Kiedy nie trzeba rejestrować firmy?

16.9.2023

Prowadzisz bloga, przygotowujesz projekty graficzne, a może produkujesz własne wino lub okazjonalnie sprzedajesz coś przez internet? Dowiedz się, czy możesz zarabiać bez rejestrowania działalności gospodarczej.

Na czy polega działalność nierejestrowa?

Działalność gospodarcza to działalność:

zorganizowana,
mająca charakter zarobkowy,
prowadzona w sposób ciągły,
prowadzona we własnym imieniu.

Działalność nierejestrowa, nawet jeśli spełnia te cztery warunki, to ze względu na niski poziom przychodów, nie jest uznawana za działalność gospodarczą - żeby ją prowadzić, nie trzeba mieć wpisu w CEIDG, czyli w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.

Działalność nierejestrowa (nierejestrowana lub nieewidencjonowana) to drobna działalność zarobkowa osób fizycznych.

Taka działalność nie wymaga rejestracji firmy.

Od lipca 2023 roku próg przychodów, poniżej którego nie trzeba rejestrować działalności gospodarczej, wynosi 2700 zł brutto miesięcznie.

Kiedy można prowadzić działalność nierejestrową?

Możesz prowadzić działalność nierejestrową, jeżeli:

miesięczne przychody z twojej działalności nie przekroczą - według przepisów obowiązujacych od 1 lipca 2023 roku – 75% kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w danym roku (do 30 czerwca 2023 roku – 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w danym roku). Minimalne wynagrodzenie od lipca 2023 roku wynosi 3600 zł brutto (od stycznia do czerwca 2023 roku – 3490 zł brutto).
w okresie ostatnich 60 miesięcy (5 lat) nie wykonywałeś działalności gospodarczej.

Możesz prowadzić działalność nierejestrową, nawet jeśli masz zarejestrowaną firmę, ale jej działalność w ostatnich 60 miesiącach była zawieszona.

Co do zasady, zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej liczone jest jak jej niewykonywanie.

Przepisy przewidują jeden wyjątek od wymogu niewykonywania działalności gospodarczej w ostatnich 60 miesiącach.

Osoba fizyczna może wykonywać działalność nierejestrową, nawet jeżeli pomiędzy 30 kwietnia 2013 roku a 29 kwietnia 2018 roku wykonywała działalność gospodarczą, pod warunkiem że:

pomiędzy 30 kwietnia 2017 roku a 29 kwietnia 2018 roku nie była wpisana do CEIDG;
jej wpis do CEIDG został wykreślony przed 30 kwietnia 2017 roku.

W praktyce to oznacza, że jeśli działalność gospodarcza była wykonywana poza granicami Polski, to nie ma wpływu na prawo do wykonywania działalności nierejestrowej w Polsce.

Przykład:

Pani Janina zarejestrowała firmę w CEIDG i rozpoczęła działalność gospodarczą w maju 2013 roku. W lutym 2017 roku złożyła wniosek o jej wykreślenie z CEIDG i wyjechała do Niemiec. Tam, w lipcu 2017 roku, zarejestrowała firmę. W maju 2018 roku Pani Janina wróciła do Polski i postanowiła prowadzić działalność nierejestrową. Mogła to zrobić, ponieważ wykonywała działalność gospodarczą w ostatnich 60 miesiącach za granicą oraz:

jej wpis do CEIDG został wykreślony przed 30 kwietnia 2017 roku;
pomiędzy 30 kwietnia 2017 roku a 29 kwietnia 2018 roku nie była wpisana do CEIDG.

Jakie rodzaje działalności trzeba zarejestrować?

Musisz zarejestrować firmę, nawet jeżeli planujesz niewielkie przychody, lecz działalność którą chcesz prowadzić:

wymaga zezwolenia, koncesji albo wpisu do rejestru działalności regulowanej;
została zdefiniowana w przepisach jako działalność gospodarcza w rozumieniu ustawy - Prawo przedsiębiorców.

W takich przypadkach działalność nie może być wykonywana bez rejestracji.

Przykłady działalności gospodarczych, do prowadzenia których potrzebne jest zezwolenie, koncesja albo wpis do rejestru działalności regulowanej to:

ochrona osób lub mienia,
sprzedaż alkoholu,
organizacja imprez turystycznych,
usługi detektywistyczne,
zbieranie odpadów.

