Jak założyć radę rodziców?

Czym jest rada rodziców? 

W szkołach i placówkach oświatowych działają rady rodziców.

Rada rodziców jest, nieposiadającym osobowości prawnej, organem szkoły niezależnym od dyrektora szkoły i rady pedagogicznej. Reprezentuje on ogół rodziców uczniów danej szkoły. 

W skład rad rodziców wchodzą:

• w szkołach - po jednym przedstawicielu rad oddziałowych, wybranych w tajnych wyborach przez zebranie rodziców uczniów danego oddziału;
• w placówkach - co najmniej 7 przedstawicieli, wybranych w tajnych wyborach przez zebranie rodziców wychowanków danej placówki;
• w szkołach artystycznych - przedstawiciele w liczbie określonej w statucie szkoły, wybrani w tajnych wyborach przez zebranie rodziców uczniów danej szkoły.

Jak tworzy się radę rodziców? 

W wyborach do rady jednego ucznia reprezentuje jeden rodzic. Wybory przeprowadza się na pierwszym zebraniu rodziców w każdym roku szkolnym. 

Rada rodziców uchwala regulamin swojej działalności, w którym określa w szczególności:

• wewnętrzną strukturę i tryb pracy rady;
• szczegółowy tryb przeprowadzania wyborów do rady przedszkola, szkoły podstawowej, ponadpodstawowej i artystycznej bądź placówki oświatowo-wychowawczej, oraz przedstawicieli rad oddziałowych w przypadku przedszkola, do rady rodziców odpowiednio szkoły lub placówki.

Jakie są uprawnienia rady rodziców?

1. uchwalanie w porozumieniu z radą pedagogiczną programu wychowawczo-profilaktycznego szkoły lub placówki (obejmujący: treści i działania o charakterze wychowawczym skierowane do uczniów, oraz treści i działania o charakterze profilaktycznym dostosowane do potrzeb rozwojowych uczniów, przygotowane w oparciu o przeprowadzoną diagnozę potrzeb i problemów występujących w danej społeczności szkolnej, skierowane do uczniów, nauczycieli i rodziców);
2. opiniowanie programu i harmonogramu poprawy efektywności kształcenia lub wychowania szkoły lub placówki (w przypadku bowiem stwierdzenia niedostatecznych efektów kształcenia czy ychowania w szkole bądź placówce organ sprawujący nadzór pedagogiczny poleca dyrektorowi szkoły lub placówki opracowanie, w uzgodnieniu z organem prowadzącym, programu i harmonogramu poprawy efektywności kształcenia lub wychowania. Wdrożenie programu następuje w terminach określonych w harmonogramie, zaakceptowanych przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny. Program musi uwzględnić uwagi i wnioski zgłoszone przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny);
3. opiniowanie projektu planu finansowego składanego przez dyrektora szkoły.

Szczegółowe kompetencje rady rodziców zawiera statut szkoły lub placówki. Określa on również zasady współdziałania rady rodziców z innymi organami szkoły oraz sposób rozwiązywania sporów między nimi. 

Rada rodziców może występować do dyrektora i innych organów szkoły, organu prowadzącego szkołę oraz organu sprawującego nadzór pedagogiczny z wnioskami i opiniami we wszystkich sprawach szkoły. Rady rodziców mogą porozumiewać się ze sobą, ustalając zasady i zakres współpracy.

Do kompetencji rady rodziców określonych prawem należy także udział w pracach komisji konkursowej wyłaniającej kandydata na dyrektora przedszkola, szkoły, placówki, zespołu. W celu przeprowadzenia konkursu organ prowadzący szkołę lub placówkę powołuje komisję konkursową w składzie m.in. po dwóch przedstawicieli: rady pedagogicznej i rady rodziców.

