Kiedy należy stosować ustawę o zamówieniach publicznych? (stan prawny do 1 marca 2004 r.)

Kto jest obowiązany do stosowania ustawy?

Procedury zamówień publicznych obowiązane są stosować:

1. Jednostki sektora finansów publicznych, do który zalicza się:
   • organy władzy publicznej, organy administracji rządowej, organy kontroli państwowej i ochrony prawa, sądy i trybunały, a także jednostki samorządu terytorialnego i ich organy oraz związki, a więc np. Sejm Senat, Prezydent Rp, Rada Ministrów, ministrowie, wojewodowie, gminy, powiaty, województwa, związki gmin i powiatów.
   • jednostki budżetowe, zakłady budżetowe i gospodarstwa pomocnicze jednostek budżetowych. Jednostki budżetowe są to takie jednostki organizacyjne, które pokrywają swoje wydatki bezpośrednio z budżetu, a pobrane dochody odprowadzają na rachunek odpowiednio dochodów budżetu państwa albo budżetu jednostki samorządu terytorialnego (np: Dyrekcja Okręgowa Dróg Publicznych). Z kolei zakładami budżetowymi są takie jednostki organizacyjne, które odpłatnie wykonują wyodrębnione zadania oraz pokrywają koszty swojej działalności z przychodów własnych (np. publiczny zakład opieki zdrowotnej). Natomiast gospodarstwem pomocniczym jest wyodrębniona z jednostki budżetowej, pod względem organizacyjnym i finansowym, część jej podstawowej działalności lub działalność uboczna. Gospodarstwo pomocnicze pokrywa koszty swojej działalności z uzyskiwanych przychodów własnych.
   • fundusze celowe, są to fundusze tworzone w drodze ustawy, którego przychody pochodzą z dochodów publicznych, a wydatki przeznaczone są na realizację wyodrębnionych zadań (np. Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, Fundusz Promocji Twórczości, Fundusz Pracy). Obecnie, ustawa u finansach publicznych, zakazuje tworzenia nowych funduszy celowych.
   • państwowe szkoły wyższe,
   • jednostki badawczo-rozwojowe, przez które należy rozumieć państwowe jednostki organizacyjne wyodrębnione pod względem prawnym, organizacyjnym i ekonomiczno-finansowym, tworzone w celu prowadzenia badań naukowych i prac rozwojowych, których wyniki powinny znaleźć zastosowanie w określonych dziedzinach gospodarki narodowej i życia społecznego.
     

     Jednostkami badawczo-rozwojowymi są instytuty naukowo-badawcze oraz ośrodki badawczo-rozwojowe, centralne laboratoria i inne jednostki organizacyjne, których podstawowym zadaniem jest prowadzenie wyżej wymienionej działalności.

   • samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej. Jednak zakłady takie zwolnione są od obowiązku stosowania ustawy, w razie udzielania zamówienia na świadczenia zdrowotne, a także na świadczenie usług transportu sanitarnego.
   • państwowe lub samorządowe instytucje kultury, a więc np. teatry, opery, operetki, biblioteki, domy kultury, muzea.
   • Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego i zarządzane przez nie fundusze,
   • Narodowy Fundusz Zdrowia,
   • Polską Akademię Nauk i tworzone przez nią jednostki organizacyjne,
   • państwowe lub samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań publicznych, z wyłączeniem przedsiębiorstw, banków i spółek prawa handlowego.
2. Spółdzielnie, fundacje i stowarzyszenia, w zakresie, w jakim dysponują środkami publicznymi. Ustawa nakłada obowiązek stosowania procedur przez te podmioty, ale jedynie w zakresie, w jakim dysponują środkami publicznymi. Środki publiczne mogą pochodzić z dotacji udzielanych np. przez gminę, wojewodę. Podmioty te mają obowiązek stosować ustawę w każdym przypadku wydatkowania środków publicznych, niezależnie od ich udziału w planowanym zamówieniu.
3. Wykonujące zadania o charakterze użyteczności publicznej:
   • państwowe jednostki organizacyjne, np. Poczta Polska.
   • komunalne jednostki organizacyjne,
   • jednostki zależne,
4. agencje państwowe w zakresie nieuregulowanym odrębnymi przepisami. Przykładowo można tutaj wskazać jako zobowiązane: Agencję Rynku Rolnego, Agencję Mienia Wojskowego, Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.
5. jednostki publicznej radiofonii i telewizji oraz ich jednostki zależne. Podmioty te zwolnione są od stosowania ustawy, jedynie przy zakupie, przygotowaniu, produkcji i koprodukcji filmów i audycji radiowych lub telewizyjnych oraz przy zakupie czasu antenowego.
6. samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej i jednostki organizacyjne ubezpieczenia zdrowotnego w zakresie nieuregulowanym odrębnymi przepisami

Czy te podmioty zawsze mają obowiązek stosowania ustawy?

Obowiązek stosowania ustawy istnieje w każdym przypadku, gdy któryś z wyżej wymienionych podmiotów, zamierza udzielić zamówienia na dostawy, usługi lub roboty budowlane.

