Gdy stowarzyszenie chce stać się spółką... – opinia prawna

Opinia prawna

Zgodnie z art. 34 Prawo o stowarzyszeniach stowarzyszenie może prowadzić działalność gospodarczą według zasad określonych w odrębnych przepisach, a dochód z tej działalności służy realizacji celów statutowych i nie może być przeznaczony do podziału między jej członków.

Działalność gospodarcza może być prowadzona w ramach stowarzyszenia, tak jak to jest aktualnie w Państwa przypadku, może jednak przybierać formy zewnętrzne, o czym niżej.

Podstawą podjęcia przez stowarzyszenie działalności gospodarczej jest jego statut, który winien określać zarówno rodzaj działalności jak i formę organizacyjną w jakiej działalność może być wykonywana. Jeśli jednak statut nie zawiera tego rodzaju precyzyjnych zapisów a jedynie ogólne stwierdzenie, że stowarzyszenie może prowadzić działalność gospodarczą, wówczas decyzję o zakresie przedmiotowym działalności gospodarczej i formie organizacyjnej winien podjąć uprawniony do tego organ stowarzyszenia np: zarząd. Te wstępne uwagi dotycząc form organizacyjnych działalności rzutują na dalsze rozważania w przedmiocie niejako „oddzielenia” działalności gospodarczej od stowarzyszenia.

Stowarzyszenie założycielem spółki z ograniczoną odpowiedzialnością

Jak wspomniano wyżej stowarzyszenie może prowadzić działalność nie tylko we własnych strukturach wewnętrznych, ale również poprzez podmioty zewnętrzne w stosunku do stowarzyszenia.

Oznacza to, że może przykładowo przystąpić do już istniejącej spółki z o.o. albo zawiązać nową spółkę z o.o. Dla przejrzystości opinii opiniujący skupi się na możliwości prowadzenia działalności gospodarczej w ramach spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Zgodnie z art.151 § 1 kodeksu spółek handlowych (dalej: k.s.h.) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością może być utworzona przez jedną albo więcej osób w każdym celu prawnie dopuszczalnym, chyba że ustawa stanowi inaczej. Ponieważ stowarzyszenie z chwilą wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego uzyskuje osobowość prawną (art. 17 Prawa o stowarzyszeniach) nie ma przeszkód aby mogło być ono wspólnikiem spółki z o.o. W myśl art. 163 k.s.h. do powstania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wymaga się:

1. zawarcia umowy spółki,

2. wniesienia przez wspólników wkładów na pokrycie całego kapitału zakładowego, a w razie objęcia udziału za cenę wyższą od wartości nominalnej, także wniesienia nadwyżki,

3. powołania zarządu,

4. ustanowienia rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej, jeżeli wymaga tego ustawa lub umowa spółki,

5. wpisu do rejestru. 

Państwa stowarzyszenie może więc zawiązać spółkę z o.o. i pokryć kapitał zakładowy wkładem niepieniężnym mającym za przedmiot przedsiębiorstwo stowarzyszenia. Celem uzupełnienia należy wskazać, iż kapitał zakładowy spółki z o.o. nie może być niższy niż 50.000 zł. jeśli więc przedsiębiorstwo stowarzyszenia ma niższą wartość wówczas różnicę stowarzyszenie będzie musiało pokryć bądź innym wkładem niepieniężnym bądź wkładem pieniężnym. Istnieje oczywiście możliwość zawiązania spółki z o.o. nie przez samo stowarzyszenia, ale obok stowarzyszenia przez inne osoby, które wniosą wkłady na pokrycie obejmowanych przez nie udziałów w kapitale zakładowym.

Skutkiem prowadzenia przez stowarzyszenie działalności gospodarczej poprzez struktury zewnętrzne w formie spółki prawa handlowego jest fakt, że stowarzyszenie nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki. Spółka nie korzysta jednak z ulg i zwolnień podatkowych, jakie przysługują stowarzyszeniu w prowadzeniu działalności gospodarczej. Wyjątkiem od tej zasady jest zwolnienie od podatku dochodowego osób prawnych, których udziałowcami (jak w spółce z o.o.) są wyłącznie stowarzyszenia, jeżeli dochody zostały przeznaczone na cele stowarzyszeń - wspólników.

Zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 5 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych wolne od podatku są dochody spółek, których jedynymi udziałowcami są wyłącznie organizacje działające na podstawie ustawy - Prawo o stowarzyszeniach, a których celem statutowym jest działalność wymieniona w pkt 4 - w części przeznaczonej na te cele oraz przekazanej na rzecz tych organizacji.

Reasumując: stowarzyszenie może zawiązać spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością i wnieść do niej aportem na pokrycie kapitału zakładowego swoje przedsiębiorstwo. W szeregu sekwencji działań, które należy podjąć celem zrealizowania powyższego rozwiązania muszą się przede wszystkim znaleźć uchwały uprawnionego organu stowarzyszenia (stosownie do postanowień statutu) w przedmiocie decyzji o zawiązaniu spółki z o.o. i warunków jej zawiązania. W efekcie wniesienia aportem przedsiębiorstwa do spółki z o.o. połączone będzie co do zasady z zaprzestaniem działalności gospodarczej przez samo stowarzyszenie (przynajmniej w tym zakresie jak dotychczas). W związku z tym konieczne będzie podjęcie stosownej uchwały przez walne zgromadzenie członków o zaprzestaniu prowadzenia działalności przez stowarzyszenie a następnie złożenie wniosku o uwidocznienie tej okoliczności w Krajowym Rejestrze Sądowym. Należy więc złożyć wniosek o wykreślenie podmiotu z rejestru przedsiębiorców (na formularzu KRS-X1). Od wniosku o wykreślenie stowarzyszenia z rejestru przedsiębiorców bez wykreślenia organizacji z Krajowego Rejestru Sądowego pobiera się wpis stały w wysokości 150 złotych.

W konsekwencji zrealizowania powyższego projektu nie następuje rozwiązanie stowarzyszenia.

Sprzedaż przedsiębiorstwa stowarzyszenia spółce z ograniczoną odpowiedzialnością - likwidacja działalności gospodarczej stowarzyszenia.
Innym możliwym do wdrożenia rozwiązaniem jest założenie przez zainteresowanych prowadzeniem działalności gospodarczej członków stowarzyszenia a więc przez osoby fizyczne spółki z ograniczoną odpowiedzialnością a następnie sprzedaż przedsiębiorstwa przez stowarzyszenie tejże spółce z o.o. Oczywiście aby przeprowadzić całą procedurę konieczne jest podjęcie stosownych uchwał, a w szczególności w przedmiocie wyrażenia zgody na sprzedaż przedsiębiorstwa i w związku z tym w kwestii zaprzestania działalności gospodarczej przez stowarzyszenie.

Rozwiązanie stowarzyszenia

Jeśli celem Państwa działań ma być jednak rozwiązanie stowarzyszenia a „zachowanie” jedynie działalności gospodarczej wówczas (w przypadku zrealizowania rozwiązania - sprzedaż przedsiębiorstwa) oprócz uchwały o likwidacji działalności gospodarczej stowarzyszenia walne zgromadzenie członków winno podjąć uchwałę o rozwiązaniu stowarzyszenia. W razie rozwiązania się stowarzyszenia na podstawie własnej uchwały, likwidatorami stowarzyszenia są członkowie jego zarządu, jeżeli statut lub, w razie braku odpowiednich postanowień statutu, uchwała ostatniego walnego zebrania członków (zebrania delegatów) tego stowarzyszenia nie stanowi inaczej. Likwidator w szczególności powinien:

1. zawiadomić sąd o wszczęciu likwidacji i wyznaczeniu likwidatora, z podaniem swego nazwiska, imienia i miejsca zamieszkania,

2. dokonywać czynności prawnych niezbędnych do przeprowadzenia likwidacji, podając do publicznej wiadomości o wszczęciu postępowania likwidacyjnego,

3. po zakończeniu likwidacji zgłosić sądowi wniosek o wykreślenie stowarzyszenia z Krajowego Rejestru Sądowego.

Majątek zlikwidowanego stowarzyszenia nie może być dowolnie przez jego członków rozdysponowany. Winien zostać przeznaczony na cel określony w statucie lub w uchwale walnego zebrania członków (zebrania delegatów) o likwidacji stowarzyszenia. Natomiast w razie braku postanowienia statutu lub uchwały w tej sprawie, to sąd orzeka o przeznaczeniu majątku na określony cel społeczny. Nie jest więc możliwe „przeniesienie” całego majątku, którym dysponuje stowarzyszenie na spółkę. Majątek stowarzyszenia ma bowiem służyć realizacji zdań stowarzyszenia.