Jak wszcząć postępowanie przed sądem?

 

W procedurze cywilnej istniejÄ… dwa podstawowe tryby postÄ™powanie - proces (postÄ™powanie procesowe) i postÄ™powanie nieprocesowe. Ponadto w każdym z tych trybów przepisy przewidujÄ… tzw. postÄ™powanie odrÄ™bne:

  • W procesie:

  1. postępowanie w sprawach małżeńskich,

  2. w sprawach ze stosunków miÄ™dzy rodzicami a dziećmi,

  3. w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeÅ„ spoÅ‚ecznych, 

  4. w sprawach o naruszenie posiadania, 

  5. postÄ™powania nakazowe i upominawcze, 

  6. postÄ™powanie uproszczone. 

  • W "nieprocesie":

  1. postępowanie w sprawach z zakresu prawa osobowego,

  2. w sprawach z zakresu prawa rodzinnego, opiekuÅ„czego i kurateli, 

  3. w sprawach z zakresu prawa rzeczowego, 

  4. w sprawach z zakresu prawa spadkowego, 

  5. w sprawach z zakresu przepisów o przedsiÄ™biorstwach paÅ„stwowych i o samorzÄ…dzie zaÅ‚ogi przedsiÄ™biorstwa paÅ„stwowego, 

  6. w sprawach depozytowych,

  7. postępowanie rejestrowe (KRS).

Pozew, czy wniosek?

Pismo wszczynające postępowanie procesowe to pozew, natomiast w przypadku postępowanie nieprocesowego jest to wniosek.

Ponadto w trakcie postÄ™powania, zarówno procesowego, jak i nieprocesowego, kierujemy na ogóÅ‚ do sÄ…du dalsze pisma (zawierajace m.in. proÅ›by, żądania), nazywane wnioskami, np. wnioski dowodowe.

Należy jednak pamiÄ™tać, że tytuÅ‚, nazwa pisma procesowego zasadniczo nie majÄ… znaczenia. SÄ…d ocenia każde pismo po jego treÅ›ci. W razie wÄ…tpliwoÅ›ci co do treÅ›ci pisma procesowego, sÄ…d może zwrócić siÄ™ o jego sprecyzowanie.

Gdzie złożyć pismo?

Pismo procesowe można przesłać pocztą; przy czym strona może skorzystać z usług dowolnego podmiotu, nie ma obowiązku korzystania z usług operatora publicznego (Poczty Polskiej).

JeÅ›li jednak pismo do sÄ…du ma być zÅ‚ożone w okreÅ›lonym terminie, np. z uwagi na bieg przedawnienia, bieg terminu na uzupeÅ‚nienie braków pozwu, na zÅ‚ożenie odpowiedzi na pozew itp., to dla zachowania terminu liczy siÄ™ data nadania przesyÅ‚ki u pocztowego operatora publicznego (tj. data stempla Poczty Polskiej). W innym wypadku musimy wziąć pod uwagÄ™ przypuszczalny termin dotarcia przesyÅ‚ki do adresata (sÄ…du).

Pismo można też zÅ‚ożyć bezpoÅ›rednio w sÄ…dzie w biurze podawczym (w tzw. dzienniku podawczym), nie zaÅ› w biurze informacji czy sekretariacie sÄ…du.

Informacje o tym, jak sporządzić pozew lub wniosek znajdziesz tutaj.

Czy trzeba mieć adwokata?

Co do zasady - nie. Jednakże w niektórych przypadkach przepisy procedury cywilnej pozwalajÄ… dziaÅ‚ać wyłącznie przez profesjonalnego peÅ‚nomocnika - adwokata lub radcÄ™ prawnego. Tradycyjnie zwie siÄ™ to przymusem adwokacko-radcowskim.

Przymus adwokacko-radcowski obowiązuje w postępowaniu przed Sądem Najwyższym. Dotyczy to także czynności procesowych związanych z postępowaniem przed Sądem Najwyższym, podejmowanych przed sądem niższej instancji.

