Nadpłata podatku

Kiedy mamy do czynienia z nadpłatą?

Zgodnie z ordynacją podatkową, za nadpłatę uważa się kwotę:

• nadpłaconego lub nienależnie zapłaconego podatku,
• podatku pobraną przez płatnika nienależnie lub w wysokości większej od należnej,
• zobowiązania zapłaconego przez płatnika lub inkasenta, jeżeli w decyzji o odpowiedzialności podatkowej płatnika lub inkasenta określono je nienależnie lub w wysokości większej od należnej,
• zobowiązania zapłaconego przez osobę trzecią lub spadkobiercę, jeżeli w decyzji o ich odpowiedzialności określono je nienależnie lub w wysokości większej od należnej.

Dla samej kwestii istnienia nadpłaty nie jest także istotnym źródło zobowiązania podatkowego, nie jest ważne czy była nim decyzja organu skarbowego, czy deklaracja (aczkolwiek jest to już istotnym np. dla prawa do wniosku o stwierdzenie nadpłaty). Dla zagadnienia istnienia nadpłaty decydującym jest prawie wyłącznie wystąpienie okoliczności wymienionych we wstępie, czyli brak podstawy prawnej uzyskanej kwoty.

Kto określa wysokości nadpłaty?

W wielu przypadkach wysokość nadpłaty określa sam podatnik, w szczególności w zeznaniu rocznym i deklaracji podatku akcyzowego. W przypadkach nie wymienionych szczegółowo w przepisach zasadą jest, że wysokość nadpłaty określa organ podatkowy w drodze stwierdzenia nadpłaty, czyli procedury, w której organ analizuje kwestię istnienia nadpłaty. Procedura ta jest wszczynana z urzędu lub na wniosek, nie jest jednak rozumiana jako postępowanie podatkowe.

Kto może złożyć wniosek o stwierdzenie nadpłaty?

Uprawnienie do złożenia wniosku o stwierdzenie nadpłaty przysługuje:

1. podatnikowi, który kwestionuje zasadność pobrania podatku przez płatnika albo wysokość pobranego podatku,
2. podatnikowi, którego zobowiązanie podatkowe powstaje z mocy prawa, jeżeli:
   • w zeznaniu rocznym, deklaracji podatku akcyzowego lub deklaracji o wpłatach z zysku wykazał zobowiązanie podatkowe nienależne lub większe od należnego i wpłacił zadeklarowany podatek, albo wykazał nadpłatę w wysokości mniejszej od należnej,
   • w innych deklaracjach (z wyjątkiem deklaracji dotyczącej podatku dochodowego) wykazał zobowiązanie nienależne lub większe od należnego i wpłacił zadeklarowany podatek,
   • dokonał wpłaty podatku, nie będąc w ogóle obowiązanym do składania zeznania lub deklaracji.
3. płatnikowi lub inkasentowi, jeżeli:
   • w złożonej deklaracji wykazał oraz wpłacił podatek w wysokości większej od wysokości pobranego podatku,
   • w złożonej deklaracji wykazał oraz wpłacił podatek w wysokości większej od należnej,
   • nie będąc obowiązanym do składania deklaracji, wpłacił podatek w wysokości większej od należnej.

Warto podkreślić, iż prawo złożenia wniosku o stwierdzenie nadpłaty nie przysługuje między innymi w przypadku, gdy zobowiązanie podatkowe powstaje w drodze doręczenia decyzji organu podatkowego ustalającej wysokość zobowiązania podatkowego. Wówczas organ może stwierdzić nadpłatę jedynie z urzędu.

Prawo złożenia wniosku ograniczone jest również czasowo, wygasa na ogół po upływie 5 lat od powstania nadpłaty lub zaistnieniu okoliczności warunkującej jej powstanie. Terminu wygaśnięcia prawa do zgłoszenia wniosku o stwierdzenie nadpłaty nie należy utożsamiać z terminem wygaśnięcia prawa do zwrotu nadpłaty podatku, które wygasa po upływie 5 lat licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin zwrotu nadpłaty.

W jaki sposób rozliczana jest nadpłata?

Sposób rozliczania nadpłaty uzależniony jest od tego, czy na podatniku ciążą jakieś zobowiązania podatkowe:

• jeżeli podatnik zalega z płatnością lub jest obciążony zobowiązaniem podatkowym, nadpłata jest z urzędu zaliczana na poczet zaległości podatkowych wraz z odsetkami za zwłokę lub na poczet bieżących zobowiązań podatkowych. Zaliczenie następuje w drodze postanowienia, na które stronie przysługuje zażalenie.
• jeżeli podatnik nie ma zaległości ani obowiązku zapłaty podatku, nadpłata podlega zwrotowi z urzędu, chyba że nie przekracza kwoty 8,80 zł, gdyż wówczas jest z urzędu zaliczana na poczet przyszłych zobowiązań podatkowych, chyba że podatkik wystąpi o zwrot. Podatnik może też złożyć wniosek o zaliczenie nadpłaty na poczet przyszłych zobowiązań podatkowych, jeżeli nadpłata przekracza kwotę 8,80 zł.

W jaki sposób rozliczana jest nadpłata z zaliczek na podatek?

Nadpłatę wynikającą z zaliczek na podatek zwraca się po zakończeniu okresu, za który rozlicza się podatek.

