Czy możesz opłacać składkę na ubezpieczenie zdrowotne dobrowolnie? (stan prawny obowiązujący do dnia 1 października 2004 r.)

Ubezpieczenie w Narodowym Funduszu Zdrowia, stanowiące ubezpieczenie zdrowotne, umożliwia bezpłatne korzystanie ze świadczeń zdrowotnych na terenie Polski. Świadczenia, które nie są finansowane przez Fundusz określa ustawa z dnia 23 stycznia 2003 r. o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia. W zakres bezpłatnych świadczeń zdrowotnych wchodzi podstawowa opieka medyczna, mająca na celu zachowanie zdrowia, zapobieganie chorobom i urazom, wczesne wykrywanie chorób, leczenie oraz zapobieganie niepełnosprawności i jej ograniczenie. Fundusz finansuje leczenie szpitalne, świadczenia rehabilitacji leczniczej dla osób niepełnosprawnych, podstawowe usługi stomatologiczne, leczenie uzdrowiskowe, podstawowe szczepienia ochronne, częściowo lub całkowicie leki i inne środki niezbędne do uzyskania zdrowia. Zasadniczo ubezpieczenie zdrowotne powstaje po zgłoszeniu osoby, która ma być objęta ubezpieczeniem do Funduszu, przez uprawniony do tego podmiot. Zgłoszeniu do Funduszu towarzyszy obowiązek wniesienia składki w terminie i na zasadach określonych w ustawie o powszechnym ubezpieczeniu w NFZ. Nieco inaczej sytuacja przedstawia się przy ubezpieczeniach dobrowolnych, o czym jednak niżej.

Kto może być ubezpieczony w Narodowym Funduszu Zdrowia?

Generalnie można powiedzieć, że w Funduszu mogą być ubezpieczeni obywatele polscy. Jeżeli obywatel polski nie ma w Polsce miejsca zamieszkania, wówczas będzie ubezpieczony w Funduszu tylko wtedy, gdy z jakiejkolwiek podstawy podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu w myśl przepisów ustawy o powszechnym ubezpieczeniu w NFZ i jest objęty ubezpieczeniem emerytalnym i rentowym na podstawie przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych lub ubezpieczeniem społecznym rolników. Cudzoziemcom to prawo przysługuje jedynie na zasadzie wyjątku. Dotyczy:

• cudzoziemców przebywających na terytorium Polski na podstawie wizy uprawniającej do podjęcia pracy, zezwolenia na osiedlenie się lub zezwolenia na zamieszkanie na czas określony oraz członkowie ich rodzin, zamieszkujący na terytorium Polski

• cudzoziemców – studentów, uczestników studiów doktoranckich, którzy studiują na terenie Polski, a także absolwentów, odbywających na terenie polski obowiązkowy staż;

• cudzoziemców – członków zakonów, alumnów wyższych seminariów duchownych i teologicznych, postulantów, nowicjuszy i juniorystów zakonów, przebywający na terenie Polski na podstawie wizy, zezwolenia na osiedlenie się lub zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony;

• obywateli państw Unii Europejskiej od 1 maja 2004 r.

Na czym polega ubezpieczenie dobrowolne i kto może być jego podmiotem?

Podstawową kategorię uprawnionych do ochrony ubezpieczeniowej w ramach ubezpieczenia zdrowotnego stanowią osoby podlegające obowiązkowi ubezpieczenia. Grupy osób, podlegające obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu wymienione są enumeratywnie w ustawie o powszechnym ubezpieczeniu w NFZ. Osoby objęte obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym zgłaszane są przez pracodawcę lub przez inny podmiot, a tylko wyjątkowo zgłoszenia dokonuje osoba, która podlega obowiązkowi ubezpieczenia. Ubezpieczenie to zatem powstaje niejako poza nią, w zasadzie bez jej inicjatywy czy jakiegokolwiek stanowiska w tej sprawie. W przeciwieństwie do ubezpieczenia obowiązkowego, ubezpieczenie dobrowolne musi być wynikiem działań osoby, która chce się ubezpieczyć. Jest to oczywiście w jej interesie, ponieważ w razie nieskorzystania z możliwości ubezpieczenia się, osoba taka będzie korzystać ze świadczeń zdrowotnych odpłatnie. Należy jednak zaznaczyć, że ubezpieczyć dobrowolnie może się tylko ta osoba, która zgodnie z prawem może być w ogóle ubezpieczona w Narodowym Funduszu Zdrowia. Mając to na uwadze, dobrowolnie ubezpieczyć mogą się:

