Opodatkowanie czynności udzielenia pożyczki i możliwość zastosowania zwolnienia od podatku dla tej (...)

UZASADNIENIE

W dniu 21 października 2014 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania czynności udzielenia pożyczki i możliwości zastosowania zwolnienia od podatku dla tej czynności.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawca jest osobą prawną prowadzącą działalność gospodarczą w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Przedmiotem działalności Wnioskodawcy, ujawnionym w rejestrze przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego jest uprawa zbóż, roślin strączkowych i roślin oleistych na nasiona, z wyłączeniem ryżu; uprawa warzyw, włączając melony oraz uprawa roślin korzeniowych i roślin bulwiastych; pozostałe uprawy rolne inne niż wieloletnie; chów i hodowla bydła mlecznego; chów i hodowla pozostałych zwierząt, uprawy rolne połączone z chowem i hodowlą zwierząt (działalność mieszana), działalność usługowa wspomagająca produkcję roślinną; działalność usługowa wspomagająca chów i hodowlę zwierząt gospodarskich; produkcja wyrobów futrzarskich; wyprawa skór, garbowanie, wyprawa i barwienie skór futerkowych, sprzedaż hurtowa zboża, nieprzetworzonego tytoniu, nasion, pasz dla zwierząt, sprzedaż hurtowa żywych zwierząt; sprzedaż hurtowa skór, sprzedaż hurtowa niewyspecjalizowana; transport drogowy towarów; magazynowanie i przechowywanie pozostałych towarów; przeładunek towarów w pozostałych punktach przeładunkowych; kupno i sprzedaż nieruchomości na własny rachunek; pozostałe doradztwo w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej i zarządzania; działalność w zakresie inżynierii i związane z nią doradztwo techniczne. Wnioskodawca jest czynnym podatnikiem VAT.

Wnioskodawca zamierza udzielić pożyczkę osobie fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą w zakresie weterynarii z przeznaczeniem na prowadzenie przez nią inwestycji polegającej na budowie fermy norek. Pożyczkobiorca jest członkiem zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (pożyczkodawcy) i akcjonariuszem w spółce komandytowo-akcyjnej, będącej wspólnikiem ww. spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Kwota na udzielenie pożyczki pochodzić będzie ze środków obrotowych zgromadzonych przez Wnioskodawcę w toku działalności gospodarczej i jej służącym. Udzielenie pożyczki nie ma charakteru jednorazowego, okazjonalnego, albowiem Wnioskodawca zamierza świadczyć usługi pośrednictwa finansowego (usługi udzielania pożyczek poza systemem bankowym) w przyszłości w celach czerpania zysku i gromadzić na ten cel środki. Pożyczka ma zostać spłacona przez pożyczkobiorcę w ratach wraz z odsetkami.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy w opisanym zdarzeniu przyszłym udzielenie pożyczki przez Wnioskodawcę jest zwolnione z opodatkowania podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług?

Zdanie Wnioskodawcy.

Zgodnie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług opodatkowaniu podatkiem od towarowi usług, podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Natomiast, jak stanowi art. 8 ust. 1 wskazanej wyżej ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 (...). Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem. Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę. Nie każda czynność stanowiąca dostawę towarów lub świadczenie usług podlega opodatkowaniu podatkiem VAT. Aby dana czynność podlegała opodatkowaniu tym podatkiem musi być wykonana przez podatnika.

W myśl art. 15 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Pojęcie działalności gospodarczej zostało zdefiniowane w ust. 2 ww. artykułu - obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

W świetle orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego przepisy art. 15 ust. 1 i 2 ustawy o VAT powinny być rozumiane w ten sposób, że warunkiem sine qua non uznania, iż dany podmiot działa w charakterze podatnika podatku od towarów i usług, jest ustalenie, że działa on jako producent, handlowiec, usługodawca, pozyskujący zasoby naturalne, rolnik lub jako osoba wykonująca wolny zawód. Ani formalny status danego podmiotu jako podatnika zarejestrowanego, ani okoliczność, że dana czynność została wykonana wielokrotnie lub jednorazowo, lecz z zamiarem częstotliwości, nie mogą przesądzać o opodatkowaniu tej czynności bez każdorazowego ustalenia, że w odniesieniu do tej konkretnej czynności podmiot ten występował w charakterze podatnika podatku od towarów i usług (por. wyrok siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 29 października 2007 r., sygn. I FPS 3/07). Przywołane wyżej tezy zachowują aktualność również po nowelizacji ustawy o VAT dokonanej z dniem 1 kwietnia 2014 r.