Przykłady działalności, które zostały zdefiniowane jako działalność gospodarcza w rozumieniu ustawy - Prawo przedsiębiorców, to:

pośrednictwo ubezpieczeniowe, w tym wykonywanie czynności agencyjnych (zgodnie z ustawą o dystrybucji ubezpieczeń);
usługowe prowadzenie ksiąg rachunkowych (zgodnie z ustawą o rachunkowości).

Kto może prowadzić działalność nierejestrową?

Działalność nierejestrową może prowadzić wyłącznie osoba fizyczna.

Przepisy regulujące prowadzenie działalności gospodarczej i działalności nierejestrowej nie wskazują szczególnych cech takiej osoby.

Pewne ograniczenia w tym zakresie mogą jednak wynikać ze specyficznego - wynikającego z konkretnych przepisów - statusu osoby, która chce wykonywać działalność nierejestrową. Dotyczy to w szczególności osób niepełnoletnich, bezrobotnych, urzędników i rolników.

Osoby niepełnoletnie

Osoby niepełnoletnie mogą wykonywać działalność nierejestrową, ponieważ taka działalność - co do zasady - nie jest uzależniona od posiadania pełnej zdolności do czynności prawnych.

Wykonując taką działalność niepełnoletni musi jednak pamiętać o ograniczeniach wynikających z jego wieku - osoby od 13. do 18. roku życia mają ograniczoną zdolność do czynności prawnych.

Oznacza to, że niepełnoletni nie może we własnym imieniu dokonywać czynności prawnych, które powodują powstanie, zmianę lub ustanie stosunku prawnego. Przede wszystkim nie może samodzielnie zawierać umów ze swoimi kontrahentami na dostawę towarów czy sprzedaż produktów. Do zaciągania zobowiązań i rozporządzania swoim prawem, potrzebna mu będzie zgoda ustawowego przedstawiciela, najczęściej rodzica lub kuratora.

Osoba niepełnoletnia może dysponować dochodami uzyskanymi z tytułu działalności nierejestrowej bez zgody przedstawiciela ustawowego, chyba że sąd opiekuńczy z ważnych powodów postanowi inaczej.

Rodzice dziecka sprawują zarząd nad jego majątkiem, ale muszą uzyskać zgodę dziecka oraz sądu opiekuńczego na dokonanie czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu. Taką czynnością jest na przykład kupno nieruchomości.

Działalność nierejestrowa osób niepełnoletnich może podlegać ograniczeniom lub być wyłączona, jeżeli przepisy określą, że osoba prowadzącą konkretną działalność musi być pełnoletnia. Takie ograniczenie lub wyłączenie musi być uregulowane w ustawie dotyczącej tej działalności.

Bezrobotni

Osoba prowadząca działalność nierejestrową nie wykonuje działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy - Prawo przedsiębiorców, ale uzyskuje przychody. Tymczasem jednym z warunków posiadania statusu bezrobotnego jest niewykonywanie innej pracy zarobkowej.

Inna praca zarobkowa to "wykonywanie pracy lub świadczenie usług na podstawie umów cywilnoprawnych, w tym umowy agencyjnej, umowy zlecenia, umowy o dzieło lub umowy o pomocy przy zbiorach w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników albo wykonywanie pracy w okresie członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej, spółdzielni kółek rolniczych lub spółdzielni usług rolniczych".

Zatem osoba bezrobotna, żeby zachować swój status, nie może prowadzić działalności nierejestrowej w oparciu o umowy cywilnoprawne, w tym umowy agencyjne, umowy zlecenia, umowy o dzieło lub umowy o pomocy przy zbiorach. Zawarcie umowy tego typu spowoduje, że osoba bezrobotna będzie wykonywać inną prace zarobkową i utraci swój status.

W praktyce, jeśli działalność osoby bezrobotnej opiera się wyłącznie o umowy sprzedaży, to ta osoba może prowadzić działalność nierejestrową. W pozostałych przypadkach – już nie.

Urzędnicy

Ustawa o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne nie posiada własnej definicji działalności gospodarczej i nie odwołuje się w tym zakresie także do innych aktów prawnych. Dlatego w tym przypadku stosuje się ustawę - Prawo przedsiębiorców.