Przymus adwokacki/radcowski nie obowiÄ…zuje w postÄ™powaniu o zwolnienie od kosztów sÄ…dowych oraz o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego oraz gdy stronÄ…, jej organem, jej przedstawicielem ustawowym lub peÅ‚nomocnikiem jest sÄ™dzia, prokurator, notariusz albo profesor lub doktor habilitowany nauk prawnych, a także gdy stronÄ…, jej organem lub jej przedstawicielem ustawowym jest adwokat, radca prawny lub radca Prokuratorii Generalnej Skarbu PaÅ„stwa. Przymusu adwokacko-radcowskiego nie stosuje siÄ™ także wtedy, gdy zastÄ™pstwo procesowe Skarbu PaÅ„stwa jest wykonywane przez ProkuratoriÄ™ GeneralnÄ… Skarbu PaÅ„stwa.

W szczególnoÅ›ci chodzi tu o:

  • skargÄ™ kasacyjnÄ…,

  • skargÄ™ o stwierdzenie niezgodnoÅ›ci z prawem prawomocnego orzeczenia,

  • skargÄ™ o wznowienie postÄ™powania,

  • skargÄ™ na przewlekÅ‚ość postÄ™powania,

  • wniosek o wyłączenie sÄ™dziego,

  • wniosek o oznaczenie sÄ…du wÅ‚aÅ›ciwego miejscowo.

Jak wskazano wyżej, przymus adwokacko-radcowski dotyczy także czynnoÅ›ci procesowych zwiÄ…zanych z postÄ™powaniem przed SÄ…dem Najwyższym, podejmowanych przed sÄ…dem niższej instancji. Jest to istotne zastrzeżenie, bowiem Å›rodki odwoÅ‚awcze i Å›rodki zaskarżenia wnoszone sÄ… za poÅ›rednictwem sÄ…du wydajÄ…cego kwestionowane orzeczenie. Również dziaÅ‚ania dotyczÄ…ce uzupeÅ‚nienia ewentualnych braków Å›rodka odwoÅ‚awczego objÄ™te sÄ… tym przymusem. JeÅ›li minÄ…Å‚ już termin na wniesienie skargi kasacyjnej, o stwierdzenie niezgodnoÅ›ci z prawem prawomocnego orzeczenia czy o wznowienie postÄ™powania, wniosek o przywrócenie terminu (który wnosi siÄ™ jednoczeÅ›nie z samÄ… skargÄ…) również musi być sporzÄ…dzony przez adwokata lub radcÄ™ prawnego.

Pisma procesowe sporzÄ…dzone w takim przypadku nie przez adwokata lub radcÄ™ prawnego podlegajÄ… zwrotowi bez wzywania do usuniÄ™cia braków, chyba że ustawa stanowi inaczej.

Opłaty

WiÄ™kszość pozwów i wniosków do sÄ…du - z pewnymi wyjÄ…tkami - podlega opÅ‚acie sÄ…dowej (tzw. wpis sÄ…dowy).

Opłaty dzielą się na stałe, stosunkowe i podstawowe.

Opłaty sądowe uiszcza się:

  • w formie bezgotówkowej na rachunek bieżący dochodów wÅ‚aÅ›ciwego sÄ…du,

  • w formie wpÅ‚aty gotówkowej, bezpoÅ›rednio w kasie sÄ…du,

  • w formie znaków opÅ‚aty sÄ…dowej.

WpÅ‚ata na rachunek bieżący dochodów wÅ‚aÅ›ciwego sÄ…du

Numery rachunków bieżących dochodów można znaleźć na stronie internetowej pod adresem www.ms.gov.pl. Numer rachunku bieżącego dochodów sÄ…du udostÄ™pnia siÄ™ także na tablicy ogÅ‚oszeÅ„ w budynku sÄ…dowym. 

Jeżeli opÅ‚ata sÄ…dowa zostaÅ‚a uiszczona na rachunek bieżący dochodów wÅ‚aÅ›ciwego sÄ…du przed wniesieniem pisma do sÄ…du, należy do tego pisma dołączyć oryginaÅ‚ lub kopiÄ™ dowodu wniesienia należnej opÅ‚aty. 

