Darowizna na rzecz syna

Odpowiedź prawnika: Darowizna na rzecz syna

Niniejsza opinia prawna została sporządzona na podstawie przepisów:

- ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn.zm.).

Na wstepie należy wskazać, że prawidłowe dokonanie darowizny związane jest z 2 aspektami: prawnym (cywilnym) i podatkowym. Już w tym miejscu należy zaznaczyć, że zewzględów podatkowych darowizna powinna zostać dokonana tylko na rzecz syna.

Zgodnie z art. 888 k.c.

§ 1. Przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzeczobdarowanego kosztem swego majątku.

Art. 890 k.c.

§ 1. Oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Jednakże umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione.

Tak więc oświadczenie darowizny powinna mieć formę aktu notarialnego. Zatem powinni udać się Państwo do notariusza w celu złożenia takiego oświadczenia. Obecność u notariusza Państwa syna i synowej nie jest konieczna.

W praktyce możemy jednak dokonać umowy darowizny kwoty pieniężnej bezzachowania tej formy. W takiej sytuacji dochodzi ona do skutku z momentem przekazania określonej sumy Państwa synowi. Decydując się na zawarcie umowy w formie pisemnej prosimy pamiętać o określeniu miejsca i daty jej sporządzenia, stron umowy oraz przedmiotu umowy darowizny. W umowie należy zatem dokładnie kwotę pieniężną.

W umowie powinny znaleźć się także oświadczenia stron: darczyńcy o przekazaniu określonej kwoty pieniężnej na rzecz obdarowanego oraz obdarowanego o przyjęciu przedmiotu darowizny. Pamiętajmy o podpisach złożonych przez obie strony (obdarowanychi darczyńców). I w tej sytuacji już obecność Państwa syna jest konieczna. Ewentualnie możnawysłać 2 egz tej umowy do syna, a on podpisze oba przesyłając jeden zwrotnie Państwu. PoPaństwa stronie – jako że środki (tak zakładamy) pochodzą z majątku wspólnego – muszą byćzlożone podpisy zarówno Pani jak i Pani męża.

Darowiznę można odwołać, jeśli nie została wykonana (nie doszło do przekazania przez Państwa środków pieniężnych), a okazałoby się, że Państwo z jakiegoś powodu nie będą mogli jej wykonać bez uszczerbku dla własnego utrzymania (art. 896 k.c.).

Art. 896. Darczyńca może odwołać darowiznę jeszcze niewykonaną, jeżeli po zawarciu umowy jego stan majątkowy uległ takiej zmianie, że wykonanie darowizny nie może nastąpić bez uszczerbku dla jego własnego utrzymania odpowiednio do jego usprawiedliwionych potrzeb albo bez uszczerbku dla ciążących na nim ustawowych obowiązków alimentacyjnych.

Jeśli natomiast popadną Państwo w niedostatek (problemy finansowe) po wykonaniu darowizny, to wówczas syn ma obowiązek pomóc Państwu finansowo w celu zaspokojenia Państwa usprawiedliwionych potrzeb (art. 897 k.c.)

Art. 897. Jeżeli po wykonaniu darowizny darczyńca popadnie w niedostatek, obdarowany mao bowiązek, w granicach istniejącego jeszcze wzbogacenia, dostarczać darczyńcy środków,których mu brak do utrzymania odpowiadającego jego usprawiedliwionym potrzebom albo do wypełnienia ciążących na nim ustawowych obowiązków alimentacyjnych. Obdarowany może jednak zwolnić się od tego obowiązku zwracając darczyńcy wartość wzbogacenia.

Niezależnie od powyższego, zgodnie z art. 898 k.c. mogą Państwo odwołać darowiznę (nawet już wykonaną), jeśli syn dopuści się rażącej niewdzięczności wobec Państwa.