Działalność nierejestrowa, ze względu na określony poziom przychodów, nie jest uznawana za działalność gospodarczą - nie odnoszą się do niej przepisy ustawy o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne.

W związku z tym urzędnik może wykonywać działalność nierejestrową.

Natomiast odrębną kwestią są zapisy regulaminów wewnętrznych bądź zarządzeń danego urzędu centralnego, w sprawie zasad uzyskiwania zgody dyrektora generalnego urzędu na podjęcie dodatkowych aktywności zarobkowych, które mogą ograniczać możliwość prowadzenia działalności nierejestrowej przez urzędnika.

Rolnicy

Co do zasady osoby fizyczne będące rolnikami mogą prowadzić działalność nierejestrową.

Podlegają jednak dodatkowym ograniczeniom: rolnicy wykonujący rodzaje działalności, do których nie stosuje się ustawy Prawo przedsiębiorców, nie mogą ich wykonywać w ramach działalności nierejestrowej.

Przepisów ustawy Prawo przedsiębiorców nie stosuje się do:

działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego;
wynajmowania przez rolników pokoi;
sprzedaży posiłków domowych i świadczenia w gospodarstwach rolnych innych usług związanych z pobytem turystów;
wyrobu wina przez producentów będących rolnikami wyrabiającymi mniej niż 100 hektolitrów wina w ciągu roku gospodarczego;
działalności rolników w zakresie sprzedaży, o której mowa w art. 20 ust. 1c ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych;
działalności prowadzonej przez koła gospodyń wiejskich.

Podsumowując, rolnik może prowadzić działalność, która nie wchodząc w zakres działalności rolniczej, będzie działalnością gospodarczą w rozumieniu ustawy Prawo przedsiębiorców.

W takim przypadku i jeżeli spełni warunki określone dla działalności nierejestrowej, działalność wykonywana przez rolnika ryczałtowego czy też rolnika vatowca, może być kwalifikowana jako działalność nierejestrowa.

Jakie są korzyści z działalności nierejestrowej?

nie musisz zgłaszać działalności w ewidencji przedsiębiorców (CEIDG), urzędzie skarbowym i GUS (nie będziesz potrzebować numerów identyfikacyjnych NIP i REGON);
nie płacisz składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne ani ubezpieczenia zdrowotne z tytułu działalności gospodarczej;
jeśli wykonujesz umowę o świadczenie usług lub umowę zlecenie, podlegasz ubezpieczeniom jako zleceniobiorca - podmiot zawierający z tobą umowę pełni wtedy obowiązki płatnika składek ZUS i powinien odprowadzić składki;
nie musisz płacić comiesięcznych (albo kwartalnych) zaliczek na podatek;
nie musisz płacić podatku VAT – obejmuje cię zwolnienie podmiotowe, bo przychody z działalności nierejestrowej nie przekroczą 200 tys. zł w skali roku;
nie musisz prowadzić skomplikowanej księgowości tylko uproszczoną ewidencję sprzedaży.

Jakie są obowiązki w działalności nierejestrowej?

Od momentu podjęcia działalności nierejestrowej masz obowiązek:

prowadzić uproszczoną ewidencję sprzedaży;
rozliczać przychody z działalności nierejestrowej (po odliczeniu kosztów) w zeznaniu rocznym PIT-36, według skali podatkowej;
przestrzegać praw konsumentów;
wystawiać faktury lub rachunki na żądanie kupującego.

Jeżeli prowadzisz działalność nierejestrową, jesteś „przedsiębiorcą" w świetle prawa cywilnego.

Oznacza to, że w relacjach z konsumentami jesteś traktowany jako przedsiębiorca i masz z tego tytułu obowiązki związane z reklamacją, zwrotem, czy naprawą. Dotyczy to również prawa konsumenta do odstąpienia w terminie 14 dni od umowy zawartej na odległość.

Jak obliczyć, czy przychód nie przekracza limitu?

O tym, czy możesz prowadzić działalność nierejestrową, decyduje kwota miesięcznego przychodu – od lipca 2023 roku w żadnym miesiącu nie możesz przekroczyć 75% kwoty minimalnego wynagrodzenia.