Jednakże, jeżeli na wniosek podatnika kwestionującego zasadność pobrania podatku przez płatnika albo wysokość tego podatku, organ podatkowy wydał decyzję stwierdzającą nadpłatę, zwrot nadpłaty przysługuje podatnikowi w terminie 30 dni od dnia wydania decyzji.

Jeżeli podatnik złoży stosowny wniosek i uzasadni go swym ważnym interesem, organ podatkowy może też (ale nie musi) przed rozliczeniem rocznym dokonać zwrotu nadwyżki wpłaconych przez podatnika kwot zaliczek, którą jest dodatnia różnica sumy wpłaconych zaliczek i podatku należnego od początku roku. Warto podkreślić, że nadwyżka nie jest nadpłatą gdyż ta w chwili składania wniosku nie mogła jeszcze powstać.

Jaki jest termin zwrotu nadpłaty?

Jeżeli nadpłata nie zostanie zaliczona na poczet zobowiązań podatkowych i podlega zwrotowi, organ podatkowy powinien dokonać tego zwrotu w terminie:

1. 30 dni od dnia wydania decyzji o zmianie, uchyleniu lub stwierdzeniu nieważności decyzji:

•  ustalającej wysokość zobowiązania podatkowego,
•  określającej wysokość zobowiązania podatkowego,
•  o odpowiedzialności podatkowej płatnika lub inkasenta,
•  o odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej lub spadkobiercy,

2.  30 dni od dnia wydania decyzji stwierdzającej nadpłatę lub określającej wysokość nadpłaty;

3.  14 dni od dnia doręczenia organowi podatkowemu odpisu orzeczenia sądu administracyjnego, ze stwierdzeniem jego prawomocności, uchylającego decyzję organu podatkowego pierwszej instancji lub stwierdzającego jej nieważność,

4.  30 dni od dnia złożenia wniosku o zwrot nadpłaty w związku z orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego;

5. 3 miesięcy od dnia złożenia zeznania lub deklaracji, podatku akcyzowego lub deklaracji o wpłatach z zysku za rok obrotowy,;

6.  2 miesięcy od dnia złożenia wniosku o stwierdzenie nadpłaty, wraz ze skorygowanym zeznaniem (deklaracją) jeżeli takie jest wymagane, lecz nie wcześniej niż w terminie 3 miesięcy od dnia złożenia zeznania lub deklaracji, o których mowa poprzednim punkcie,;

W jaki sposób organ podatkowy zwraca nadpłatę?

1. Jeżeli podmiot uprawniony do otrzymania zwrotu kwoty nadpłaty jest obowiązany do posiadania rachunku bankowego (dotyczy to głównie przedsiębiorców), organ dokonuje przelewu lub wpłaty na wskazany rachunek bankowy.
2. Jeżeli podmiot nie jest obowiązany do posiadania rachunku bankowego, organ zwraca nadpłatę w gotówce, z reguły przekazem pocztowym. Uprawniony podmiot może jednak zażądać zwrotu na rachunek bankowy.

Czy od nadpłaty podatnikowi przysługują odsetki?

Zgodnie z ogólną zasadą, nadpłata podlega oprocentowaniu, w wysokości równej wysokości odsetek od zaległości podatkowych. Z uwagi na konstrukcję przepisów trudno jednak nie odnieść wrażenia, że ogólna zasada jest właściwie wyjątkiem od zupełnie innej, niepisanej reguły, zgodnie z którą nadpłata podlega opodatkowaniu jedynie w szczególnych, ściśle określonych prawnie przypadkach.
Zważywszy na ową szczegółowość ograniczymy się jedynie do dwóch szczególnie istotnych przypadków opodatkowania nadpłaty. Opodatkowaniu, od dnia powstania, podlega nadpłata powstała w związku z wydaniem decyzji zmieniającej, uchylającej lub stwierdzającej nieważność decyzji będącej podstawą zobowiązania podatkowego, albo w związku z uchyleniem tej decyzji przez sąd administracyjny. Jeżeli jednak organ podatkowy nie przyczynił się do wadliwości decyzji usuniętej z obiegu prawnego na mocy innej decyzji (nie dotyczy to przypadku orzeczenia sądu administracyjnego), opodatkowanie przysługuje tylko wówczas, gdy organ nie zwrócił nadpłaty w terminie i już nie od dnia powstania, lecz do dnia upływu terminu zwrotu.

Nadpłata wykazana w zeznaniu rocznym podlega oprocentowaniu od dnia złożenia zeznania, jeżeli nie zostanie zwrócona w terminie 3 miesięcy od dnia złożenia zeznania. Warto podkreślić, że istotnym jest tutaj dzień faktycznego złożenia zeznania a nie dzień upływu terminu do złożenia zeznania.

Pamiętaj, że:

• wysokość nadpłaty w zeznaniu podatkowym rocznym okresla sam podatnik,
• nadpłata zaliczana jest w pierwwszej kolejności na poczet zaległości podatkowych i bieżących zobowiązań podatkowych,
• jeżeli nie jesteśmy zobowiązani do posiadania rachunku bankowego, urząd skarbowy prześle nam nadpłatę przekazem pocztowym - możemy jednak zażądać przekazania nadpłaty na konto w banku,
• od nadpłaty niewypłaconej w terminie przysługują odsetki w wysokości odsetek od zobowiązań podatkowych.

Podstawa prawna:

• ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 roku Ordynacja podatkowa (Dz. U. 2012 poz. 749 ze zm.)

Zespół
e-prawnik.pl