Na dowodzie wpÅ‚aty należy wpisać numer sprawy (sygnaturÄ™), o ile zostaÅ‚ nadany. Jeżeli wpÅ‚ata na rachunek bieżący dochodów sÄ…du zostaÅ‚a dokonana przed wezwaniem do uiszczenia opÅ‚aty sÄ…dowej, kopiÄ™ dowodu wpÅ‚aty należy przesÅ‚ać niezwÅ‚ocznie do wÅ‚aÅ›ciwego sÄ…du w Å›lad za zÅ‚ożonym pismem. 

W przypadku dołączenia do pisma dowodu wniesienia opÅ‚aty sÄ…dowej w formie wydruku potwierdzajÄ…cego dokonanie operacji bankowej, na wydruku tym zamieszcza siÄ™ potwierdzonÄ… wÅ‚asnorÄ™cznym podpisem informacjÄ™, że figurujÄ…ca na nim kwota stanowi opÅ‚atÄ™ za wnoszone pismo. 

Wpłata opłaty w kasie sądu

Uiszczenie opÅ‚aty sÄ…dowej w formie gotówkowej w kasie sÄ…du przed wniesieniem pisma do sÄ…du potwierdzane jest przez pracownika kasy sÄ…du poprzez stosownÄ… adnotacjÄ™ na oryginale pisma oraz wydanie uiszczajÄ…cemu opÅ‚atÄ™ kopii dowodu wpÅ‚aty. Uiszczenie opÅ‚aty sÄ…dowej w kasie sÄ…du po wniesieniu pisma do sÄ…du, lecz przed wezwaniem do jej uiszczenia, pracownik sÄ…du potwierdza, wydajÄ…c kopiÄ™ dowodu wpÅ‚aty należnej opÅ‚aty sÄ…dowej, którÄ… należy przekazać do wÅ‚aÅ›ciwego sÄ…du w Å›lad za zÅ‚ożonym pismem. 

Uiszczanie opłaty znakami opłaty sądowej

UiszczajÄ…cy opÅ‚atÄ™ znakami opÅ‚aty sÄ…dowej nakleja znak na piÅ›mie podlegajÄ…cym opÅ‚acie. Znaki należy naklejać na egzemplarzu przeznaczonym dla sÄ…du. UiszczajÄ…cy opÅ‚atÄ™ na wezwanie sÄ…du lub dodatkowo, może nakleić znaki opÅ‚aty sÄ…dowej na tym wezwaniu albo na kartce czystego papieru, podajÄ…c numer sprawy oraz imiÄ™ i nazwisko. Znaki można nakleić także na piÅ›mie podlegajÄ…cym opÅ‚acie, w sekretariacie wÅ‚aÅ›ciwego wydziaÅ‚u sÄ…du. 

Znaki opÅ‚aty sÄ…dowej nakleja siÄ™ na pierwszej lub ostatniej stronie pisma w miejscu niezawierajÄ…cym tekstu jeden obok drugiego lub jeden pod drugim, każdy znak musi być wklejony osobno - nie można wkleić nierozerwanych znaków.

Znaki opÅ‚aty sÄ…dowej kasuje sÄ™dzia lub pracownik upoważniony do przyjmowania pism lub do wydawania dokumentów, niezwÅ‚ocznie po otrzymaniu pisma z naklejonymi na nim bÄ…dź dołączonymi do niego znakami. Znaki opÅ‚aty sÄ…dowej kasuje siÄ™ przez przekreÅ›lenie ich na krzyż, tak aby koÅ„ce kresek przechodziÅ‚y na papier, na którym naklejono znaki. Na każdym ze znaków wpisuje siÄ™ datÄ™ skasowania, a obok znaków sumÄ™, na którÄ… znaki skasowano, oraz umieszcza siÄ™ podpis kasujÄ…cego. Nie wolno samemu przekreÅ›lać znaków - nie sÄ… przyjmowane znaki opÅ‚aty sÄ…dowej skasowane przez uiszczajÄ…cego opÅ‚atÄ™.

Maksymalna wysokość opÅ‚aty sÄ…dowej, jakÄ… można uiÅ›cić przy pomocy znaków opÅ‚aty sÄ…dowej, wynosi 1.500 zÅ‚.

Wysokość opłaty w konkretnej sprawie sprawdzisz tutaj.