Żeby sprawdzić, czy kwota miesięcznego przychodu mieści się w tym limicie, musisz wziąć pod uwagę otrzymane oraz należne kwoty ze sprzedaży towarów bądź usług.

Do przychodu nie zaliczasz wartości towarów, które zostały ci zwrócone oraz udzielonych bonifikat i skont (czyli obniżek za uregulowanie płatności przed terminem).

Do ustalania przychodu będzie ci służyć ewidencja sprzedaży.

Kwoty otrzymane to te, które dostajesz w momencie sprzedaży lub przed sprzedażą (tak zwane zaliczki).

Kwoty należne to te, których w momencie sprzedaży jeszcze nie otrzymałeś - sprzedałeś towar bądź wykonałeś usługę i wystawiłeś dokument sprzedaży (rachunek, fakturę), ale klient ci jeszcze nie zapłacił.

Jeżeli przekroczysz miesięczny limit przychodu, twoja działalność zostanie uznana za działalność gospodarczą.

Od momentu przekroczenia limitu przychodu, masz 7 dni na zarejestrowanie działalności gospodarczej w CEIDG. Jako początkującemu przedsiębiorcy może ci przysługiwać prawo do zwolnienia ze składek na ubezpieczenia społeczne.

Działalność nierejestrowa, a umowy zlecenia

Jeśli prowadzisz działalność nierejestrową i jednocześnie świadczysz usługi - wykonujesz umowę o świadczenie usług albo umowę zlecenia - to podlegasz ubezpieczeniom jako zleceniobiorca.

Podmiot zawierający z tobą taką umowę (zleceniodawca) pełni wtedy obowiązki płatnika składek i ma obowiązek w ciągu 7 dni zgłosić cię do ubezpieczeń społecznych lub ubezpieczenia zdrowotnego i opłacać składki ZUS.

Od tej zasady istnieją wyjątki. Na przykład jeśli jesteś studentem, który nie ukończył 26 lat, i wykonujesz zlecenie, to nie podlegasz obowiązkowym ubezpieczeniom i zleceniodawca nie musi odprowadzać składek ZUS.

Jeżeli nie świadczysz usług, a sprzedajesz własnoręcznie wykonane produkty, na przykład figurki lub ozdoby, to w związku z taką działalnością nie masz obowiązku opłacania składek społecznych ani zdrowotnych (nie świadczysz pracy i nie podlegasz ubezpieczeniom z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej).

Rachunki i faktury w działalności nierejestrowej

Na żądanie kupującego masz obowiązek wystawić klientowi rachunek. Rachunek powinien zawierać co najmniej:

numer kolejny,
datę wystawienia,
dane sprzedawcy i nabywcy,
nazwę usługi,
kwotę do zapłaty.

Prowadząc działalność nierejestrową, jesteś zwolniony z obowiązku wystawiania faktur.

Musisz jednak wystawić fakturę, jeśli twój klient tego zażąda. Takie żądanie klient może zgłosić w ciągu 3 miesięcy od końca miesiąca, w którym dostarczyłeś mu towar lub usługę bądź otrzymałeś całość lub część zapłaty.

Twoja faktura musi zawierać co najmniej:

datę wystawienia,
numer kolejny,
imiona i nazwiska lub nazwy podatnika i nabywcy towarów lub usług oraz ich adresy,
nazwę (rodzaj) towaru lub usługi,
miarę i ilość (liczbę) dostarczonych towarów lub zakres wykonanych usług,
cenę jednostkową towaru lub usługi,
kwotę należności ogółem.

Przy sprzedaży nierejestrowej wystarczy, że podasz na rachunku lub fakturze swoje imię i nazwisko - nie musisz podawać numeru PESEL, czy adresu zamieszkania.

Co powinna zawierać ewidencja sprzedaży?

Jeżeli prowadzisz działalność nierejestrową, powinieneś prowadzić uproszczoną ewidencję sprzedaży. Dokładna ewidencja pozwoli ci szybko ustalić, czy nie przekroczyłeś progu przychodów uprawniających do prowadzenia działalności nierejestrowej.

Możesz to robić w formie papierowej lub elektronicznie, na przykład w arkuszu kalkulacyjnym Excel.

