Egzekucja świadczeń alimentacyjnych

Egzekucja świadczeń alimentacyjnych jest egzekucją świadczeń pieniężnych i przeprowadza się ją w sposób typowy dla egzekucji świadczeń alimentacyjnych właśnie. Jednak z racji swojej – przede wszystkim – doniosłości społecznej wykazuje pewne odrębności, które to maja zapewnić jej efektywność i sprawność przebiegu.

Egzekucja w sprawach, w których zasądzono alimenty może być wszczęta także z urzędu na żądanie sądu pierwszej instancji, który sprawę rozpoznawał, skierowane do właściwego organu egzekucyjnego. Tytułowi egzekucyjnemu zasądzającemu alimenty sąd nadaje klauzulę wykonalności z urzędu, a wierzycielowi doręcza z urzędu tytuł wykonawczy.

Do którego komornika należy się zwrócić o wszczęcie egzekucji świadczeń alimentacyjnych?

Mamy tu do czynienia z tzw. właściwością przemienną, która obowiązuje jednak tylko przy egzekucji z wynagrodzenia za pracę. Egzekucję świadczeń alimentacyjnych może wszcząć nie tylko komornik ogólnej właściwości dłużnika. Dochodząc alimentów lub renty mającej charakter alimentów, wierzyciel, kierując egzekucję do wynagrodzenia za pracę, może zgłosić wniosek o wszczęcie egzekucji również do komornika sądu właściwego według swego miejsca zamieszkania. Jeżeli wierzyciel skorzysta z tego przywileju, to komornik ten obowiązany jest zawiadomić o wszczęciu egzekucji komornika sądu ogólnej właściwości dłużnika.

Jakie świadczenia są świadczeniami alimentacyjnymi?

Świadczeniami alimentacyjnymi są świadczenia przewidziane w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym. Natomiast rentami o charakterze alimentacyjnym są świadczenia na zaspokojenie obowiązku dostarczenia koniecznych środków utrzymania, a także wychowania, obciążające z mocy ustawy lub z umowy inne osoby aniżeli krewnych.

Jakie inne organy są upoważnione do ściągania należności alimentacyjnych dłużnika?

W sytuacji, gdy dłużnik odbywa karę pozbawienia wolności, wierzyciel może złożyć tytuł wykonawczy bezpośrednio dyrektorowi zakładu karnego, który obowiązany jest wypłacać wierzycielowi należności za pracę dłużnika lub jego pieniądze znajdujące się w depozycie zakładu karnego, w granicach przewidzianych przepisami kodeksu karnego wykonawczego (z przypadającego skazanemu wynagrodzenia za pracę, po odliczeniu zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych, wolne jest w każdym czasie od egzekucji 60%).

Powyższa wypłata nie może być dokonywana, jeżeli wnioski złożyło kilku wierzycieli, a należności za pracę dłużnika lub jego pieniądze znajdujące się w depozycie zakładu karnego nie wystarczają na zaspokojenie wszystkich należności tych wierzycieli lub jeżeli są zajęte przez organ egzekucyjny. W takim wypadku dyrektor zakładu karnego przekazuje wnioski do właściwego komornika.

Czy egzekucja świadczeń alimentacyjnych jest w jakiś sposób ograniczona?

Jeżeli egzekucja świadczeń alimentacyjnych skierowana jest do wynagrodzenia za pracę, to wynagrodzenie to podlega egzekucji do wysokości trzech piątych wynagrodzenia, w tej wysokości także w razie zbiegu egzekucji alimentów ze świadczeniami niealimentacyjnymi. Pomimo, iż generalnie egzekucji nie podlegają sumy przyznane przez Skarb Państwa lub podmioty gospodarcze na specjalne cele (np. stypendia, wsparcia), to z tych dochodów może być prowadzona egzekucja do trzech piątych części na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych. Natomiast z rachunku bankowego obejmującego wkład oszczędnościowy można prowadzić egzekucję na zaspokojenie alimentów w pełnej wysokości. Także nagroda z zakładowego funduszu nagród podlega egzekucji na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych do pełnej wysokości. W przypadku gdy przedmiotem egzekucji są alimenty, do dochodów które podlegają egzekucji zalicza się także zaopatrzenie emerytalne.