Kluczowym zagadnieniem jest tutaj znaczenie pojęcia rażącej niewdzięczności obdarowanego. Niewdzięczność ta ma osiągnąć stopień rażący oraz że ma być skierowana wobec darczyńcy. Użycie zwrotu niedookreślonego należy uznać za trafny zabieg ustawodawcy, gdyż podważenie trwałości skutków darowizny z przyczyn precyzyjnie wskazanych w ustawie nie uwzględniałoby jednostkowych sytuacji o szczególnym nieraz zabarwieniu, a w konsekwencji prowadziłoby do rozwiązań niesprawiedliwych. Niewdzięczność obdarowanego polega na takim jego zachowaniu względem darczyńcy, którenie daje się pogodzić z moralnym nakazem poszanowania osoby świadczącej bezpłatnie jakieś dobro. Przy ocenie natężenia tej niewdzięczności należy brać pod uwagę zarówno kryterium subiektywne (punkt widzenia samego darczyńcy), jak i kryterium obiektywne (perspektywę rozsądnego uczestnika obrotu). Postulat ten wynika stąd, że z jednej strony niesposób opierać takiej oceny jedynie na wyobrażeniach darczyńcy, które mogą okazać się sprzeczne ze zdrowym rozsądkiem, z drugiej zaś strony nie można tu lekceważyć osobistych stosunków łączących darczyńcę z obdarowanym, które mogą przecież uzasadniać ostrzejsze potępienie niektórych zachowań tego ostatniego. Niewdzięczność przybiera zatem stopień rażący, gdy oba powyższe kryteria stosowane łącznie pozwalają uznać dane zachowanie się obdarowanego względem darczyńcy za szczególnie naganne.Art. 898 § 1 k.c. nie wymienia winy wśród swoich przesłanek, ale nie oznacza to, żenie ma ona żadnej wagi dla kwalifikacji zachowań obdarowanego z perspektywy tegoprzepisu. W doktrynie panuje zgoda co do tego, iż niezawinione zachowanie sięo bdarowanego nie może być mu poczytywane za rażącą niewdzięczność. Otwarta jest jednak kwestia, jaki stopień winy obdarowanego wypada tutaj uznać za wystarczający. Rażąca niewdzięczność obdarowanego musi być okazana względem darczyńcy. Oznacza to, iż co do zasady obojętne z punktu widzenia art. 898 § 1 są zachowaniaobdarowanego wobec innych osób (np. darczyńca nie może odwołać darowizny tylko dlatego,iż obdarowany dopuścił się przestępstwa na szkodę krewnego darczyńcy). Wyjątek należyuczynić w odniesieniu do tych wszystkich zachowań obdarowanego, które, choć zwrócone przeciwko innym osobom, mają na celu również urażenie uczuć darczyńcy. Cechę rażącej niewdzięczności może mieć zarówno działanie, jak i zaniechanie obdarowanego. Za przykład takiej niewdzięczności mogą na ogół służyć: ciężkie znieważenie darczyńcy, popełnienieinnego przestępstwa skierowanego przeciwko jego mieniu lub osobie, opuszczenie darczyńcyw chorobie, niemające uzasadnienia zerwanie kontaktów rodzinnych itp. Każdy takiprzypadek musi jednak podlegać indywidualnej ocenie w świetle wyżej opisanych przesłanek.

Mechanizm zwrotu przedmiotu odwołanej darowizny jest określony w art. 898 § 2k.c.. Uruchomienie tego mechanizmu następuje wskutek złożenia obdarowanemu przez darczyńcę oświadczenia woli o odwołaniu darowizny. Jest to jednostronne oświadczenie woli, które staje się skuteczne z chwilą określoną w art. 61 § 1 k.c.. Z oczywistych względów stosowanie art. 898 § 2 k.c. jest zbyteczne w razie odwołania darowizny jeszcze niewykonanej. W momencie złożenia oświadczenia o odwołaniu darowizny powstaje zobowiązanie do zwrotu jej przedmiotu, które podlega stosowanym wprost przepisom o bezpodstawnym wzbogaceniu (art. 405 i n. k.c.). Powyższe oświadczenie powinno być zarazem traktowane jako wezwanie do spełnienia świadczenia w rozumieniu art. 455 k.c.(darczyńca może jednak oznaczyć dłuższy niż niezwłoczny termin zwrotu).

Art. 898. § 1. Darczyńca może odwołać darowiznę nawet już wykonaną, jeżeli obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności.

§ 2. Zwrot przedmiotu odwołanej darowizny powinien nastąpić stosownie do przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu. Od chwili zdarzenia uzasadniającego odwołanie obdarowany ponosi odpowiedzialność na równi z bezpodstawnie wzbogaconym, który powinien się liczyć zobowiązkiem zwrotu.