• wszyscy obywatele polscy, którzy nie podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu, np. osoby pracujące na umowę o dzieło;

• cudzoziemcy przebywający na terenie Polski, posiadający wizę uprawniającą do podjęcia pracy, zezwolenie na osiedlenie się lub na zamieszkanie na czas określony, jeżeli nie podlegają obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego;

• cudzoziemcy będący studentami, doktorantami, jeżeli studiują w Polsce albo absolwenci odbywający w Polsce obowiązkowy staż;

• cudzoziemcy – zakonnicy, które zostały wymienione wyżej jako osoby mogące być ubezpieczone w NFZ.

W jaki sposób można się dobrowolnie ubezpieczyć?

Ażeby osoba nieobjęta obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym lub w/w cudzoziemcy zostali objęci ochroną ubezpieczeniową, muszą zostać spełnione następujące warunki:

• osoba zainteresowana składa pisemny wniosek w Funduszu o objęcie jej ubezpieczeniem zdrowotnym; jeżeli osobą zainteresowaną byłby wolontariusz, wniosek taki składa jednostka organizacyjna, w ramach której wolontariusz działa;

• osoba, która chce skorzystać z ochrony ubezpieczeniowej, ma obowiązek zgłosić do Funduszu członków swojej rodziny, jeżeli nie podlegają oni obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z jakiegokolwiek tytułu;

• osoba składająca wniosek jest obowiązaną do zapłaty składki na ubezpieczenie zdrowotne;

• wniesienie przez składającego wniosek opłaty dodatkowej na rachunek Funduszu, jednakże jeżeli osobą, która ma być objęta ubezpieczeniem jest cudzoziemiec, który kształci się w Polsce lub odbywa tutaj staż albo określony wyżej zakonnik, wówczas opłaty dodatkowej nie uiszcza się; istnieje również możliwość odstąpienia od pobrania opłaty lub rozłożenia jej na raty.

Osoba, która złożyła wniosek lub wolontariusz, za którego wniosek składa właściwy podmiot, zostają objęci ubezpieczeniem zdrowotnym z dniem określonym w umowie zawartej przez składającego wniosek z Funduszem, natomiast przestają być nim objęci z dniem rozwiązania przedmiotowej umowy lub po upływie miesiąca nieprzerwanej zaległości w opłacaniu składek. Prawo do świadczeń z ubezpieczenia zdrowotnego zarówno osoby zgłaszające wniosek, jak i członkowie ich rodzin oraz wolontariusze uzyskują od dnia objęcia ubezpieczeniem zdrowotnym, natomiast prawo to wygasa po upływie 30 dni od dnia ustania ubezpieczenia zdrowotnego w Funduszu.

W jakiej wysokości dobrowolnie ubezpieczający się płaci składki?

Składkę na ubezpieczenie zdrowotne uiszcza się co miesiąc do 15 dnia następnego miesiąca. Wpłaty dokonuje osoba ubezpieczona. Od nieopłaconych w terminie składek pobiera się odsetki za zwłokę na zasadach i w wysokości określonych dla zaległości podatkowych. Składki na ubezpieczenie zdrowotne oraz należności z tytułu odsetek za zwłokę nieopłacone w terminie podlegają ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
Ubezpieczony obowiązany jest do wniesienia składki w wysokości 9% podstawy wymiaru składki. Podstawa wymiaru składki zaś stanowi:

• dla cudzoziemców studiujących w Polsce lub odbywających staż oraz dla cudzoziemców - członków zakonu i innych osób związanych z zakonem w/w – kwota odpowiadająca wysokości zasiłku stałego z pomocy społecznej;

• dla wolontariusza – kwota odpowiadająca najniższemu wynagrodzeniu;

• dla pozostałych osób – kwota deklarowanego miesięcznego dochodu, nie niższa jednak od kwoty odpowiadającej najniższemu wynagrodzeniu.