W ewidencji zapisujesz sprzedaż za dany dzień, nie później niż przed dokonaniem sprzedaży w dniu następnym. To oznacza, że po sprzedaniu towaru następnego dnia, nie możesz wpisywać sprzedaży z dnia poprzedniego. Przepisy nie regulują, jakie dokładnie elementy powinien zawierać uproszczona ewidencja sprzedaży. Zazwyczaj zawiera:

liczbę porządkową,
datę sprzedaży,
wartość sprzedaży,
wartość sprzedaży narastająco.

W ewidencji możesz dopisywać również inne informacje - numer dowodu sprzedaży albo informacje o rodzaju transakcji. Przykładowe zapisy:

Lp.	Data sprzedaży	Kwota sprzedaży	Kwota narastająco od początku roku
1.	2.01.2018	300,00	300,00
2.	4.01.2018	150,00	450,00

Jeśli twoja ewidencja będzie prowadzona w sposób nierzetelny lub nie będzie prowadzona w ogóle, a na podstawie dokumentacji nie będzie możliwe ustalenie wartości sprzedaży, to organ podatkowy sam określi wartość sprzedaży opodatkowanej i ustali od niej kwotę podatku należnego.

Jeżeli nie będzie można określić przedmiotu opodatkowania, to kwota podatku zostanie ustalona na 22%.

Jak rozliczać się z urzędem skarbowym?

Jeżeli uzyskujesz przychody zarówno z działalności nierejestrowej, jak i z umowy o pracę czy umów zlecenia lub o dzieło, przychody z działalności nierejestrowej rozliczasz w zeznaniu rocznym PIT-36. Jest tam dodatkowa rubryka "działalność nierejestrowana", w której wykażesz przychody, koszty, dochód i należny z tego tytułu podatek.

Kwotę przychodu w celu opodatkowania go podatkiem dochodowym obliczasz inaczej niż kwotę przychodu na potrzeby weryfikacji, czy mieścisz się w limicie określonym dla działalności nierejestrowej.

Na potrzeby rozliczeń z urzędem skarbowym twoim przychodem z działalności nierejestrowej są pieniądze i wartości pieniężne otrzymane lub postawione do twojej dyspozycji w roku kalendarzowym oraz wartość otrzymanych świadczeń: w naturze i innych nieodpłatnych.

Oznacza to, że twoim przychodem podatkowym z tej działalności są tylko przysporzenia faktycznie otrzymane lub postawione tobie do dyspozycji, czyli kwoty zapłacone przez klienta za towar lub usługę.

W zeznaniu rocznym możesz odliczyć koszty, które poniosłeś w związku z wykonywaną działalnością, na przykład zakup surowców do produkcji wyrobów. Koszty te powinny być udokumentowane, dlatego przechowuj wszystkie dowody zakupów. Najlepiej, jeśli na tych dowodach będą podane twoje imię, nazwisko czy miejsce zamieszkania.

Uzyskiwanie przychodów z działalności nierejestrowej nie wyłącza prawa do wspólnego rozliczenia małżonków.

Nie musisz płacić zaliczek na podatek.

Możesz uzyskiwać przychody w formie działalności wykonywanej osobiście w takim samym zakresie jak przychody uzyskiwane w formie działalności nierejestrowej - przychody z działalności nierejestrowej są odrębnymi przychodami do przychodów z umów zlecenia lub o dzieło - nie łączy się ich ze sobą.

Działalność nierejestrowa a VAT

Podatnicy, którzy prowadzą działalność w niewielkich rozmiarach, w tym działalność nierejestrową, bardzo często korzystają ze zwolnienia z VAT, ponieważ ich sprzedaż w roku poprzedzającym rok podatkowy nie przekracza kwoty 200 tys. zł.

Zwolnienie dotyczy także podatników, którzy rozpoczynają działalność w trakcie roku podatkowego, jeżeli ich przewidywana wartość sprzedaży nie przekroczy kwoty 200 tys. zł., w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej w danym roku.