Wzór jednolitego stroju (tzw. mundórków) ustala dyrektor szkoły w uzgodnieniu z radą rodziców i po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej i samorządu uczniowskiego. Dyrektor szkoły, w której wprowadzono obowiązek noszenia przez uczniów jednolitego stroju, może w uzgodnieniu z radą rodziców i po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej określić sytuacje, w których przebywanie ucznia na terenie szkoły nie wymaga noszenia przez niego jednolitego stroju.

Statut przedszkola musi zawierać w szczególności czas pracy przedszkola ustalony przez organ prowadzący na wniosek dyrektora przedszkola, w uzgodnieniu z radą przedszkola, a w przypadku braku rady przedszkola – z radą rodziców.

Organ prowadzący szkoły różnych typów lub placówki może je połączyć w zespół. Połączenie nie narusza odrębności rad pedagogicznych, rad rodziców, rad szkół lub placówek i samorządów uczniowskich poszczególnych szkół lub placówek, o ile statut zespołu nie stanowi inaczej.

Dodatkowe zajęcia edukacyjne, do których zalicza się zajęcia z języka obcego nowożytnego innego niż język obcy nowożytny nauczany w ramach obowiązkowych zajęć edukacyjnych, zajęcia, dla których nie została ustalona podstawa programowa, lecz program nauczania tych zajęć został włączony do szkolnego zestawu programów nauczania organizuje dyrektor szkoły, za zgodą organu prowadzącego szkołę i po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej i rady rodziców.

Dyrektor szkoły ustala:

1. zestaw podręczników lub materiałów edukacyjnych obowiązujący we wszystkich oddziałach danej klasy przez co najmniej trzy lata szkolne, 
2. materiały ćwiczeniowe obowiązujące w poszczególnych oddziałach w danym roku szkolnym po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej i rady rodziców. Kompetencje określone w ustawie z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela. 

Rada rodziców ma prawo do wnioskowania o dokonanie oceny pracy nauczyciela. Praca nauczyciela, z wyjątkiem pracy nauczyciela stażysty, podlega bowiem ocenie. Ocena pracy nauczyciela może być dokonana w każdym czasie, nie wcześniej jednak niż po upływie roku od dokonania oceny poprzedniej lub oceny dorobku zawodowego, z inicjatywy dyrektora szkoły lub na wniosek:nauczyciela, organu sprawującego nadzór pedagogiczny, organu prowadzącego szkołę, rady szkoły bądź rady rodziców.

Organ oceniający dokonuje oceny pracy dyrektora szkoły po zasięgnięciu opinii rady szkoły i zakładowych organizacji związkowych działających w tej szkole.

Rada rodziców ma prawo do wyrażania opinii w sprawie oceny dorobku zawodowego nauczyciela. Ocenę dorobku zawodowego nauczyciela za okres stażu ustala, w terminie nie dłuższym niż 21 dni od dnia złożenia sprawozdania, z uwzględnieniem stopnia realizacji planu rozwoju zawodowego nauczyciela, dyrektor szkoły:

• w przypadku nauczyciela stażysty i nauczyciela kontraktowego – po zapoznaniu się z projektem oceny opracowanym przez opiekuna stażu i po zasięgnięciu opinii rady rodziców; 
• w przypadku nauczyciela mianowanego – po zasięgnięciu opinii rady rodziców.

Rada rodziców powinna przedstawić swoją opinię w terminie 14 dni od dnia otrzymania zawiadomienia o dokonywanej ocenie dorobku zawodowego nauczyciela. Nieprzedstawienie opinii rady rodziców nie wstrzymuje postępowania

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 29 czerwca 2017 r. w sprawie dopuszczalnych form realizacji obowiązkowych zajęć wychowania fizycznego wskazuje, iż wyrażanie opinii innych form zajęć wychowania fizycznego do wyboru przez uczniów Propozycje zajęć do wyboru przez uczniów po uzgodnieniu z organem prowadzącym i po zaopiniowaniu przez radę pedagogiczną i radę rodziców, dyrektor szkoły przedstawia do wyboru uczniom.