Jaka jest wysokość opłaty dodatkowej?

Jak już wyżej powiedziano, objęcie ubezpieczeniem jest uzależnione od wniesienia przez składającego wniosek opłaty dodatkowej na rachunek Funduszu. Wysokość tej opłaty uzależniona jest od okresu, w którym dana osoba nie była objęta ubezpieczeniem zdrowotnym, i wynosi:

• 20 % dochodów przyjętych jako podstawa wymiaru składki dla osoby, której przerwa w ubezpieczeniu zdrowotnym i opłacaniu składek wynosi nieprzerwanie od 3 miesięcy do roku;

• 50 % dochodów przyjętych jako podstawa wymiaru składki dla osoby, której przerwa w ubezpieczeniu zdrowotnym i opłacaniu składek wynosi nieprzerwanie powyżej roku do 2 lat;

• 100 % dochodów przyjętych jako podstawa wymiaru składki dla osoby, której przerwa w ubezpieczeniu zdrowotnym i opłacaniu składek wynosi nieprzerwanie powyżej 2 lat do 5 lat;

• 150 % dochodów przyjętych jako podstawa wymiaru składki dla osoby, której przerwa w ubezpieczeniu zdrowotnym i opłacaniu składek wynosi nieprzerwanie powyżej 5 lat do 10 lat;

• 200 % dochodów przyjętych jako podstawa wymiaru składki dla osoby, której przerwa w ubezpieczeniu zdrowotnym i opłacaniu składek wynosi nieprzerwanie powyżej 10 lat.

Opłaty dodatkowej nie uiszczają cudzoziemcy – studiujący lub odbywający staż oraz cudzoziemcy - osoby zakonne. W uzasadnionych wypadkach, na wniosek osoby zobowiązanej do zapłaty opłaty dodatkowej, Fundusz może odstąpić od jej pobrania lub rozłożyć ją na raty, jednakże nie więcej, niż na 12 rat.

Pamiętaj, że:

• Ubezpieczenie zdrowotne w NFZ – cie pozwala na bezpłatne korzystanie ze świadczeń zdrowotnych na terenie Polski oraz w wyjątkowych sytuacjach również za granicą,

• Dobrowolnemu ubezpieczeniu zdrowotnemu może podlegać jedynie osoba, która może być ubezpieczona w Funduszu, czyli generalnie obywatele polscy oraz tylko niektóre grupy cudzoziemców, którzy nie podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu,

• Osoba podlegająca dobrowolnemu ubezpieczeniu ma obowiązek ubezpieczyć również członków swojej rodziny, niepodlegajacym obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego,

• Osoba niepodlegająca obowiązkowi ubezpieczenia, składa do Funduszu pisemny wniosek w tej sprawie, uiszcza składkę oraz zasadniczo również opłatę dodatkową,

• Ochrona ubezpieczeniowa rozpoczyna się w dniu określonym w umowie, zawartej między ubezpieczającym się a Funduszem, od którego to dnia ubezpieczony może korzystać ze świadczeń zdrowotnych finansowanych przez Fundusz,

• Ubezpieczony przestaje być objęty ubezpieczeniem zdrowotnym, w dniu rozwiązania umowy ubezpieczenia lub po upływie miesiąca nieprzerwanej zaległości w opłacaniu składek, natomiast prawo do korzystania ze świadczeń zdrowotnych wygasa po upływie 30 dni od dnia ustania ubezpieczenia.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 23 stycznia 2003 r. o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym w Narodowym Funduszu Zdrowia (Dz.U. 2003 r., Nr 45, poz. 391 ze zmianami).

Zespół
e-prawnik.pl