Opodatkowanie przeniesienia własności nieruchomości gruntowej pod rozbudowę drogi z zamiarem odszkodowania.

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. ? Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.), Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy, działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 14 lutego 2012 r. (data wpływu 16 lutego 2012 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie braku opodatkowania przeniesienia własności nieruchomości gruntowej pod rozbudowę drogi w zamian za odszkodowanie ? jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 16 lutego 2012 r. został złożony wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania przeniesienia własności nieruchomości gruntowej pod rozbudowę drogi w zamian za odszkodowanie.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Aktem notarialnym z dnia 31 maja 1996 r. Wnioskodawca wraz z żoną zakupił do majątku osobistego od osoby fizycznej grunt o powierzchni 0,28 ha (działka nr 64), który w momencie zakupu stanowił nieużytki rolne. W późniejszym okresie Wnioskodawca wraz żoną na części powyższej działki wybudował systemem gospodarczym budynek, który został oddany do użytku w maju 2001 r. Budynek ten należy do majątku osobistego Wnioskodawcy i jego żony. Wszelkie nakłady inwestycyjne na budynek oraz działkę zostały pokryte z majątku wspólnego Wnioskodawcy i jego małżonki. W budynku tym Wnioskodawca prowadzi obecnie działalność gospodarczą. Budynek wraz z gruntem nie był nigdy wprowadzony do ewidencji środków trwałych, w całości stanowi on majątek osobisty małżonków. Wnioskodawca jest czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług od 2002 r. Żona Wnioskodawcy nigdy nie prowadziła działalności gospodarczej i nie jest czynnym podatnikiem VAT.

Decyzją Wojewody z dnia 7 marca 2011 r. dokonano wywłaszczenia części gruntu pod rozbudowę drogi. Dokonano przy tym podziału przedmiotowego gruntu (działki nr 64), z którego wyodrębniono grunt niezabudowany podlegający wywłaszczeniu o powierzchni 394 m² pod rozbudowę drogi (działka nr 64/1) oraz resztę gruntu (działka nr 64/2), na której pozostaje ww. budynek i w którym nadal prowadzona jest przez Wnioskodawcę działalność gospodarcza. Wszelkie nakłady inwestycyjne na gruncie podlegającym wywłaszczeniu (działka nr 64/1) zostały wykonane ze środków prywatnych Wnioskodawcy i jego małżonki. W związku z powyższym nie przysługiwało Wnioskodawcy w żadnym momencie prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Część działki nr 64/1 podlegającej wywłaszczeniu znajdowała się na obszarze objętym miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego uchwalonego uchwałą Rady Miasta z dnia 27 lutego 2003 r. Fragment działki nr 64/1 (o pow. 372 m²) znajdował się na obszarze oznaczonym jako strefa produkcyjno-usługowo-składowa. Pozostały fragment wywłaszczanej działki (o pow. 22 m²) znajdował się na obszarze oznaczonym jako strefa ? ulica zbiorcza. Grunt niezabudowany objęty wywłaszczeniem (działka nr 64/1) stanowił w całości majątek osobisty Wnioskodawcy i jego żony i nie był wykorzystywany przy prowadzonej działalności gospodarczej. Decyzją Wojewody z dnia 5 stycznia 2012 r. orzeczono o ustaleniu odszkodowania na rzecz Wnioskodawcy i jego żony (którzy pozostają we wspólności ustawowej majątkowej małżeńskiej) w kwocie 252.415,80 zł z tytułu nabycia z mocy prawa przez Województwo prawa własności nieruchomości oznaczonej jako działka nr 64/1 o pow. 0,0394 ha. Wnioskodawca, który nigdy nie dokonywał sprzedaży gruntów, występuje zatem tutaj w podwójnej roli, jako osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą i będąca zarejestrowanym czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług i jako osoba fizyczna będąca współwłaścicielem wywłaszczonego gruntu należącego do majątku osobistego.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy w związku z przedstawionym stanem faktycznym Wnioskodawca jest zobowiązany odprowadzić od wypłaconego odszkodowania podatek VAT, a jeśli tak, to od jakiej kwoty odszkodowania, skoro Wnioskodawca jest współwłaścicielem wywłaszczonej nieruchomości?

