Emerytura dla ubezpieczonych urodzonych przed dniem 1 stycznia 1949 r.

Od czego zależy nabycie prawa do emerytury?

Reforma systemu ubezpieczeń społecznych, która obowiązuje od 1 stycznia 1999r., zmieniła zasady nabywania praw do świadczeń emerytalnych oraz sposób ustalania ich wysokości. Nowy system przewiduje nabywanie uprawnień do emerytury po spełnieniu kryterium wiekowego przez ubezpieczonych. Wyodrębniono przy tym trzy grupy wiekowe osób, dla których emerytury będą przyznawane i liczone według odmiennych zasad. Pierwszą grupą są osoby urodzone przed dniem 1 stycznia 1949r. Tych osób reforma w ogóle nie objęła i otrzymają oni swe świadczenia na "starych zasadach", czyli obowiązujących przed dniem wejścia w życie reformy.

O nabyciu prawa do emerytury przez osoby urodzone przed 1 stycznia 1949 r., decydują dwa podstawowe kryteria (spełnione łącznie): wiek emerytalny oraz okres składkowy i nieskładkowy, zróżnicowane dla kobiet i mężczyzn. Kobiety nabywają prawo do emerytury po osiągnięciu wieku emerytalnego, wynoszącego co najmniej 60 lat i udowodnieniu okresów składkowych i nieskładkowych, wynoszących w sumie 20 lat. Dla mężczyzn kryteria te są podwyższone i wynoszą odpowiednio 65 lat i 25 lat. Osoby należące do tej grupy wiekowej mają możliwość przejścia na emeryturę po osiągnięciu wymienionego wyżej wieku emerytalnego, ale przy skróconym o 5 lat okresie składkowym i nieskładkowym czyli po udowodnieniu 15 lat okresu składkowego i nieskładkowego - w przypadku kobiet i 20 lat - w przypadku mężczyzn. Nie ma jednak wtedy gwarancji otrzymania najniższej emerytury, w przypadku gdy po obliczeniu jej wysokość będzie niższa od minimalnego świadczenia.

Kto może przejść na wcześniejszą emeryturę?

Osoby z omawianej grupy wiekowej mogą skorzystać z prawa do tzw. wcześniejszej emerytury, tj. przed osiągnięciem powszechnie obowiązującego wieku emerytalnego, po spełnieniu określonych warunków. Przede wszystkim osoby ubiegające się o taką emeryturę muszą być pracownikami, co oznacza, że ich ostatnim ubezpieczeniem było ubezpieczenie z tytułu zatrudnienia na umowę o pracę. Warunek ten spełniaja też ubezpieczeni, którzy w okresie ostatnich 24 miesięcy podlegania ubezpieczeniu społecznemu lub ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym pozostawali w stosunku pracy co najmniej przez 6 miesięcy, chyba że w dniu zgłoszenia wniosku o emeryturę są uprawnieni do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Na emeryturę mogą przejść:

1. kobiety:
   • po osiągnięciu 55 lat, jeżeli udowodniły co najmniej 30-letni okres składkowy i nieskładkowy albo
   • po osiągnięciu 55 lat, jeżeli udowodniły co najmniej 20-letni okres składkowy i nieskładkowy oraz jednocześnie zostały uznane za całkowicie niezdolne do pracy,
2. mężczyźni:
   • po osiągnięciu 60 lat, jeżeli udowodnili co najmniej 25-letni okres składkowy i nieskładkowy oraz zostali uznani za całkowicie niezdolnych do pracy.

Niektóre grupy osób urodzonych przed dniem 1 stycznia 1949 r. mogą również przechodzić wcześniej na emeryturę, nie spełniając kryterium wiekowego. Zasady tego przejścia wynikają z odrębnych przepisów. Dotyczy to:

• inwalidów wojennych i wojskowych,
• kombatantów i innych osób uprawnionych,
• pracowników urzędów państwowych,
• pracowników samorządowych,
• żołnierzy zastępczej służby wojskowej przymusowo zatrudnionych w kopalniach węgla, kamieniołomach i zakładach wydobywania rud uranu, batalionach budowlanych,
• mianowanych nauczycieli akademickich,
• osób uprawnionych do renty z tytułu niezdolności do pracy z tytułu wypadku przy pracy, w drodze do pracy lub z pracy, albo wskutek choroby zawodowej.

W wieku niższym, niż powszechny wiek emerytalny, mogą przechodzić na emeryturę osoby z omawianej grupy wiekowej, które są zatrudnione w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze. Za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Natomiast pracownikami zatrudnionymi w szczególnym charakterze, są osoby wykonujące konkretne zawody np. dziennikarze, nauczyciele, twórcy, artyści, żołnierze zawodowi.

Dla kogo emerytura bez względu na wiek?

Odrębne przepisy określają zasady, na których na emeryturę bez względu na wiek, mogą przejść:

• nauczyciele urodzeni przed dniem 1 stycznia 1949 r.

  oraz

• posłowie i senatorzy, którzy do dnia 31 grudnia 1997 r. spełnili warunki do przyznania świadczenia, tj. udowodnili okres składkowy i nieskładkowy, wynoszący co najmniej 30 lat - dla kobiet i co najmniej 40 lat - dla mężczyzn,
• górnicy,
• osoby urodzone przed dniem 1 stycznia 1949 r., ubezpieczone z tytułu działalności twórczej lub artystycznej, mają prawo do emerytury na warunkach określonych dla pracowników wykonujących działalność twórczą lub artystyczną.
• pracownicy kolejowi.

Istotne jest również to, aby ostatnim ubezpieczeniem społecznym było ubezpieczenie z tytułu zatrudnienia na umowę o pracę.

Podstawa prawna:

• Ustawa z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. 1998 r., Nr 162, poz. 1118 ze zmianami).

Zespół
e-prawnik.pl