Do stosowania ustawy, obowiązane są również inne podmioty, jeżeli ponad 50% udzielanego przez nie zamówienia jest finansowana ze środków publicznych lub bezpośrednio przez w/w podmioty. Regulacja ta ma na celu uszczelnienie systemu zamówień publicznych i kontrolę wydatkowania środków publicznych. Skutkiem tego, obowiązkiem stosowania przepisów ustawy objęci zostali tzw. inwestorzy zastępczy, niezależnie od formy zastępstwa inwestycyjnego. Ma to przede wszystkim zastosowanie, w przypadku udzielania zamówień na roboty budowlane. Tak, więc wybór wykonawców bezpośrednich dokonywany przez te podmioty, musi następować zgodnie z ustawą o zamówieniach publicznych.

Co to są środki publiczne?

Zgodnie z art. 3 ust. 1 środkami publicznymi są:

1. Dochody publiczne, do których należą min. podatki, opłaty, spadki, zapisy, darowizny, dochody ze sprzedaży majątku,
2. Środki pochodzące ze źródeł zagranicznych, niepodlegające zwrotowi,
3. Środki pochodzące z funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności Unii Europejskiej,
4. Przychody budżetu państwa i budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz innych jednostek zaliczanych do sektora finansów publicznych pochodzące:
   • ze sprzedaży papierów wartościowych oraz z innych operacji finansowych,
   • z prywatyzacji majątku Skarbu Państwa oraz majątku jednostek samorządu terytorialnego,
   • ze spłat pożyczek udzielonych ze środków publicznych,
   • z otrzymanych pożyczek i kredytów,
5. Przychody jednostek zaliczanych do sektora finansów publicznych uzyskiwane w związku z prowadzoną przez nie działalnością oraz pochodzące z innych źródeł.

Czy istnieją jeszcze inne podmioty, zobowiązane do stosowania ustawy?

Ustawa rozszerza jeszcze katalog podmiotów podlegających rygorom ustawy.

Należą do nich (zgodnie z art. 4a) podmioty tzw. użyteczności publicznej, niezależnie od swej formy prawnej, struktury własności, czy źródeł finansowania, jeżeli udzielane zamówienie jest bezpośrednio związane z określonym rodzajem działalności. Do działalności z wykonywaniem, których łączy się obowiązek stosowania ustawy, należą:

1. poszukiwanie, rozpoznawanie miejsc występowania lub wydobywanie gazu ziemnego, ropy naftowej oraz jej naturalnych pochodnych, węgla brunatnego, węgla kamiennego i innych paliw stałych,
2. zarządzanie lotniskami, portami morskimi lub śródlądowymi oraz udostępnianie ich przewoźnikom powietrznym, morskim i śródlądowym,
3. tworzenie stałych sieci przeznaczonych do świadczenia publicznych usług związanych z produkcją, transportem lub dystrybucją wody pitnej, energii elektrycznej, gazu lub energii cieplnej lub dostarczaniem wody pitnej, energii elektrycznej, gazu albo energii cieplnej do takich sieci lub kierowanie takimi sieciami,
4. obsługa sieci świadczących publiczne usługi w zakresie transportu kolejowego, tramwajowego, trolejbusowego lub kolei linowej,
5. obsług sieci świadczących publiczne usługi w zakresie transportu autobusowego,
6. udostępnianie lub obsługa publicznej sieci telekomunikacyjnej albo świadczenie jednej lub większej liczby usług telekomunikacyjnych za pomocą takiej sieci.

Podmioty wymienione w punkcie 5 i 6 są zwolnione od obowiązku, jeżeli na obszarze ich działania istnieją inne jeszcze podmioty, które prowadzą taki sam rodzaj działalności i na takich samych warunkach. Podmioty, które spełniają te warunki, obowiązani są stosować ustawę o zamówieniach publicznych, jeżeli wartość zamówienia przekracza wyrażoną w złotych równowartość 400.000€, a przypadku zamówień na roboty budowlane - 5 000.000€.

Pamiętaj, że:

• Ustawy o zamówieniach publicznych nie stosuje się do zamówień, których wartość nie przekracza wyrażonej w złotych równowartości 6000 €.
• Dla obowiązku stosowania ustawy nie ma znaczenia udział środków publicznych w planowanym zamówieniu.

  Powstaje on także, gdy podmiot zobowiązany wydatkuje środki, które osiągnął w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą.

• Podmioty tzw. użyteczności publicznej obowiązane są stosować ustawę jedynie do zamówień bezpośrednio związanych z prowadzoną działalnością, z którą ustawa łączy taki obowiązek.
• W dniu 2 marca 2004 r. ustawa z dnia 10 czerwca 1994 r. o zamówieniach publicznych utraciła moc, na skutek wejścia w życie ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych.

Podstawa prawna:

• Ustawa z 10 czerwca 1994 r. o zamówieniach publicznych ( Dz. U. z 2002 r. Nr 72 poz. 664 ze zm.),
• Ustawa z 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych ( Dz. U. z 1998 r. Nr 155 poz. 1014 ze zm.).