Opodatkowanie VAT usług świadczonych na rzecz rad rodziców

Jak resort finansów wyjaśnił w odpowiedzi na interpelację poselską nr 16628, system VAT w Unii Europejskiej podlega harmonizacji, co oznacza, że państwa członkowskie zobowiązane są do przestrzegania zgodności krajowych przepisów w zakresie tego podatku z regulacjami wynikającymi z prawa unijnego. Z tych też względów regulacje przyjęte w przepisach ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług („ustawy o VAT”) muszą być zgodne w szczególności z przepisami dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej. Dyrektywa ta nakreśla zasady funkcjonowania systemu VAT, wyznaczając m.in. podmioty uznawane za podatników oraz zakres przedmiotowy opodatkowania tym podatkiem.

Rada rodziców reprezentuje ogół rodziców uczniów. W celu wspierania działalności statutowej szkoły lub placówki, rada rodziców może gromadzić fundusze z dobrowolnych składek rodziców oraz innych źródeł. W praktyce rada rodziców wydatkuje zgromadzone środki na cele dydaktyczne, wychowawcze bądź opiekuńcze dla uczniów szkoły, takie jak wycieczki, obozy, kolonie, wyjścia do teatru lub kina, imprezy szkolne, upominki okolicznościowe czy nagrody na koniec roku szkolnego. W tym zakresie należy zatem uznać, że rada rodziców jest częścią placówki oświatowej, tj. szkoły utworzonej przez jednostkę samorządu terytorialnego (np. gminę) w formie jednostki budżetowej (np. gminnej jednostki budżetowej). W odniesieniu zatem do czynności wykonywanych przez rady rodziców działające w ramach struktur organizacyjnych samorządowych jednostek budżetowych uznanych w świetle przepisów ustawy o VAT za działalność gospodarczą, podatnikiem jest dana jednostka samorządu terytorialnego (działająca w takim charakterze). Powyższe oznacza, że w takim przypadku rady rodziców nie można uznać odrębnego od jednostki samorządowej podatnika VAT.

W konsekwencji powyższego, w przypadku dokonywania zakupu towarów lub usług w imieniu gminy, np. przez rodzica będącego członkiem rady rodziców (do czego osoba dokonująca zakupu powinna posiadać stosowne umocowanie), transakcja taka powinna być potwierdzona fakturą VAT. W takim przypadku faktura powinna zawierać dane gminy jako nabywcy.

Natomiast, gdy zakupy realizowane są przez rodzica będącego członkiem rady rodziców (w ramach jego działań w strukturze rady rodziców) we własnym imieniu, powinny być, co do zasady, udokumentowane paragonem fiskalnym lub ewentualnie fakturą VAT w przypadku zgłoszenia takiego żądania sprzedawcy w terminie 3 miesięcy, licząc od końca miesiąca, w którym dostarczono towar lub wykonano usługę bądź otrzymano całość lub część zapłaty. Faktura w takim przypadku powinna być wystawiona, co do zasady, na rzecz rodzica dokonującego nabycia towarów lub usług, niemniej jednak może ona zawierać także dane identyfikujące daną radę rodziców.

Zaznaczyć jednak należy, że powyższe stwierdzenia mają charakter ogólny, dokonując bowiem jednoznacznej oceny konkretnej sytuacji należy mieć na uwadze całokształt okoliczności faktycznych w każdej indywidualnej sprawie, a te – z uwagi na bogactwo życia społecznego i gospodarczego – mogą się różnić w istotny sposób.

Podstawa prawna:

• ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. - Prawo oświatowe (Dz.U. z 2017 r. poz. 59, ze zm.);
• ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz.U. z 2016 r., z 1943 ze zm.);
• rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 29 czerwca 2017 r. w sprawie dopuszczalnych form realizacji obowiązkowych zajęć wychowania fizycznego (Dz.U. poz. 1322).

A.J.
Zespół e-prawnik.pl