Gdy sÄ…d wezwie do usuniÄ™cia braków...

Braki pisma lub brak opłaty

Jeżeli pismo procesowe nie może otrzymać prawidÅ‚owego biegu wskutek niezachowania warunków formalnych (por.: Pisma procesowe, pozew i wniosek w postÄ™powaniu cywilnym) lub jeżeli od pisma nie uiszczono należnej opÅ‚aty, sÄ™dzia wzywa stronÄ™, pod rygorem zwrócenia pisma, do poprawienia, uzupeÅ‚nienia lub opÅ‚acenia go w terminie tygodniowym. Samo mylne oznaczenie pisma procesowego lub inne oczywiste niedokÅ‚adnoÅ›ci nie stanowiÄ… natomiast przeszkody do nadania pismu biegu i rozpoznania go w trybie wÅ‚aÅ›ciwym.

Jeżeli pismo wniosÅ‚a osoba zamieszkaÅ‚a lub majÄ…ca siedzibÄ™ za granicÄ…, która nie ma w kraju przedstawiciela, termin na uzupeÅ‚nienie braków czy wniesienie opÅ‚aty powinien wynosić co najmniej miesiÄ…c.

JeÅ›li strona w tym terminie nie uzupeÅ‚ni braków albo nie uiÅ›ci opÅ‚aty  pismo jest zwracane stronie i nie wywoÅ‚uje żadnych skutków prawnych. W takim przypadku pozostaje ponownie wnieść pozew lub wniosek albo - jeÅ›li nie uważamy, że zarzÄ…dzenie o zwrocie byÅ‚o bezpodstawne -  zażalenie na to zarzÄ…dzenie.

Natomiast pismo poprawione lub uzupełnione w terminie wywołuje skutki od chwili jego wniesienia.

Uwaga! W niektórych przypadkach sÄ…d zwraca pismo bez wezwania o uiszczenie opÅ‚aty. Dotyczy to pism wniesionych przez:

  • adwokata,

  • radcÄ™ prawnego,

  • rzecznika patentowego oraz

- nienależycie opłaconych, gdy podlegały opłacie w wysokości stałej lub stosunkowej obliczonej od wskazanej przez stronę wartości przedmiotu sporu.

W terminie tygodniowym od dnia doręczenia zarządzenia o zwrocie pisma strona może uiścić brakującą opłatę, wtedy pismo wywołuje skutek od daty pierwotnego wniesienia.

Gdy pismo nie zostało wniesione na formularzu

Jeżeli pismo procesowe, które powinno być wniesione na urzÄ™dowym formularzu, nie zostaÅ‚o wniesione na takim formularzu lub nie może otrzymać prawidÅ‚owego biegu na skutek niezachowania innych warunków formalnych, przewodniczÄ…cy wzywa stronÄ™ do jego poprawienia lub uzupeÅ‚nienia w terminie tygodniowym, przesyÅ‚ajÄ…c zÅ‚ożone pismo. Wezwanie powinno wskazywać wszystkie braki pisma oraz zawierać pouczenie, że w razie bezskutecznego upÅ‚ywu terminu lub ponownego zÅ‚ożenia pisma dotkniÄ™tego brakami przewodniczÄ…cy zarzÄ…dza zwrot pisma.

Uwaga! Sprzeciw od wyroku zaocznego, zarzuty od nakazu zapÅ‚aty oraz sprzeciw od nakazu zapÅ‚aty, które powinny być zÅ‚ożone na formularzu, sÄ…d odrzuca.

Powyższe zasady stosuje siÄ™ odpowiednio do pism, które powinny być wniesione na elektronicznych noÅ›nikach informatycznych.

 

Pamiętaj, że:

  • należy opÅ‚acić pozew lub wniosek,

  • przed wysÅ‚aniem pisma czy zÅ‚ożeniem go w biurze podawczym warto sprawdzić, czy zawiera ono wszelkie niezbÄ™dne elementy i czy jest podpisane,

  • do pisma należy załączyć jego odpisy i odpisy załączników - w liczbie odpowiadajÄ…cej liczbie przeciwników procesowych lub pozostaÅ‚ych uczestników postÄ™powania nieprocesowego.

Podstawa prawna: