Obowiązki podatkowe wspólnika występującego ze spółki jawnej - opinia prawna

Opinia prawna 

Niniejsza opinia prawna została sporządzona na podstawie następujących aktów prawnych:

• Ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz. U. 2000 r., Nr 94, poz. 1037 ze zmianami),

• Ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jednolity: Dz. U. 2000 r., Nr 14, poz. 176 ze zmianami). 

Zgodnie z powołanym przez Pana w opisie stanu faktycznego przepisem artykułu 65 kodeksu spółek handlowych: „W przypadku wystąpienia wspólnika ze spółki wartość udziału kapitałowego wspólnika albo jego spadkobiercy oznacza się na podstawie osobnego bilansu, uwzględniającego wartość zbywczą majątku spółki.  

Udział kapitałowy obliczony w powyższy sposób powinien być wypłacony w pieniądzu. Rzeczy wniesione do spółki przez wspólnika tylko do używania zwraca się w naturze”.  

„Zbywcza wartość” majątku Spółki to poza wyceną środków trwałych, magazynu, kasy, wierzytelności i zobowiązań, także inne prawa,  o ile nadawałyby się do sprzedaży i możliwe byłoby uzyskanie za nie określonej ceny. Tym samym wartość zbywczą majątku spółki  ustala się jako:

• możliwą do uzyskania na dzień bilansowy cenę jego sprzedaży, bez podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego, pomniejszoną o rabaty, upusty i inne podobne zmniejszenia oraz koszty związane z przystosowaniem składnika aktywów do sprzedaży i dokonaniem tej sprzedaży lub sprzedaży netto, lub

• wartość godziwą równą kwocie, za jaką dany składnik aktywów mógłby zostać wymieniony, a zobowiązanie uregulowane na warunkach transakcji rynkowej, pomiędzy zainteresowanymi i dobrze poinformowanymi, niepowiązanymi ze sobą stronami.  

W opisie pytania zawarta jest informacja o nierozliczonych zyskach z lat ubiegłych w kwocie 1 000 000.00 zł., i że wyłącznie ta kwota stanowi wartość majątku spółki. Wspólnik zachowuje jednak także  prawo do udziału w zyskach lub stratach z interesów rozpoczętych za jego uczestnictwa w spółce, co może podnieść wartość udziału. 

Na udział kapitałowy wypłacany występującemu wspólnikowi, obliczony przy uwzględnieniu wartości zbywczej, składa się wartość wkładu wpłaconego do spółki oraz kwota wynikająca z przyrostu wartości zbywczej majątku spółki. Dlatego też wycena wkładu pieniężnego powinna obejmować również nadwyżkę wartości udziału kapitałowego nad wartością wniesionego wkładu. 

Tym samym pierwszym krokiem, w Pana przypadku jest prawidłowe dokonanie wyceny wartości zbywczej majątku spółki i udziału kwotowego Pana w nim.  

Spółka jawna osób fizycznych, o której mowa w pytaniu, wypracowała w kolejnych latach zysk należny jej właścicielom, stanowiący ich dochód z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej. Kwestię jego wypłaty w spółkach jawnych reguluje art. 52 § 1 kodeksu spółek handlowych, z którego wynika, że wspólnik może żądać podziału i wypłaty całości zysku z końcem każdego roku obrotowego. Przy czym obowiązujące przepisy nie ograniczają możliwości zawarcia w umowie spółki postanowienia o dokonywaniu w ciągu roku zaliczkowych wypłat.

Zysk oznacza nadwyżkę wpływów nad wydatkami w działalności gospodarczej, występującą w założonym okresie. Jest to więc dochód spółki jako wspólnego źródła przychodów wspólników. Przyrost majątku spółki dokonywał się sukcesywnie i sukcesywnie podlegał opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych oddzielnie u każdego wspólnika.

Wobec tego należy stwierdzić, iż wystąpienie wspólnika ze spółki i wiążący się z tym faktem zwrot przypadającego temu wspólnikowi majątku spółki nie skutkuje powstaniem u niego przychodu podlegającego opodatkowaniu, bowiem dochody uzyskane dla spółki w czasie jej trwania podlegały opodatkowaniu w każdym roku podatkowym. Zobowiązanie występującego ze spółki wspólnika do uiszczenia podatku dochodowego od spłaty udziału w majątku spółki oznaczałoby opodatkowanie już wcześniej opodatkowanego majątku.  

Czynność wypłaty zysku, bieżącego czy też z lat ubiegłych, dla wspólników spółki jawnej nie rodzi skutków podatkowych, tzn. od należności stanowiących wypłatę zysku z udziału w spółce niebędącej osobą prawną wspólnik nie płaci podatku dochodowego. Przyjęcie bowiem takiego rozwiązania powodowałoby w efekcie podwójne opodatkowanie - raz na etapie ustalania zaliczek na podatek dochodowy od dochodu z działalności gospodarczej prowadzonej w formie spółki, a następnie w momencie wypłaty zysku. Tak również orzekł Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku Naczelnego dnia 7 października 2004 roku FSK 594/2004 „wystąpienie wspólnika ze spółki i wiążący się z tym faktem zwrot przypadającego temu wspólnikowi majątku spółki nie skutkuje powstaniem u niego przychodu podlegającego opodatkowaniu”. Idąc dalej tym rozumowaniem, gdyby kwota wypłacona występującemu wspólnikowi ponad wysokość wniesionego przez niego wkładu, nie stanowiła spłaty udziału w majątku spółki, przypadającej na niego po odliczeniu wartości wkładów wszystkich wspólników, jaka odpowiada proporcji, w jakiej uczestniczył w zyskach spółki, to w konsekwencji powinna podlegać opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, jako przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej. 

Istotna z punktu widzenia rozpatrywanej sprawy jest jeszcze kwestia prowadzenia działalności gospodarczej przez występującego wspólnika. Jeśli nie będzie prowadził już żadnej działalności gospodarczej, to oznacza że nie będzie już otrzymywał przychodów z poza rolniczej działalności gospodarczej. Dla celów podatkowych uważa się takie zdarzenie jako likwidację działalności, o czym powinien poinformować Naczelnika właściwego US. Jeśli chodzi o rozliczenie z zakończonej działalności to zobligowany jest do sporządzenia remanentu likwidacyjnego i zapłaty 10 % zryczałtowanego podatku od dochodu z remanentu likwidacyjnego. Zasady przeprowadzenia ww. remanentu reguluje art. 24 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Stosownie do art. 44 ust. 4 ww. ustawy podatek od dochodu z remontu płatny jest w terminie zaliczki za ostatni miesiąc prowadzenia działalności.  

W analizowanym przypadku, w związku z wystąpieniem wspólnika ze spółki jawnej, należy pamiętać,  iż podatnik zobowiązany jest rozliczyć dochód uzyskany z tytułu uczestnictwa w spółce za dany rok. W zeznaniu podatnik obowiązany jest wykazać uzyskane dochody lub poniesioną stratę za okres, w jakim w trakcie roku podatkowego podatnik ten pozostawał w spółce. Dochody uzyskane przez podatnika z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w formie spółki łączy się w zeznaniu rocznym z innymi dochodami opodatkowanymi według skali, o której mowa w art. 27 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.