Jakie obowiązki ma komornik w postępowaniu egzekucyjnym, gdy jego przedmiotem są świadczenia alimentacyjne?

Oprócz obowiązków typowych dla każdego rodzaju egzekucji, w sprawach o egzekucję alimentów komornik ma dodatkowo obowiązek:

• przeprowadzenia z urzędu dochodzenie w celu ustalenia zarobków i stanu majątkowego dłużnika oraz jego miejsca zamieszkania, jeżeli środki te okażą się bezskuteczne, komornik ma obowiązek złożyć wniosek do organów Policji, aby te przeprowadziły dochodzenie w celu ustalenia miejsca zamieszkania i miejsca pracy dłużnika, równocześnie ma także obowiązek złożyć wniosek do gminnego ośrodka pomocy społecznej o przeprowadzenie dochodzenia w celu ustalenia majątku i dochodów dłużnika,

• nie może on umorzyć postępowania egzekucyjnego z powodu bezskuteczności egzekucji,
• obowiązany jest periodycznie przeprowadzać dochodzenia w celu ustalenia stanu majątkowego i zarobkowego dłużnika,
• odstępy, w których komornik ma czynić powyższe ustalenia, nie mogą być dłuższe niż okres jednego roku.

W sytuacji, w której dochodzenia prowadzone przez komornika nie dały wyniku, komornik ma obowiązek wystąpić z wnioskiem do organów Policji w celu ustalenia miejsca zamieszkania i miejsca pracy dłużnika. Również organy rejonowe rządowej administracji ogólnej obowiązane są na wniosek komornika przeprowadzić dochodzenie w powyższym zakresie, zwłaszcza co do dochodów i stanu majątkowego dłużnika.

Pewne specjalne uregulowania zostały wprowadzone w przypadku przeprowadzania egzekucji świadczeń alimentacyjnych z wynagrodzenia za pracę, gdy dłużnik zatrudniony jest u osoby bliskiej. W przypadku, gdy wynagrodzenie za pacę dłużnika zatrudnionego u osoby bliskiej zostanie zajęte w celu egzekucji świadczeń alimentacyjnych, to wspomniana osoba bliska nie może zasłaniać się zarzutem, że wypłaciła dłużnikowi wynagrodzenie z góry, ani zarzutami, że dłużnik pracuje bez wynagrodzenia lub za wynagrodzeniem niższym od przeciętnego, albo że przysługuje jej wierzytelność do dłużnika nadająca się do potrącenia z jego roszczenia o wynagrodzenie.

Kto jest osobą bliską w rozumieniu przepisów?

Same przepisy o egzekucji nie definiują pojęcia osoby bliskiej, jednak pojęcie to pojawia się w wielu innych aktach prawnych, na podstawie których przyjmuje się, iż za osobę bliską uważa się nie tylko małżonka, krewnych, powinowatych, ale także osoby pozostające w faktycznym związku, a nawet przyjaźni.

Pamiętaj, że:

• Komornik w sprawach o egzekucję świadczeń alimentacyjnych jest obowiązany z urzędu przeprowadzić dochodzenie w celu ustalenia zarobków i stanu majątkowego dłużnika oraz miejsca jego zamieszkania,
• W razie ujawnienia mienia dłużnika podlegającego egzekucji komornik obowiązany jest dokonać z urzędu zajęcia tego i mienia i podjąć dalsze kroki egzekucyjne,
• Wierzyciel ma prawo wyboru komornika w granicach właściwości sądu apelacyjnego.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. 1964 r., Nr 43, poz. 296 ze zmianami).

Michał Włodarczyk

Radca Prawny

Zajmuje się sprawami osób fizycznych jak również przedsiębiorców. Posiada rozległe doświadczenie w poradnictwie w sprawach życiowych osób fizycznych jak również profesjonalnych problemów prawnych przedsiębiorców. Bazując na swoim doświadczeniu skutecznie doradza w sprawach osób fizycznych jak i przedsiębiorców zawsze dbając o praktyczną stronę problemów prawnych z jakimi zwracają się do niego jego klienci.