Czy w świetle obowiązujących przepisów podatkowych przyznane odszkodowanie finansowe jest zwolnione (...)

UZASADNIENIE

W dniu 08 września 2010r. wpłynął do Organu ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zwolnienia z opodatkowania przyznanego odszkodowania na podstawie ugody z tytułu wyrządzonej szkody.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Prowadzone prace budowlane autostrady A1 na odcinku B-Ś. poprzez wykonywanie robót ziemnych, doprowadziły do sytuacji częściowego lub całkowitego zaniku wód gruntowych. W konsekwencji, w lokalnych studniach brakuje obecnie wody. Wnioskodawca będąc właścicielem gospodarstwa domowego, którego m.in. dotknął ten problem wystąpił do organu odpowiedzialnego i nadzorującego powyższą inwestycję tj. do Oddziału Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad z wnioskiem o pokrycie kosztów pogłębienia studni lub budowy nowej, umożliwiającej korzystanie z zasobów złóż głębinowych wody. GDDKIA po przeprowadzeniu oględzin i badań hydrologicznych uznała roszczenie wnioskodacy z tytułu szkody powstałej w wyniku budowy autostrady za zasadne i zaproponowała ugodę w formie odszkodowania finansowego z przeznaczeniem na odtworzenie studni wraz z oprzyrządowaniem.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy w świetle obowiązujących przepisów podatkowych w sytuacji opisanej wyżej przyznane odszkodowanie finansowe jest zwolnione z podatku dochodowego od osób fizycznych...

W opinii ustnej przedstawicieli GDDKIA zaproponowana gratyfikacja finansowa ugody jest zwolniona z podatku dochodowego od osób fizycznych. Jednakże zdaniem wnioskodawcy, teza ta ma formę wolnej interpretacji przepisów prawa podatkowego co nie przekonuje go o jej słuszności.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Podstawową zasadą obowiązującą w przepisach ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tj. Dz. U. z 2010r. Nr 51, poz. 307 ze zm.) jest zasada powszechności opodatkowania. W myśl tej zasady, wyrażonej w art. 9 ust. 1 ww. ustawy, opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Wyrazem jej praktycznej realizacji jest art. 11 ust. 1 ww. ustawy, z którego treści wynika, że przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Na mocy art. 10 ust. 1 pkt 9 tej ustawy źródłami przychodów są inne źródła. W myśl art. 20 ust. 1 wyżej powołanej ustawy, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nie znajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Sformułowanie ?w szczególności? dowodzi, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł należy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają zatem wszelkie dochody osiągane przez podatnika, z wyjątkiem tych dochodów, które zostały enumeratywnie wymienione przez ustawodawcę jako zwolnione od podatku, bądź od których zaniechano poboru podatku, w drodze rozporządzenia wydanego przez Ministra Finansów.

Stosownie do regulacji zawartej w art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem:

1. określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
2. odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,
3. odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,
4. odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,
5. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,
6. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,
7. odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.
   
   

Z literalnego brzmienia powyższego przepisu jednoznacznie wynika, że nie wszystkie odszkodowania otrzymane przez osoby fizyczne wolne są od podatku dochodowego. Ze zwolnienia przedmiotowego korzystają bowiem jedynie te odszkodowania i zadośćuczynienia, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów rangi ustawy lub aktów wykonawczych wydanych na ich podstawie, z wyjątkiem wyłączonych ze zwolnienia wolą ustawodawcy. Wyłączone ze zwolnienia są m.in. odszkodowania wypłacane według ww. uregulowań, ale wynikające z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.

Przy interpretacji przepisów dotyczących zwolnień podatkowych stosuje się wykładnię literalną, która ma pierwszeństwo przed wykładnią celowościową, co oznacza, że katalog zwolnień przedmiotowych zawarty w art. 21 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jest katalogiem zamkniętym i nie można interpretować go rozszerzająco.

Z opisanego przez wnioskodawcę zdarzenia przyszłego wynika, iż w związku z pracami budowlanymi autostrady A1, doszło do częściowego lub całkowitego zaniku wód gruntowych. W konsekwencji w lokalnych studniach brakuje obecnie wody. Wnioskodawca będąc właścicielem gospodarstwa domowego, którego m.in. dotknął ten problem wystąpił do organu odpowiedzialnego i nadzorującego powyższą inwestycję tj. do Oddziału Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad z wnioskiem o pokrycie kosztów pogłębienia studni lub budowy nowej, umożliwiającej korzystanie z zasobów złóż głębinowych wody. Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad po przeprowadzeniu oględzin i badań hydrologicznych uznała roszczenie wnioskodacy z tytułu szkody powstałej w wyniku budowy autostrady za zasadne i zaproponowała ugodę w formie odszkodowania finansowego z przeznaczeniem na odtworzenie studni wraz z oprzyrządowaniem.

Istotne dla rozpatrywanej sprawy jest zatem ustalenie czy do kategorii odszkodowań, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw można zaliczyć odszkodowanie przyznane dla wnioskodawcy.

Analiza wniosku wskazuje, iż przyznane odszkodowanie finansowe dla wnioskodawcy wynika jedynie z ustaleń zawartych pomiędzy stronami i ma charakter czysto umowny. Wysokość tego odszkodowania podobnie jak zasady ustalenia wysokości odszkodowania nie wynikają z żadnej ustawy ani aktu wykonawczego. W związku z tym należy uznać, iż przedmiotowa wpłata nie będzie odszkodowaniem, którego wysokość lub zasady ustalania wynikają z przepisów odrębnych ustaw, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Niezależnie od powyższego z wniosku wynika, że odszkodowanie zostało przyznane na podstawie ugody w formie odszkodowania finansowego. Cytowany art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. g) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jednoznacznie wskazuje, iż ze zwolnienia nie korzystają te odszkodowania, które wynikają z zawartych umów lub ugód innych niż sądowe, nawet jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw.

Zatem ze względu na brak możliwości zakwalifikowania odszkodowania finansowego, przyznanego dla wnioskodawcy od organu odpowiedzialnego i nadzorującego powyższą inwestycję tj. od Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad, do któregokolwiek ze zwolnień przewidzianych w art. 21 ust. 1, art. 52, art. 52a i art. 52c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych należy stwierdzić, że kwota tego odszkodowania stanowić będzie przychód w rozumieniu ww. art. 11 ust. 1 - jako otrzymane pieniądze.

Przychód ten należy potraktować jako przychód z tzw. ?innych źródeł?, o którym mowa w powołanym powyżej art. 20 ust. 1 w związku z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Mając na uwadze okoliczności opisane we wniosku oraz powołane wyżej przepisy prawa należy stwierdzić, iż podmiot, który wypłacił ugodowe odszkodowanie powinien wystawić dla wnioskodawcy informację PIT-8C na podstawie art. 42a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w którym wykazana będzie kwota wypłaconego odszkodowania, a wnioskodawca zaś winien tę kwotę wykazać w zeznaniu rocznym za dany rok jako przychód z innych źródeł.

Nadmienić należy, że obowiązek wykazania przychodu w zeznaniu rocznym istnieje bez względu na to czy podmiot, który wypłacił odszkodowanie wystawi wnioskodawcy odpowiednią informację ? PIT czy też nie. Jeżeli podmiot wypłacający odszkodowanie tego nie zrobi, to na wnioskodawcy i tak spoczywał będzie obowiązek złożenia zeznania rocznego w odpowiednim urzędzie skarbowym, w którym wykazane winny być przychody zawarte w informacji PIT-8C, w wierszu przychody z ?innych źródeł? wraz z innymi przychodami i dochodami uzyskanymi w roku podatkowym, podlegającymi opodatkowaniu według progresywnej skali podatkowej.

Reasumując, w oparciu o powyższe przepisy prawa należy stwierdzić, iż środki pieniężne stanowiące odszkodowanie jakie wnioskodawca otrzyma w związku ze szkodą poniesioną na jego nieruchomości związaną z zanikiem w studni wód gruntowych stanowić będą przychód z innych źródeł.

Powyższe oznacza, iż w przedmiotowej sprawie stanowisko wnioskodawcy powzięte co do braku słuszności o zwolnieniu z opodatkowania odszkodowania otrzymanego na podstawie ugody - o czym zapewniał organ wypłacający zaproponowaną gratyfikację finansową - należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa S. Wyszyńskiego 2, 44-100 Gliwice po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.