Co zrobić, gdy jedna ze stron umowy nie wywiązuje się ze swoich zobowiązań - opinia prawna

Umowa w której jedna ze stron (przyjmujący zamówienie) zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia, to umowa o dzieło. Jeżeli umowa taka zostanie zawarta, wówczas stosuje się do niej ogół norm o umowie o dzieło (art. 627 - 646 Kodeksu cywilnego), w tym i normy regulujące sprawy przez strony pominięte, np. odpowiedzialność zamawiającego za brak współpracy z wykonującym dzieło.

Zgodnie z art. 639 Kodeksu cywilnego zamawiający nie może odmówić zapłaty wynagrodzenia mimo niewykonania dzieła, jeżeli przyjmujący zamówienie był gotów je wykonać, lecz doznał przeszkody z przyczyn dotyczących zamawiającego. Jednakże w wypadku takim zamawiający może odliczyć to, co przyjmujący zamówienie zaoszczędził z powodu niewykonania dzieła. Chodzi tu o rzeczywiste oszczędności (np. rezygnacja z zakupu reszty papieru do drukowania, czy z zatrudnienia pomocników), jak i to, co w zaoszczędzonym czasie uzyskał wykonujący dzieło (np. w wyniku zawarcia innej umowy o wykonanie innego dzieła)..

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 listopada 1990 r. (II CR 184/90; Prawo Gospodarcze 1993, nr 5, str. 20) przyjął, że roszczenie dochodzone na podstawie art. 639 Kodeksu cywilnego nie ma charakteru odszkodowawczego, lecz stanowi należne przyjmującemu zamówienie wynagrodzenie pomniejszone jedynie o kwotę, którą oszczędził z powodu niewykonania dzieła, mimo że był gotów je wykonać, lecz doznał przeszkody z przyczyn dotyczących zamawiającego. Za przyczyny dotyczące zamawiającego należy uznać wszelkie przyczyny leżące po jego stronie - także nie zawinione - które udaremniły wykonanie dzieła.

Jeżeli według umowy stron wykonanie zamówionego dzieła wymaga współdziałania zamawiającego, a ten nie współdziała, przyjmujący zamówienie może odstąpić od umowy po uprzednim wyznaczeniu zamawiającemu i upływie odpowiedniego terminu do podjęcia współdziałania (art. 640 Kodeksu cywilnego). Na zamawiającym ciąży wówczas obowiązek zapłacenia wynagrodzenia, mimo niewykonania dzieła. Wynagrodzenie to ulega jednak zmniejszeniu o kwotę zaoszczędzoną przez przyjmującego zamówienie wskutek niewykonania dzieła (w wyroku z dnia z dnia 7 lipca 1999 r. Sąd Najwyższy (II CKN 426/98; OSNC 2000/2 poz. 32).

W związku z powyższym firma “X” może:

1. w oparciu o art. 639 Kodeksu cywilnego żądać wypłaty wynagrodzenia mimo niewykonania dzieła (pamiętając, że zamawiający może odliczyć to, co przyjmujący zamówienie zaoszczędził z powodu niewykonania dzieła);
2. odstąpić od umowy; wówczas przysługuje - przy braku współpracy zamawiającego - wynagrodzenie zmniejszone o kwotę zaoszczędzoną przez przyjmującego zamówienie wskutek niewykonania dzieła).

Przy braku współpracy zamawiającego dzieło, to w jego interesie jest odstąpienie od umowy. Jeżeli nie odstępuje, wówczas przysługuje przyjmującemu zamówienie wynagrodzenie określone w pkt. a i na tej podstawie możliwe jest wystawianie faktur.
Zamawiający nie może samodzielnie skracać terminu wypowiedzenia.