W programie leniency może uczestniczyć przedsiębiorca, który był stroną porozumienia ograniczającego konkurencję. Przedsiębiorca, który nie zaprzestał udziału w porozumieniu przed złożeniem wniosku leniency, zobowiązany jest to uczynić niezwłocznie po jego złożeniu.

Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów przewiduje także możliwość wzięcia udziału w programie leniency przez osoby zarządzające (osoby kierujące przedsiębiorstwem, m.in. pełniące funkcje kierownicze lub wchodzące w skład organu zarządzającego przedsiębiorcy), które w czasie, gdy przedsiębiorca był uczestnikiem zakazanego porozumienia, umyślnie dopuściły przez swoje działanie lub zaniechanie do naruszenia przez przedsiębiorcę zakazu porozumień ograniczających konkurencję. Taka osoba może uczestniczyć w programie leniency także wówczas, gdy obecnie nie jest już związana z tym przedsiębiorcą.

Jakie są warunki udziału przedsiębiorcy w programie leniency?

Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów zawiera szczegółowe warunki udziału przedsiębiorcy w programie leniency. Przedsiębiorca, który był uczestnikiem zakazanego porozumienia i chce skorzystać z programu leniency, zobowiązany jest złożyć wniosek zawierający informacje i dowody wskazane w art. 113a ust. 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów (wniosek pełny):

1. przedsiębiorców, którzy zawarli porozumienie (nazwa, siedziba, adres),
2. produkty lub usługi, których dotyczy porozumienie,
3. terytorium objęte porozumieniem,
4. cel porozumienia (np. ustalenie minimalnych cen odsprzedaży, podział rynku),
5. okoliczności zawarcia porozumienia (kiedy i gdzie porozumienie zostało zawarte, jak doszło do zawarcia porozumienia, kto z kim i w jaki sposób wprowadził ustalenia),
6. okoliczności i sposób funkcjonowania porozumienia (jaki był schemat działania porozumienia),
7. czas trwania porozumienia,
8. rolę poszczególnych przedsiębiorców uczestniczących w porozumieniu (wnioskodawca powinien w szczególności wyjaśnić, z czyjej/kogo inicjatywy doszło do zawarcia porozumienia, kto nakłaniał innych przedsiębiorców do zawarcia porozumienia),
9. imiona, nazwiska i stanowiska służbowe osób pełniących w porozumieniu znaczącą rolę,
10. czy wniosek został złożony również do organów ochrony konkurencji innych państw członkowskich lub Komisji Europejskiej – jeżeli tak, konieczne jest wskazanie organu ochrony konkurencji, do którego wniosek został złożony i podanie daty złożenia wniosku.

Jeżeli w momencie przygotowywania wniosku przedsiębiorca nie posiada wszystkich wymaganych danych, może złożyć wniosek skrócony (zawierający co najmniej informacje zawarte w art. 113e ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów):

1. przedsiębiorców, którzy zawarli porozumienie (nazwa, siedziba, adres);
2. produkty lub usługi, których dotyczy porozumienie;
3. terytorium objęte porozumieniem;
4. cel porozumienia (np. ustalenie minimalnych cen odsprzedaży, podział rynku);
5. czas trwania porozumienia;
6. imiona, nazwiska i stanowiska służbowe osób pełniących w porozumieniu znaczącą rolę wraz z jej opisem (dla wszystkich przedsiębiorców uczestniczących w porozumieniu). Wnioskodawca powinien wskazać dane powyżej wymienionych osób, umożliwiające ich prawidłowe wezwanie (np. adres miejsca zatrudnienia/zamieszkania) oraz wyjaśnić, czy osoby te są nadal pracownikami przedsiębiorcy biorącego udział w porozumieniu.

W takim przypadku w terminie wskazanym przez UOKiK należy uzupełnić brakujące informacje. Nieuzupełnienie informacji powoduje nieuwzględnienie wniosku. Złożenie wniosku skróconego gwarantuje miejsce w kolejce.

Do wniosku o odstąpienie od wymierzenia kary pieniężnej lub jej obniżenie przedsiębiorca powinien dołączyć dowody na poparcie swoich twierdzeń.

Pierwszy wnioskodawca powinien przedstawić:

• dowód wystarczający do wszczęcia postępowania antymonopolowego lub informacje umożliwiające Prezesowi Urzędu uzyskanie takiego dowodu;
• jeżeli wniosek został złożony po wszczęciu postępowania antymonopolowego – dowód, który w istotny sposób przyczyni się do wydania decyzji stwierdzającej istnienie praktyki, lub na żądanie Prezesa Urzędu – informacje umożliwiające uzyskanie takiego dowodu;

w przypadku kolejnych wnioskodawców:

• dowód mający istotne znaczenie dla rozpatrywanej sprawy.