W definicji działalności gospodarczej aż do dnia 31 marca 2013 r. zawarte było zastrzeżenie, że prowadzeniem działalności jest także jednorazowe wykonanie czynności ?w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy?. Jeśli bowiem zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy pozwalał na uznanie jednorazowej czynności za działalność gospodarczą, to wynika stąd, że właśnie częstotliwość wykonywania czynności była cechą konstytutywną działalności. Wydaje się, że chociaż zastrzeżenie powyższe - o jednorazowej czynności wykonanej w okolicznościach wskazujących na zamiar działania w sposób częstotliwy - zostało skreślone z treści przepisu, to jednak nadal działalność gospodarcza w rozumieniu komentowanej ustawy powinna charakteryzować się zamiarem częstotliwości działania. Należy także podkreślić, że nie jest konieczne faktyczne działanie częstotliwe, do uzyskania statusu podatnika wystarczający jest zamiar prowadzenia częstotliwie działalności (tak A. Bartosiewicz, Komentarz do art. 15 ustawy o podatku od towarów i usług, stan prawny na 1 kwietnia 2014 r.).

W dalszej kolejności wskazać należy na istotę umowy pożyczki, która została zawarta w art. 720 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.). Zgodnie z ww. przepisem, przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. W wyniku spełnienia świadczenia przez dającego pożyczkę, określone przedmioty majątkowe stają się własnością biorącego pożyczkę. Zasilają one jednak tylko czasowo majątek biorącego pożyczkę, który obowiązany jest do zwrotu, tj. do przeniesienia na drugą stronę własności tej samej ilości pieniędzy albo rzeczy tego samego rodzaju.

Zdaniem Wnioskodawcy czynności polegające na udzielaniu pożyczek pieniężnych podlegających oprocentowaniu stanowią odpłatne świadczenie usług i podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Udzielanie pożyczek przez podatnika podatku od towarów i usług spełnia przesłanki uznania tych czynności za podlegające opodatkowaniu, niezależnie od częstotliwości i celu ich udzielenia, czy statusu nabywcy. Udzielanie bowiem pożyczek przez podmiot prowadzący działalność gospodarczą, w związku z jej prowadzeniem, można identyfikować i zaliczać do zawodowej płaszczyzny jednostki, a więc uznać za rodzącą obowiązki w podatku od towarów i usług, nawet gdy te czynności nie znajdują się w jej zakresie przedmiotowym (np. por. interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 1 września 2013 r., ILPP1/443-393/13-2/AI). W świetle powyższego, czynność udzielenia pożyczki spełnia definicję usług zawartą w art. 8 ust. 1 ustawy, można bowiem zidentyfikować beneficjenta świadczenia, którym będzie pożyczkobiorca, mogący korzystać z kapitału udostępnionego przez pożyczkodawcę.

Jak wynika z opisu zdarzenia przyszłego Wnioskodawca zamierza udzielić pożyczkę osobie fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą w zakresie weterynarii, która jest jednocześnie członkiem zarządu pożyczkodawcy. Pożyczka zostanie zatem udzielona przez podmiot, który prowadzi działalność gospodarczą i jest czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług. Udzielenie pożyczki nie ma charakteru jednorazowego, okazjonalnego, albowiem Wnioskodawca - spółka z o.o. zamierza świadczyć usługi pośrednictwa finansowego (usługi udzielania pożyczek poza systemem bankowym) w przyszłości w celach czerpania zysku i gromadzić na ten cel środki. Wskazane wyżej usługi nie są ujawnione jako przedmiot działalności w rejestrze przedsiębiorców KRS. Pożyczka ma zostać spłacona przez pożyczkobiorcę w ratach wraz z odsetkami.

