Nowelizacja ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych umożliwi asesorom sądowym orzekania we wszystkich kategoriach spraw, którymi zajmują się wydziały rodzinne i nieletnich w sądach rejonowych.
Co przewiduje ustawa z dnia 9 października 2025 r. o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych?
Nowelizacja ta dokonuje zmian w ustawie z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych poprzez wprowadzenie poszerzenia uprawnień orzeczniczych przysługujących asesorom sądowym w sądach powszechnych, o sprawy rozpoznawane w wydziałach rodzinnych i nieletnich sądów rejonowych, czyli z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego, dotyczące demoralizacji i czynów karalnych nieletnich, leczenia osób uzależnionych od alkoholu oraz środków odurzających, a także należące do sądu opiekuńczego na podstawie odrębnych ustaw.
W świetle obowiązującego stanu prawnego, zadania z zakresu wymiaru sprawiedliwości w sądach rejonowych wykonują sędziowie, a ponadto również asesorzy sądowi, przy czym – zgodnie z art. 2 § 1a ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych – w votum uzyskiwanym przez asesorów sądowych nie mieści się:
- stosowanie tymczasowego aresztowania w postępowaniu przygotowawczym wobec zatrzymanego przekazanego do dyspozycji sądu wraz z wnioskiem o zastosowanie tymczasowego aresztowania;
- rozpoznawanie zażaleń na postanowienia o odmowie wszczęcia śledztwa lub dochodzenia, na postanowienia o umorzeniu śledztwa lub dochodzenia i na postanowienia o umorzeniu dochodzenia i wpisaniu sprawy do rejestru przestępstw;
- rozstrzyganie spraw, o których mowa w art. 12 § 1 pkt 3 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (a więc tych wymienionych na wstępie niniejszej opinii), z wyjątkiem spraw o zezwolenie na dokonanie czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka lub osoby pozostającej pod opieką w postaci prostego przyjęcia lub odrzucenia spadku, rozstrzyganych w toku postępowania o stwierdzenie nabycia spadku.
Ponadto nowelizacja wprowadza rozwiązanie szczególne, które ma pozwolić prezesom sądów rejonowych na przenoszenie asesorów sądowych, za ich zgodą, do wydziałów rodzinnych i nieletnich w terminie roku od dnia wejścia w życie ustawy. Skorzystanie z tego uprawnienia w stosunku do konkretnego asesora sądowego nie przekreśli możliwości przeniesienia asesora sądowego na zasadzie art. 22a § 4 zdanie drugie ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (tzn. w przypadku szczególnie uzasadnionym, nie wcześniej niż po upływie roku służby i tylko raz).
Kiedy nowelizacja wejdzie w życie?
Ustawa wejdzie w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.