Szczegółowe informacje dotyczące wniosków leniency i progów dowodowych dostępne są w Wyjaśnieniach w sprawie programu łagodzenia kar.

Wnioskodawca ma obowiązek współpracować z Prezesem UOKiK. Współpraca w szczególności oznacza:

1. dostarczanie z własnej inicjatywy lub na żądanie UOKiK wszelkich dowodów lub informacji dotyczących porozumienia, mających znaczenie dla sprawy,
2. nieutrudnianie złożenia wyjaśnień przez osoby zatrudnione przez przedsiębiorcę oraz osoby pełniące funkcję kierowniczą lub wchodzące w skład organu zarządzającego przedsiębiorcy,
3. nieniszczenie, niefałszowanie, niezatajanie dowodów lub informacji związanych ze sprawą,
4. nieujawnianie faktu złożenia wniosku bez zgody Prezesa UOKiK.

Obowiązkiem wnioskodawcy jest także zaprzestanie udziału w porozumieniu przed złożeniem wniosku leniency bądź niezwłocznie po jego złożeniu. 

Dzięki skorzystaniu z programu leniency przedsiębiorca (lub osoba zarządzająca) może całkowicie zostać zwolniony z kary pieniężnej grożącej za udział w antykonkurencyjnym porozumieniu (za złamanie zakazu porozumień ograniczających konkurencję przedsiębiorcy grozi kara do 10% obrotu osiągniętego w roku obrotowym poprzedzającym rok nałożenia kary, natomiast osobie zarządzającej grozi kara do 2 000 000 zł).

Całkowite zwolnienie z kary pieniężnej jest możliwe jedynie dla pierwszego wnioskodawcy (niezależnie o tego, czy jest to przedsiębiorca, czy osoba fizyczna).

W ramach programu łagodzenia kar możliwe jest również otrzymanie redukcji kary pieniężnej (nawet o 50% w stosunku do kary, jaka zostałaby nałożona w przypadku braku wniosku leniency). Wysokość redukcji jest uzależniona od kolejności złożonego wniosku leniency i jakości współpracy z UOKiK.

Przedsiębiorcy (i osoby zarządzające) ubiegający się o redukcję kary pieniężnej mogą także skorzystać z tzw. programu leniency plus. Polega on na złożeniu nowego wniosku leniency dotyczącego innego, nieznanego Prezesowi UOKIK porozumienia. Nowy wniosek jest składany w sprawie będącej przedmiotem pierwotnego wniosku.

W takim przypadku możliwe jest dodatkowe obniżenie kary pieniężnej o 30% (ponad to, co wnioskodawca uzyskał w ramach pierwszego wniosku).

Program leniency skierowany jest do osób zarządzających, które przez swoje działania lub zaniechania związane z wykonywaniem sprawowanych przez nie funkcji umyślnie dopuściły do naruszenia przez przedsiębiorcę zakazu porozumień ograniczających konkurencję.

Do osób zarządzających stosują się odpowiednio zasady udziału w programie łagodzenia kar dotyczące przedsiębiorców (por. odpowiedź na pytanie 2), jednak z zastrzeżeniem, że osoba ta przedstawia wymagane informacje w takim zakresie, w jakim dysponuje nimi ze względu na pełnioną u przedsiębiorcy funkcję i swoją rolę w porozumieniu.

Program leniency plus polega na tym, że wnioskodawca ubiegający się o redukcję kary pieniężnej może uzyskać dodatkową obniżkę kary (30% mniej od kary pieniężnej ustalonej na podstawie art. 113c ust. 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów), jeżeli przekaże informacje i dowody dotyczące innego, nieznanego wcześniej Prezesowi Urzędu porozumienia (w sprawie nie toczy się ani postępowanie wyjaśniające, ani antymonopolowe).

Po otrzymaniu wniosku o odstąpienie od wymierzenia kary pieniężnej lub jej obniżenie Prezes UOKiK potwierdza wnioskodawcy w formie pisemnej datę i godzinę otrzymania wniosku. Wnioskodawca jest informowany o kolejności złożonego wniosku w zawiadomieniu, że może spełniać warunki określone w art. 113a-113c ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów.

Tak, jest jedna kolejka dla przedsiębiorców i osób zarządzających.

Tak, wnioski leniency złożone przez przedsiębiorców obejmują również ich osoby zarządzające.

Wniosek leniency złożony przez osobę zarządzającą we własnym imieniu (nie w imieniu przedsiębiorcy) nie obejmuje przedsiębiorcy. Ustawa przewiduje natomiast, że wniosek złożony przez przedsiębiorcę obejmuje również osoby zarządzające tego przedsiębiorcy.