Zdaniem Wnioskodawcy udzielenie pożyczki przez spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, a fakt, iż usługa ta nie jest wymieniona w przedmiocie jej działalności, nie przesądza, iż udzielona pożyczka nie będzie prawnie skuteczna lub udzielona poza prowadzoną działalnością gospodarczą. Polski ustawodawca nie uzależnia opodatkowania pożyczki od wpisu do odpowiednich rejestrów, co wynika również z art. 720 Kodeksu Cywilnego. Powyższe stanowisko zaaprobował Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi w wyroku z dnia 4 października 2011 r. w sprawie oznaczonej sygnaturą I SA/Łd 1085/11, w którym stwierdził, że ?jeżeli podmiot prowadzący działalność gospodarczą udziela pożyczki to mimo, iż nie jest to zasadniczy zakres działalności i czynność taka nie została wskazana w przedmiocie działalności w Krajowym Rejestrze Sądowym, to udzielenie pożyczki należy uznać za czynność w ramach prowadzonej działalności opodatkowanej podatkiem VAT?.

Wnioskodawca stoi na stanowisku, że udzielanie pożyczek przez przedsiębiorców stanowi element prowadzonej przez nich działalności gospodarczej, a tym samym podlega opodatkowaniu VAT. Ponadto czynności polegające na udzielaniu pożyczek pieniężnych świadczone poza systemem bankowym zaliczane są do grupowania usług pośrednictwa finansowego, sklasyfikowanego w sekcji J dział 65 PKWiU, a tego rodzaju działalność mieści się w definicji działalności gospodarczej zamieszczonej w art. 15 ust. 2 ustawy o VAT, wobec powyższego udzielenie pożyczek podlega regulacjom zawartym w ustawie o podatku od towarów i usług. Istotne znaczenie ma również stanowisko Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu zawarte w wyroku z dnia 18 stycznia 2012 r., I SA/Sz 640/11, zgodnie z którym w przypadku podatnika podatku od towarów i usług, prowadzącego działalność gospodarczą w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług podmiot ten działa w charakterze podatnika odnośnie wszystkich czynności, które mieszczą się w przedmiocie jego działalności gospodarczej, jak również tych czynności, które stanowią bezpośrednie, stałe i konieczne uzupełnienie takiej działalności. W skład drugiego typu czynności wchodzą zaś wszelkie działania podatnika, które pozostają poza jego głównym przedmiotem działalności, lecz stanowiąc konsekwencje tej działalności, bezpośrednio ją uzupełniają. Sąd podkreślił również, że dla opodatkowania podatkiem VAT określonej czynności, nie ma znaczenia, czy jej rodzaj został wymieniony w umowie spółki w ramach jej zakresu przedmiotowego.

Oznacza to, że usługa pośrednictwa finansowego, świadczona w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania tej czynności w sposób częstotliwy, w celach czerpania zysku przez pożyczkodawcę w ramach prowadzonej przez niego działalności gospodarczej, stanowi czynność objętą opodatkowaniem VAT.

Zarówno w przepisach ustawy o podatku od towarów i usług, jak i w rozporządzeniach wykonawczych do niej przewidziano możliwość zastosowania obniżonych stawek podatku, a nawet zwolnień od podatku. W konsekwencji, na mocy art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy, zwolnione są od podatku usługi udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych, a także zarządzanie kredytami lub pożyczkami pieniężnymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę.

Ponadto, zgodnie z zapisem art. 43 ust. 15 ustawy, zwolnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 7,12 i 37-41 oraz w ust. 13 nie mają zastosowania do:

1. czynności ściągania długów, w tym factoringu,
2. usług doradztwa,
3. usług w zakresie leasingu.

Mając na uwadze powyższe oraz powołane regulacje prawne należy stwierdzić, że czynność udzielenia pożyczki przez Wnioskodawcę, będącego czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług, na rzecz pożyczkobiorcy stanowi czynność wykonywaną w ramach działalności gospodarczej, w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy. Zatem udzielając pożyczki Wnioskodawca działa jako podatnik, o którym mowa w ust. 1 ww. artykułu. Przedmiotowa usługa - stosownie do art. 5 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy - podlegać będzie opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, przy czym - biorąc pod uwagę treść art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy - korzystać będzie ze zwolnienia od podatku.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Mając powyższe na względzie, stosownie do art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej, odstąpiono od uzasadnienia prawnego dokonanej oceny stanowiska Wnioskodawcy.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie, ul. Staromłyńska Nr 10, 70-561 Szczecin, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.