Jak należy postępować ze zwłokami człowieka?

Czego dotyczą nowe przepisy?

Minister Zdrowia określił zasady   postępowania ze zwłokami osób zmarłych w szpitalu. Rozporządzenie w tej sprawie zacznie obowiązywać z dniem 25 listopada 2006 r.  W razie śmierci pacjenta w szpitalu, szpital ma bowiem obowiązek należycie przygotować jego zwłoki, w celu ich wydania osobom uprawnionym do pochowania.

Nowe rozporządzenie określa sposób postępowania szpitala w razie śmierci pacjenta oraz zakres czynności należących do obowiązków szpitala związanych z przygotowaniem zwłok osoby zmarłej do wydania osobom uprawnionym do ich pochowania.

Kto stwierdza zgon?

Osoba wskazana w regulaminie porządkowym szpitala niezwłocznie zawiadamia o śmierci pacjenta przebywającego w szpitalu - lekarza leczącego lub lekarza dyżurnego. Lekarz ten, po przeprowadzeniu oględzin, stwierdza zgon i jego przyczynę oraz wystawia kartę zgonu. W przypadkach, gdy zgodnie z ustawą ma być przeprowadzana sekcja zwłok, stwierdzenie przyczyny zgonu następuje po przeprowadzeniu sekcji zwłok.

Kogo zawiadamia się o śmierci pacjenta?

Ww. osoba wskazana w regulaminie porządkowym szpitala niezwłocznie po stwierdzeniu zgonu pacjenta zawiadamia wskazaną przez chorego osobę lub instytucję, przedstawiciela ustawowego albo opiekuna faktycznego, o śmierci pacjenta. 

Kiedy zwłoki trafiają do chłodni?

Po stwierdzeniu zgonu przez ww. lekarza pielęgniarka wypełnia kartę skierowania zwłok do chłodni oraz zakłada na przegub dłoni albo stopy osoby zmarłej identyfikator wykonany z tasiemki, płótna lub tworzywa sztucznego, po czym zwłoki wraz z tą kartą oraz identyfikatorem są przewożone do chłodni. Pielęgniarka ta niezwłocznie przekazuje ponadto kartę zgonu wystawioną przez lekarza do kancelarii szpitala. 

Karta skierowania zwłok do chłodni zawiera: 

1. imię i nazwisko osoby zmarłej; 
2. PESEL osoby zmarłej, a w przypadku braku numeru PESEL - serię i numer dokumentu stwierdzającego tożsamość;
3. datę i godzinę zgonu; 
4. godzinę przyjęcia zwłok osoby zmarłej do chłodni;
5. imię, nazwisko i podpis pielęgniarki wypełniającej kartę. 

Identyfikator zaś zawiera: 

• imię i nazwisko osoby zmarłej;
• PESEL osoby zmarłej, a w przypadku braku numeru PESEL - serię i numer dokumentu stwierdzającego tożsamość; 
• datę i godzinę zgonu.

Jeśli nie jest możliwe ustalenie tożsamości osoby zmarłej, to w karcie skierowania do chłodni oraz na identyfikatorze dokonuje się oznaczenia „NN” z podaniem przyczyny i okoliczności uniemożliwiających ustalenie tożsamości.

Zwłoki osoby zmarłej przewożone są do chłodni nie wcześniej niż po upływie dwóch godzin od czasu zgonu, wskazanego w dokumentacji medycznej. 

W okresie pomiędzy stwierdzeniem zgonu a przewiezieniem do chłodni zwłoki osoby zmarłej są przechowywane w specjalnie przeznaczonym do tego celu pomieszczeniu, a w razie jego braku - w innym chłodnym miejscu, z zachowaniem godności należnej zmarłemu. 

Ile czasu zwłoki zmarłego mogą być przechowywane w chłodni?

Zwłoki osoby zmarłej przechowuje się w chłodni nie dłużej niż 48 godzin. 

Zwłoki osoby zmarłej mogą być przechowywane w chłodni dłużej niż 48 godzin, jeżeli: 

• nie mogą zostać wcześniej odebrane przez osoby uprawnione do pochowania osoby zmarłej, a więc najbliższą pozostałą rodzinę osoby zmarłej, a mianowicie:
  • pozostałego małżonka, 
  • krewnych zstępnych, 
  • krewnych wstępnych, 
  • krewnych boczni do 4 stopnia pokrewieństwa, 
  • powinowatych w linii prostej do 1 stopnia.

Prawo pochowania zwłok osób wojskowych zmarłych w czynnej służbie wojskowej przysługuje natomiast właściwym organom wojskowym w myśl przepisów wojskowych. Prawo pochowania zwłok osób zasłużonych wobec Państwa i społeczeństwa przysługuje organom państwowym, instytucjom i organizacjom społecznym. Prawo pochowania zwłok przysługuje również osobom, które do tego dobrowolnie się zobowiążą.

• w związku ze zgonem zostało wszczęte dochodzenie albo śledztwo, a prokurator nie zezwolił na pochowanie zwłok; 
• przemawiają za tym inne niż wymienione wyżej ważne przyczyny - za zgodą albo na wniosek osoby uprawnionej do pochowania osoby zmarłej. 

W jakim stanie szpital ma wydać zwłoki zmarłego osobie uprawnionej do ich pochowania?

Osoba wskazana w regulaminie porządkowym szpitala jest obowiązana zwłoki osoby zmarłej umyć, ubrać i wydać osobie uprawnionej do ich pochowania w stanie zapewniającym zachowanie godności należnej osobie zmarłej. Czynności te nie stanowią przygotowania zwłok osoby zmarłej do pochowania. Nie pobiera się za nie opłat. 

Kiedy zastosowanie mają odrębne przepisy?

W omawianym rozporządzeniu wskazano, że odrębne przepisy są stosowane w następujących przypadkach:

• w razie zgonu na chorobę zakaźną zastosowanie mają przepisy w sprawie postępowania ze zwłokami i szczątkami ludzkimi;
• w razie zgonu osoby w czasie odbywania kary pozbawienia wolności, zastosowanie mają przepisy w sprawie sposobu postępowania ze zwłokami osób zmarłych w czasie odbywania kary pozbawienia wolności.

Podstawa prawna:

• Rozporządzenie Ministra Zdrowie z dnia 31 października 2006 r. w sprawie postępowania ze zwłokami osób zmarłych w szpitalu (Dz. U. 2006 r., Nr 203, poz. 1503);
• Ustawa z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz. U. 1991 r., Nr 91, poz. 408, ze zm.);
• Ustawa z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych (Dz. U. 2000 r., Nr 23, poz. 295, ze zm.)  

A.J.
Zespół e-prawnik.pl