brytanii (tzw. certyfikat rezydencji), z którego powinno wynikać, iż podlega w tym kraju nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu).

A zatem zgodnie z treścią art. 3 ust. 2a ustawy z 26.07.1991r. Podatniczka w Polsce podlega tzw. ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu, tj. podlega obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów osiąganych na terytorium Polski.

Dochodem podlegającym opodatkowaniu w Polsce jest m.in. dochód z tytułu najmu nieruchomości położonej w Polsce, w myśl bowiem zapisu art. 6 umowy z 16.12.1976r. dochody z majątku nieruchomego mogą być opodatkowane w tym Umawiającym się Państwie, w którym ten majątek jest położony.

W świetle powyższych przepisów składając w latach 1998-2002 - zgodnie z dyspozycją art. 45 ust. 1 i 7 ustawy z 26.07.199r. - zeznania podatkowe Podatniczka winna była wykazać jako dochód podlegający opodatkowaniu jedynie dochód osiągnięty z tytułu najmu nieruchomości położonej w Polsce (chyba, ze osiągała ona również inne dochody podlegające w Polsce opodatkowaniu). Od tego dochodu Podatniczka powinna była obliczać podatek dochodowy - zgodnie ze skalą podatkową określoną w treści art. 27 ust. 1 ustawy ? i obliczony w ten sposób podatek wpłacać na rachunek urzędu skarbowego właściwego w sprawie opodatkowania osób zagranicznych.

Właściwość miejscową organu podatkowego w tej sprawie określa § 5 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z 24.12.2002 r. w sprawie właściwości organów podatkowych (Dz. U. Nr 240, poz. 2069 ze zm.) ? w przedstawionym przypadku właściwym miejscowo organem podatkowym był Naczelnik Pierwszego Urzędu Skarbowego w Gdańsku.

W kwestii możliwości wystąpienia przez Podatniczkę z wnioskiem o stwierdzenie nadpłaty i o zwrot nadpłaconego podatku zastosowanie znajdą stosowne przepisy art. 72 ? 80 ustawy z 29.08.1997r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926 ze zm.).

Zgodnie z treścią art. 75 § 1 i 2 Ordynacji podatkowej jeżeli podatnik kwestionuje zasadność pobrania przez płatnika podatku albo wysokość pobranego podatku, może złożyć wniosek o stwierdzenie nadpłaty podatku. Uprawnienie przysługuje również podatnikom, których zobowiązanie podatkowe powstaje w sposób przewidziany w art. 21 § 1 pkt 1, jeżeli w zeznaniach (deklaracjach), o których mowa w art. 73 § 2, wykazali zobowiązanie podatkowe nienależne lub w wysokości większej od należnej i wpłacili zadeklarowany podatek albo wykazali nadpłatę w wysokości mniejszej od należnej.

Zgodnie z treścią art. 75 § 3 Ordynacji podatkowej podatnik, płatnik lub inkasent równocześnie z wnioskiem o stwierdzenie nadpłaty są obowiązani złożyć skorygowane zeznanie (deklarację).

Zatem w przedstawionym stanie faktycznym Podatniczka może wystąpić do Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego w Gdańsku z wnioskiem o stwierdzenie nadpłaty podatku, dołączając jednocześnie do wniosku skorygowane zeznania podatkowe za lata 1998-2002.

Występując z wnioskiem o zwrot nadpłaty podatku należy mieć na uwadze przepis art. 79 § 2 pkt 2 Ordynacji podatkowej, zgodnie z którym prawo do złożenia wniosku o stwierdzenie nadpłaty wygasa po upływie 5 lat od dnia złożenia zeznania podatkowego.