Odnosząc się do aspektu podatkowego, w celu uniknięcia zapłaty podatku od darowizn rekomendujemy następujące działania. Przede wszystkim należy dokonać darowizny tylko na syna, ponieważ tylko w tej sytuacji będzie możliwe całkowite zwolnienie z podatku, powykonaniu poniższych czynności:

Zgodnie z art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba,rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli spełnią oni następujące warunki:

1) zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2–8 i ust. 2, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4, oraz

2) udokumentują – w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, a wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza kwotę określoną w art. 9 ust. 1 pkt 1 – ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek bankowy nabywcy albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo kredytową lub przekazem pocztowym.

Tak więc ponieważ jest to kwota wyższa niż kwota wolna od podatku (9.637 zł), to należydokonać przelewu tych środków na rachunek bankowy syna, zgłosić (ale to już przezPaństwa syna) fakt dokonania darowizny do urzędu skarbowego w ciągu 6 miesięcy od dniaobowiązku podatkowego (tzn. z chwilą złożenia przez Państwa oświadczenia w formie aktunotarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy – z chwiląspełnienia przyrzeczonego świadczenia – czyli dokonania przelewu), a także przedstawićpotwierdzenie przelewu i dokument umowy. Te dokumenty należy dołączyć do formularza zgłoszeniowego SD-Z2. Jeśli dojdzie do złożenia oświadczenia o darowiznie w formie aktunotarialnego, wtedy nie ma konieczności zgłaszania jej (darowizny) do urzędu skarbowego,ponieważ zrobi to sam notariusz. Jednakże taka forma jest związana z dodatkowymi kosztami(taksa notarialna).

Tak więc ponieważ jest to kwota wyższa niż kwota wolna od podatku (9.637 zł.), to należy dokonać przelewu tych środków na rachunek bankowy syna, zgłosić (ale to już przez Państwa syna) fakt dokonania darowizny do urzędu skarbowego w ciągu 6 miesięcy od dnia obowiązku podatkowego (tzn. z chwilą złożenia przez Państwa oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy – z chwiląspełnienia przyrzeczonego świadczenia – czyli dokonania przelewu), a także przedstawić potwierdzenie przelewu i dokument umowy. Te dokumenty należy dołączyć do formularza zgłoszeniowego SD-Z2. Jeśli dojdzie do złożenia oświadczenia o darowiznie w formie aktu notarialnego, wtedy nie ma konieczności zgłaszania jej (darowizny) do urzędu skarbowego, ponieważ zrobi to sam notariusz. Jednakże taka forma jest związana z dodatkowymi kosztami (taksa notarialna).

Jeśli zgłoszenie w odpowiednim terminie nie zostanie dokonane, wówczas nalicza się podatek od darowizny, przy czym w Państwa przypadku podstawą obliczenia tego podatku będzie to kwota powyżej kwoty 9.637 zł. Jeśli więc darowizna przekroczy tę kwotę np. o 10.000 zł, to wówczas podatek od tej kwoty wynosi 3%. Jeśli darowizna przekroczy tę kwotę np. o 15.000zł (kwota nadwyżki ponad kwotę 9.637 zł), wówczas podatek wynosi 308 zł 30 gr plus 5% nadwyżki ponad 10 278 zł, a jeśli przekroczy ponad kwotę 9.637 zł o więcej niż 20 556 zł,wówczas należy zapłacić 822 zł 20 gr plus 7% nadwyżki ponad 20 556 zł.

Tak więc jeśli kwota darowizny wynosi np. 40.000 zł, to kwota podatku wynosiłaby (jeśli niezostaną spełnione przesłanki ze zwolnienia od podatku), 822 zł 20 gr plus 7% z kwoty ponadkwotę 20.556 zł (po odjęciu już kwoty 9.637 zł), czyli z kwoty 9.807 zł, łącznie 1.508,69 zł.

Zakładamy jednak, że te wyliczenia nie będą potrzebne, jeśli tylko Państwo (a właściwie Państwa syn) dopełnią wszelkich formalności związanych ze zgłoszeniem darowizny dourzędu skarbowego.

Powyższe informacje opierają się na założeniu, że Państwa syn jest polskim podatnikiem irozlicza się nadal z polskim urzędem skarbowym.