Co warto wiedzieć?

Kiedy potrzebny jest szpik? Kiedy i gdzie możesz zarejestrować się jako potencjalny dawca? Kiedy faktycznie staniesz się dawcą? Dzięki tej wiedzy możesz uratować komuś życie!

Na świecie co dziesięć minut ktoś umiera z powodu nowotworu krwi. Życie chorego ocalić może szpik osoby zdrowej.

Kiedy trzeba przeszczepić szpik?

Szpik to narząd w organizmie, który wytwarza komórki krwiotwórcze. Kiedy się dzielą – a dzielą się bez przerwy i przez całe życie człowieka – powstają dojrzałe komórki krwi (krwinki czerwone, płytki krwi, krwinki białe). Jeżeli z powodu jakiejś choroby szpik przestaje działać jak należy, osobie chorej może pomóc przeszczepienie komórek krwi zdrowego dawcy.

Choroby, które wymagają przeszczepienia szpiku, to między innymi:

• białaczka,
• chłoniak,
• choroby szpiku kostnego,
• inne nowotwory krwi.

Kto może zostać dawcą?

Jeżeli dawcą nie może zostać ktoś z rodziny osoby chorej, szuka się wśród osób niespokrewnionych.

Dawcą szpiku może zostać każda zdrowa osoba, która ma od 18 do 60 lat.

Przeciwwskazania do tego, by stać się dawcą, to:

• zakażenie wirusem HIV (lub przynależność do grupy zwiększonego ryzyka zakażenia tym wirusem;
• obecność antygenu HBs, przeciwciał anty-HCV przy obecności HCV RNA;
• gruźlica – w okresie minionych 2 lat;
• cukrzyca – dyskwalifikuje już na etapie rekrutacji;
• aktywna astma – czyli taka, która wymaga podawania leków sterydowych; jeśli od 5 lat nie zdarzył Ci się napad astmy i nie zażywasz doustnie leków sterydowych, możesz być dawcą;
• choroby serca i zabiegi kardiologiczne: przebyty zawał serca, choroba wieńcowa, zabiegi naczyniowe na sercu (pomostowanie) i inne schorzenia, które sprawiają, że stale musisz przyjmować leki (jeżeli masz zaburzenia rytmu, które nie wymagają leczenia, albo masz zdiagnozowane wypadanie płatka zastawki dwudzielnej – możesz być dawcą);
• epilepsja – chyba że od roku nie wystąpił u Ciebie atak padaczkowy i nie musisz zażywać leków na padaczkę;
• nadciśnienie – chyba że masz je pod kontrolą, dzięki temu, że prawidłowo przyjmujesz leki;
• stosowanie leków hormonalnych – decyzję o tym, czy możesz być dawcą, można podjąć po konsultacji z lekarzem poradni przeszczepowej;
• ciąża – w czasie ciąży i w okresie laktacji tymczasowo nie możesz zostać dawcą;
• łuszczyca – chyba że u Ciebie występuje w łagodnej postaci, którą wystarczy leczyć miejscowo;
• tatuaż – w ciągu roku od wykonania;
• pobyt w zakładzie karnym lub poprawczym – w ciągu 6 miesięcy od jego opuszczenia.

Gdzie się zgłosić?

Możesz zgłosić się do ośrodka dawców szpiku. Są to:

• Białystok – Regionalne Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa w Białymstoku: ul. M. Skłodowskiej-Curie 23, 15-950 Białystoka;
• Gdańsk – Uniwersyteckie Centrum Kliniczne w Gdańsku: ul. Dęblinki 7, 80-955 Gdańsk;
• Katowice – Regionalne Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa w Katowicach: ul. Raciborska 15, 40-074 Katowice;
• Kielce – Regionalne Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa w Kielcach: ul. Jagiellońska 66, 25-734 Kielce;
• Lublin – Regionalne Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa w Lublinie: ul. I Armii Wojska Polskiego 8, 20-078 Lublin;
• Łódź – Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej Centralny Szpital Kliniczny Uniwersytetu Medycznego w Łodzi: ul. Pomorska 251, 92-213 Łódź;
• Poznań – Regionalne Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa w Poznaniu: ul. Marcelińska 44, 60-354 Poznań;
• Warszawa – Instytut Hematologii i Transfuzjologii w Warszawie: ul. Indiry Gandhi 14, 02-776 Warszawa; Wojskowy Instytut Medyczny Zakład Transfuzjologii i Klinicznej: ul. Szaserów 128, 04-141 Warszawa;
• Wrocław – Dolnośląskie Centrum Onkologii, Pulmonologii i Hematologii, Ośrodek Dawców Szpiku: ul. Fieldorfa 6, 54-049 Wrocław.

Nie zgłaszaj się do więcej niż jednego ośrodka dawców szpiku.

Co gdy zostaniesz dawcą?

Gdy spełnisz warunki i zostaniesz dawcą, czekają na Ciebie:

• zwrot kosztów związanych z procedurą (koszty wyżywienia, zakwaterowania, przejazdów na badania i zabieg);
• pełnopłatne dni wolne na czas badań i podczas zabiegu;
• Legitymacja Honorowego Dawcy Przeszczepu;
• szczególne uprawnienia – m.in. prawo do korzystania poza kolejnością ze świadczeń  opieki zdrowotnej w ramach NFZ;
• darmowa komunikacja miejska (w niektórych polskich miastach);
• bezpłatne leki refundowane (zgodnie z przepisami, które to określają, czyli do wysokości ustawowego limitu refundowania);
• kontrola Twojego stanu zdrowia.

Podstawa prawna:

• ustawa z dnia 1 lipca 2005 r. o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów (Dz.U. z 2020 r. poz. 2134);
• ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki medycznej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. 2022 poz. 2561).

A.J.
Zespół e-prawnik.pl