Zdaniem Wnioskodawcy, w przypadku, gdy wywłaszczeniu podlega część gruntu niezabudowanego, który nie miał związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, to dostawa tego gruntu (wywłaszczenie) stanowi czynność niepodlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT, bowiem w tej części ww. grunt (działka nr 64/1) stanowił majątek prywatny Wnioskodawcy i jego żony. Wnioskodawcy nie przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, grunt oraz poczynione nakłady inwestycyjne na tym gruncie nie były nigdy wprowadzone do ewidencji środków trwałych prowadzonej przez Wnioskodawcę działalności gospodarczej. Dodatkowo czynność wywłaszczenia była wykonywana okazjonalnie i wbrew woli Zainteresowanego. Zatem transakcja taka nie może być uznana za działalność gospodarczą, w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług, gdyż nie ma tu woli i chęci cyklicznego i powtarzalnego wykonywania określonego działania.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z dyspozycją art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054), opodatkowaniu podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Pod pojęciem towaru rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii (art. 2 pkt 6 powołanej ustawy).

Przez dostawę towarów, stosownie do art. 7 ust. 1 ustawy, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w tym również:

1. przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie;
2. wydanie towarów na podstawie umowy dzierżawy, najmu, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze zawartej na czas określony lub umowy sprzedaży na warunkach odroczonej płatności, jeżeli umowa przewiduje, że w następstwie normalnych zdarzeń przewidzianych tą umową lub z chwilą zapłaty ostatniej raty prawo własności zostanie przeniesione;
3. wydanie towarów na podstawie umowy komisu: między komitentem a komisantem, jak również wydanie towarów przez komisanta osobie trzeciej;
4. wydanie towarów komitentowi przez komisanta na podstawie umowy komisu, jeżeli komisant zobowiązany był do nabycia rzeczy na rachunek komitenta;
5. ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego, ustanowienie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu oraz przekształcenie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego na spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, a także ustanowienie na rzecz członka spółdzielni mieszkaniowej odrębnej własności lokalu mieszkalnego lub lokalu o innym przeznaczeniu oraz przeniesienie na rzecz członka spółdzielni własności lokalu lub własności domu jednorodzinnego;
6. oddanie gruntów w użytkowanie wieczyste;
7. zbycie praw, o których mowa w pkt 5 i 6.

W świetle przedstawionych powyżej przepisów, grunt spełnia definicję towaru wynikającą z art. 2 pkt 6 ustawy, a jego sprzedaż stanowi dostawę towarów, o której mowa w art. 7 ust. 1 ustawy.

Z przywołanego przepisu wynika, iż przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa prawa własności towarów (nieruchomości) w zamian za odszkodowanie jest objęte podatkiem od towarów i usług (a więc także wówczas, gdy nie jest ono następstwem decyzji właściciela, lecz wynika z nakazu organu władzy publicznej lub z mocy samego prawa). W takiej sytuacji uznać należy, że ma miejsce dostawa towarów w zamian za odszkodowanie, zaś odszkodowanie pełni funkcję wynagrodzenia za przeniesienie własności towarów, czyniąc tego rodzaju dostawę faktycznie odpłatną ? objętą opodatkowaniem podatkiem od towarów i usług.

Mając na uwadze powołane przepisy prawa wskazać należy, że opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług nie podlega samo odszkodowanie, lecz stanowiące dostawę towarów przeniesienie własności nieruchomości gruntowej w zamian za wynagrodzenie przyjmujące formę odszkodowania.

Zgodnie z art. 112 ust. 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz. U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651 ze zm.), wywłaszczenie nieruchomości polega na pozbawieniu albo ograniczeniu, w drodze decyzji, prawa własności, prawa użytkowania wieczystego lub innego prawa rzeczowego na nieruchomości.

W myśl art. 128 ust. 1 ww. ustawy, wywłaszczenie własności nieruchomości, użytkowania wieczystego lub innego prawa rzeczowego następuje za odszkodowaniem na rzecz osoby wywłaszczonej odpowiadającym wartości tych praw.

Stosownie natomiast do art. 12 ust. 4 ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (t. j. Dz. U. z 2008 r. Nr 193, poz. 1194 ze zm.), nieruchomości lub ich części, o których mowa w art. 11f ust. 1 pkt 6, stają się z mocy prawa:

1. własnością Skarbu Państwa w odniesieniu do dróg krajowych,
   
2. własnością odpowiednich jednostek samorządu terytorialnego w odniesieniu do dróg wojewódzkich, powiatowych i gminnych

• z dniem, w którym decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej stała się ostateczna.

W myśl art. 12 ust. 4f wyżej powołanej ustawy, odszkodowanie za nieruchomości, o których mowa w ust. 4, przysługuje dotychczasowym właścicielom nieruchomości, użytkownikom wieczystym nieruchomości oraz osobom, którym przysługuje do nieruchomości ograniczone prawo rzeczowe. Zgodnie z art. 12 ust. 4a, decyzję ustalającą wysokość odszkodowania za nieruchomości, o których mowa w ust. 4, wydaje organ, który wydał decyzję o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej. Decyzję ww. wydaje się w terminie 30 dni od dnia, w którym decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej stała się ostateczna (art. 12 ust. 4b powołanej ustawy).

Nie każda czynność stanowiąca dostawę w rozumieniu art. 7 ust. 1 cyt. ustawy podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Aby dana czynność była opodatkowana tym podatkiem musi być wykonana przez podmiot działający w odniesieniu do tej czynności jako podatnik.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych (art. 15 ust. 2 ustawy).

Aby dostawę towarów uznać za działalność gospodarczą, należy wykazać, że w momencie jej realizacji podatnik miał zamiar dokonywać takie czynności wielokrotnie, a sprzedawane towary zostały nabyte w celu wykorzystania w działalności gospodarczej. Warunkiem opodatkowania danej czynności podatkiem od towarów i usług ? w świetle powyższych przepisów - jest łączne spełnienie dwóch przesłanek: po pierwsze czynność winna być ujęta w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, po drugie ? musi być zrealizowana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem jest podatnikiem podatku od towarów i usług.

Biorąc powyższe pod uwagę należy stwierdzić, że osoba fizyczna nieprowadząca regularnej, czy zorganizowanej działalności gospodarczej, dokonująca jednorazowej lub okazjonalnych transakcji, nie występuje w charakterze podatnika od towarów i usług. Zatem jeśli osoba fizyczna dokonuje sprzedaży swojego majątku osobistego (np. działek gruntu), a czynność ta wykonywana jest okazjonalnie i nie zmierza do nadania jej stałego charakteru, nie oznacza prowadzenia działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, iż w 1996 r. Wnioskodawca zakupił do majątku osobistego grunt o powierzchni 0,28 ha (działka nr 64). Na części działki wybudował budynek, w którym prowadzi obecnie działalność gospodarczą. Wszelkie nakłady inwestycyjne na budynek oraz działkę zostały pokryte z majątku osobistego Wnioskodawcy i jego małżonki. W związku z tym Wnioskodawcy nie przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego. Budynek wraz z gruntem nie był nigdy wprowadzony do ewidencji środków trwałych. Wnioskodawca jest czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług. Decyzją Wojewody z dnia 7 marca 2011 r. dokonano wywłaszczenia części przedmiotowego gruntu pod rozbudowę drogi. Dokonano przy tym podziału działki nr 64, z której wyodrębniono grunt niezabudowany podlegający wywłaszczeniu o powierzchni 394 m² (działka nr 64/1) oraz resztę gruntu (działka nr 64/2), na której znajduje się budynek. Grunt niezabudowany objęty wywłaszczeniem (działka nr 64/1) stanowił w całości majątek osobisty Wnioskodawcy i jego żony i nie był wykorzystywany przy prowadzonej działalności gospodarczej. Decyzją Wojewody z dnia 5 stycznia 2012 r. orzeczono o ustaleniu odszkodowania na rzecz Wnioskodawcy i jego żony.

Mając na uwadze powyższe oraz treść powołanych regulacji stwierdzić należy, że mimo, iż grunty spełniają definicję towarów zawartą z art. 2 pkt 6 ustawy, z okoliczności niniejszej sprawy nie wynika, aby dokonując przeniesienia własności przedmiotowego gruntu w zamian za odszkodowanie, działał Pan w charakterze podatnika. Przedmiotowy grunt został przez Pana nabyty do majątku prywatnego i do czasu wywłaszczenia nie był wykorzystywany w prowadzonej działalności gospodarczej. Z treści wniosku nie wynika, aby podejmował Pan czynności mające na celu przygotowanie gruntu do sprzedaży. Powyższe wyklucza zatem handlowy cel transakcji. W konsekwencji zbywając ww. działkę korzysta Pan z przysługującego prawa do rozporządzania własnym majątkiem. Taka czynność oznacza działanie w sferze prywatnej, do której unormowania ustawy o podatku od towarów i usług nie mają zastosowania.

Reasumując należy stwierdzić ? mając przy tym również na uwadze aktualne orzecznictwo sądowe [w tym wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 15 września 2011 r. w sprawach połączonych Jarosław Słaby (C-180/10) i Emilian Kuć, Halina Jeziorska-Kuć (C-181/10)] ? że dostawa przedmiotowej nieruchomości w zamian za odszkodowanie nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, gdyż brak jest normatywnych przesłanek, aby uznać Pana za podatnika tego podatku.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku, Al. Zwycięstwa 16/17, 80-219 Gdańsk, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. ? Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.).

Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.