To zwolnienie z VAT nie przysługuje jednak, jeżeli:

sprzedajesz:
- towary wymienione w załączniku nr 12 do ustawy o VAT (metale szlachetne i złom z nich, wyroby jubilerskie);
- towary opodatkowane podatkiem akcyzowym, z wyjątkiem: energii elektrycznej, wyrobów tytoniowych i samochodów osobowych innych niż nowe, zaliczanych, na podstawie przepisów o podatku dochodowym, do środków trwałych podlegających amortyzacji;
- w niektórych przypadkach: budynki, budowle lub ich części;
- tereny budowlane;
- nowe środki transportu;
- przez Internet takie towary jak:
  - preparaty kosmetyczne i toaletowe;
  - komputery, wyroby elektroniczne i optyczne;
  - urządzenia elektryczne i nieelektryczny sprzęt gospodarstwa domowego;
  - maszyny i urządzenia, gdzie indziej niesklasyfikowane;
- hurtowo i detalicznie części do:
  - pojazdów samochodowych;
  - motocykli;
świadczysz usługi:
- prawnicze;
- w zakresie doradztwa (z wyjątkiem doradztwa rolniczego);
- jubilerskie;
- ściągania długów, w tym factoringu;
nie posiadasz siedziby działalności gospodarczej w Polsce.

Jeżeli twoja działalność obejmuje takie towary lub usługi, musisz zarejestrować się jako czynny podatnik VAT niezależnie od wartości sprzedaży i stajesz się płatnikiem podatku VAT, z wszelkimi wynikającymi z tego konsekwencjami. Na przykład, masz obowiązek uzyskać numer NIP oraz prowadzić rejestr sprzedaży i zakupów.

Działalność nierejestrowa a kasa fiskalna

Podatnicy, u których obrót zrealizowany na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych nie przekroczył w poprzednim roku podatkowym kwoty 20 tys. zł, nie muszą ewidencjonować sprzedaży na kasie fiskalnej.

Jeśli zacząłeś taką działalność w trakcie poprzedniego roku, to twój obrót nie może przekroczyć 20 tys. zł w proporcji do okresu wykonywania tych czynności w poprzednim roku podatkowym.

Ta zasada dotyczy również działalności nierejestrowej.

Kasa fiskalna będzie ci jednak potrzebna w przypadku sprzedaży towarów lub usług objętych obowiązkiem ewidencjonowania sprzedaży na kasie fiskalnej.

Są to, między innymi, gaz płynny, części do silników spalinowych, nadwozia do pojazdów silnikowych, sprzęt radiowy, telewizyjny i telekomunikacyjny, perfumy i wody toaletowe oraz usługi: przewozu osób oraz ich bagażu podręcznego taksówkami, naprawy pojazdów silnikowych oraz motorowerów, doradztwa podatkowego, świadczone przez stacjonarne placówki gastronomiczne, w tym również sezonowo, fryzjerskie, kosmetyczne i kosmetologiczne.

Jeżeli sprzedajesz takie towary lub usługi, musisz ewidencjonować sprzedaż na kasie fiskalnej, niezależnie od wielkości obrotu.

Sprawdź listę towarów i usług objętych obowiązkiem ewidencjonowania, w art. 4 rozporządzenia z dnia 28 grudnia 2018 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących.

Kontrole działalności nierejestrowej

Fakt, że nie musisz rejestrować działalności w CEIDG, nie oznacza, że nie będziesz mieć do czynienia z urzędową kontrolą.

Przede wszystkim działalność nierejestrowana może podlegać kontroli na podstawie Ustawy o VAT i Ordynacji podatkowej.

Nawet jeśli działalność nierejestrowa jest zwolniona z VAT (ale nie musi – to zależy od działalności), to osoba prowadząca taką działalność ma obowiązek ewidencjonować sprzedaż. Dzięki ewidencji - między innymi - można udokumentować, że zwolnienie z VAT jest prawidłowe. Sama ewidencja może zostać skontrolowana przez służby skarbowe.

Poza tym osoba prowadząca działalność nierejestrową może podlegać kontroli związanej z rodzajem i sposobem prowadzenia takiej działalności. Na przykład, przy produkcji żywności możliwa jest kontrola Sanepidu.

Jeżeli prowadzisz działalność nierejestrową, to masz obowiązek przestrzegać przepisów o prawach konsumentów i RODO. W tym przypadku kontrola może być przeprowadzana przez Prezesa UOKiK lub UODO już w trakcie toczącego się postępowania - w przypadku wątpliwości i niewystarczających dowodów do stwierdzenia naruszeń.

Inne rodzaje działalności, których nie trzeba rejestrować

Poza działalnością nierejestrową, przepisy określają konkretne rodzaje działalności, których nie trzeba rejestrować w urzędzie. Dotyczy to:

działalności agroturystycznej rolników;
produkcji wina przez rolników;
rolniczego handlu detalicznego.

Agroturystyka

Polega na wynajmowaniu przez rolników pokoi, sprzedaży posiłków domowych i świadczenia w gospodarstwach rolnych innych usług związanych z pobytem turystów.

Produkcja wina

Rejestracji nie wymaga działalność obejmująca wyrób wina przez producentów będących rolnikami, którzy wyrabiają mniej niż 100 hektolitrów wina w ciągu roku gospodarczego. Oznacza to że rolnik produkujący mniej niż 100 hektolitrów wina w ciągu roku gospodarczego nie musi rejestrować działalności gospodarczej.

Właściciel winnicy zamierzający prowadzić wyrób wina z przeznaczeniem do obrotu musi dokonać wpisu do ewidencji producentów.

Sprzedaż z gospodarstwa rolnego (rolniczy handel detaliczny)

Rejestracji nie podlega sprzedaż przetworzonych w sposób inny niż przemysłowy produktów roślinnych i zwierzęcych (z wyjątkiem przetworzonych produktów roślinnych i zwierzęcych uzyskanych w ramach działów specjalnych produkcji rolnej oraz produktów opodatkowanych podatkiem akcyzowym) pod warunkiem, że:

przetwarzanie produktów roślinnych i zwierzęcych i ich sprzedaż nie odbywa się przy zatrudnieniu osób na podstawie umów o pracę, umów zlecenia, umów o dzieło oraz innych umów o podobnym charakterze, z wyłączeniem uboju zwierząt rzeźnych i obróbki poubojowej tych zwierząt, w tym również rozbioru, podziału i klasyfikacji mięsa, przemiału zbóż, wytłoczenia oleju lub soku oraz sprzedaży podczas wystaw, festynów, targów i kiermaszy;
jest prowadzona ewidencja sprzedaży;
ilość produktów roślinnych lub zwierzęcych pochodzących z własnej uprawy, hodowli
lub chowu, użytych do produkcji danego produktu stanowi co najmniej 50% tego produktu, z wyłączeniem wody.

Czym wyróżnia się działalność gospodarcza?

Jeżeli zastanawiasz się, czy to, co robisz jest działalnością gospodarczą i czy powinieneś zgłaszać ją do urzędu, sprawdź, czy ma cechy działalności gospodarczej. Te cechy to:

cel zarobkowy – jest nastawiona na zysk,
zorganizowanie – działalność ma zorganizowany charakter, jeśli na przykład wynajmujesz pomieszczenie do jej wykonywania, poszukujesz klientów, prowadzisz marketing,
ciągłość – oznacza podejmowanie czynności w sposób ciągły,
wykonywanie jej we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność za nią (czyli nie wykonujesz jej na zlecenie i pod kierownictwem zleceniodawcy),
ponoszenie ryzyka gospodarczego związanego z działalnością.

W przepisach występuje kilka definicji działalności gospodarczej i przedsiębiorcy. Oznacza to, że nawet jeśli nie „podpadasz" pod definicję działalności albo przedsiębiorcy z jednej ustawy, to możesz podlegać przepisom innych ustaw (na przykład podatkowych albo ubezpieczeniowych). Przykładem może być definicja przedsiębiorcy w przepisach ubezpieczeniowych. Zgodnie z nimi, wspólnik spółki jawnej podlega takim samym zasadom ubezpieczenia jak „przedsiębiorca", chociaż nie jest przedsiębiorcą w świetle innych przepisów (przedsiębiorcą jest sama spółka jawna, a nie jej wspólnicy).

Rozstrzygnięcie, czy powinieneś rejestrować działalność i rozliczać się jako osoba prowadząca działalność jest szczególnie ważna w sprawach podatkowych. Nawet jeśli myślisz, że nie prowadzisz działalności gospodarczej, urząd skarbowy może mieć na ten temat inne zdanie. Jeśli masz wątpliwości, czy powinieneś rozliczać się jako osoba prowadząca działalność, skontaktuj się z urzędem skarbowym.

Podstawa prawna: